ماسل کارها: تاریخچهٔ فورد موستانگ (قسمت اول)

در قسمت‌های قبلی سری مطالب ماسل کارها به بیان مقدمه‌ای کلی در مورد پیدایش و تاریخچهٔ این خودروها پرداختیم. حال ازاین‌پس قصد داریم به‌طور اختصاصی به هریک از ماسل کارها و پانی کارهای آمریکایی پرداخته و تاریخچهٔ کامل هرکدام از آن‌ها را بیان کنیم. همان‌طور که در قسمت اول این سری مطالب گفته شد، فورد با معرفی موستانگ در سال ۱۹۶۴ کلاس جدیدی بنام پانی کار را پایه‌گذاری کرد؛ بنابراین ما هم بررسی ماسل کارها را با موستانگ آغاز می‌کنیم.

در قسمت اول سری مطالب ماسل کارها گفتیم که چگونه عرضهٔ شورلت کورویر مونزا، کشش بازار برای کوپه‌های اسپرت را نشان داد و خودروسازان آمریکایی را به فکر ساخت چنین محصولاتی انداخت. همچنین گفتیم اولین شرکت‌هایی که برای ساخت چنین خودرویی دست‌به‌کار شدند کرایسلر و فورد بودند که هر دو در آوریل سال ۱۹۶۴ با اختلاف تنها چند هفته اقدام به معرفی کوپه‌های اسپرتی بنام باراکودا و موستانگ نمودند. در آن قسمت شرح دادیم که پلیموث باراکودا با اینکه چند هفته زودتر از فورد موستانگ معرفی شده بود اما در مقایسه با موستانگ فروش بسیار کمتری را تجربه کرد و پایه‌گذاری کلاس پانی کارها بنام موستانگ ثبت شد. حال امروز به ادامهٔ داستان موستانگ می‌پردازیم.

آغاز پروژه

فورد برای اولین بار از نام موستانگ برای یک خودروی اسپرت موتور وسط آزمایشی استفاده کرد که در سال ۱۹۶۲ ساخته شد اما هیچ‌گاه به تولید نرسید و در حد یک پروتوتایپ باقی ماند. همان زمان اما مدیر وقت فورد آقای «لی یاکوکا» دستور توسعهٔ یک خودروی اسپرت کوچک را با الهام از کانسپت موتور وسط موستانگ به معاون ارشد بخش طراحی فورد آقای «یوجین بوردینات» داد. وی نیز سه استودیوی طراحی فورد را مأمور ارائهٔ پیشنهاداتی برای این خودروی جدید نمود. برای تیم‌های طراحی موستانگ این شرایط در نظر گرفته شده بود: خودرویی با چهار صندلی با دسته‌دندهٔ نصب‌شده در کف که وزن آن بیش از ۱۱۰۰ کیلوگرم و طولش بیشتر از ۵ متر نباشد، قیمتی کمتر از ۲۵۰۰ دلار داشته باشد، از آپشن‌های رفاهی و لوکس برخوردار باشد و امکان نصب پیشرانه‌های مختلف در آن وجود داشته باشد.

سرانجام استودیوی طراحی لینکلن-مرکوری برندهٔ این رقابت درون شرکتی شد و پروژهٔ توسعهٔ موستانگ رسماً آغاز شد. به‌منظور کاهش هزینه‌های توسعه و پایین آوردن قیمت تمام‌شدهٔ این خودرو، در آن از شاسی و سیستم تعلیق مدل فالکون استفاده شد و زیر پوست موستانگ در اصل پلت‌فرم نسل دوم فالکون که در سال ۱۹۶۴ به بازار آمده بود قرار داشت. طول کلی موستانگ و فالکون یکسان بود اما فاصلهٔ محوری موستانگ کمی کوتاه‌تر بود. هرچند بیشتر قسمت‌های فنی موستانگ از فالکون گرفته شده بودند اما بدنهٔ آن کاملاً متفاوت بود؛ یعنی برخلاف پلیموث باراکودا که در ظاهر شباهت زیادی به مدل والیانت داشت، موستانگ غیر از پلت‌فرم هیچ شباهتی با فالکون نداشت زیرا فورد طراحی کاملاً جدیدی را برای آن در نظر گرفته بود که هویتی مستقل به آن می‌بخشید.

تولد یک اسطوره

توسعهٔ موستانگ به‌سرعت پیش رفت و تولید آن در ماه مارس سال ۱۹۶۴ آغاز شد. سپس نهایتاً این کوپهٔ جنجالی فورد رسماً در تاریخ ۱۷ آوریل سال ۱۹۶۴ در نمایشگاه جهانی نیویورک رونمایی شد و در همان روز رونمایی با استقبال فوق‌العاده‌ای مواجه شد تا جایی که تا پایان روز ۲۲ هزار سفارش خرید دریافت کرد. موستانگ در آگوست همان سال در دو نسخهٔ ناچ‌بک (هاردتاپ) و کابریولت به بازار عرضه شد و موفقیت خارق‌العاده‌ای را برای فورد رقم زد. روند موفقیت این ماشین طی سال‌های بعد هم ادامه پیدا کرد و فروش آن در سال ۱۹۶۵ از مرز نیم میلیون دستگاه گذشت. در سال ۱۹۶۶ نیز فروش موستانگ به بیش از ۶۰۰ هزار دستگاه رسید که رکوردی در طول کل تاریخ آن محسوب می‌شود.

نسل اول این پانی کار به مدت نُه سال یعنی تا سال ۱۹۷۳ روی خط تولید بود اما در این سال‌ها همواره دستخوش تغییراتی می‌شد و با هر تغییر، افزایش اندازه و قدرت موتور را تجربه می‌کرد تا جایی که در مدل ۱۹۷۱ بازطراحی کاملی را تجربه کرد و هیچ شباهتی به مدل‌های اولیه نداشت؛ اما پس از فروش فوق‌العادهٔ اولیه، از سال ۱۹۶۷ فروش موستانگ به‌طور پیوسته رو به کاهش گذاشت. یکی از دلایل این موضوع عرضهٔ رقبایی مثل شورلت کامارو و دوج چلنجر از سوی دیگر خودروسازان ایالات‌متحده و دلیل دیگر شروع کار فورد روی نسل دوم موستانگ بود. درهرحال نسل نخست موستانگ که با مدل‌هایی مثل مک‌وان، شلبی و باس تنوع فوق‌العاده‌ای پیدا کرده بود، یکی از باشکوه‌ترین نسل‌های موستانگ لقب گرفت.

ازآنجایی‌که فروش موستانگ چهار ماه قبل از سال ۱۹۶۵ آغاز شده بود، اولین نمونه‌های آن با اینکه با مدل ۱۹۶۵ به بازار آمدند اما با مدل ۱۹۶۴ ½ شناخته می‌شوند. اولین نمونه‌ها با چهار پیشرانهٔ مختلف به بازار عرضه شدند که موتور پایه شش سیلندر و بقیه هشت سیلندر بودند. پیشرانهٔ پایه یک نمونهٔ ۲.۸ لیتری شش سیلندر خطی با ۱۰۵ اسب بخار قدرت بود که از فالکون قرض گرفته شده بود و موتور بعدی هم از نوع ۴.۳ لیتری V8 با ۱۶۴ اسب بخار قدرت بود. قوی‌ترین موتور قابل سفارش برای نسل اول موستانگ اما یک واحد ۴.۷ لیتری V8 سری ویندسور با کاربراتور چهار دهنه بود که با ۲۷۰ اسب بخار قدرت داشت. البته نسخهٔ ضعیف‌تری از همین موتور با ۲۱۰ اسب بخار قدرت هم ارائه می‌شد. نسخه‌های هشت سیلندر موستانگ در جلوی گلگیرهای خود نشانی شامل حجم موتور به اینچ مکعب (۲۶۰ یا ۲۸۹) روی یک V عریض داشتند.

آغاز تغییرات

موستانگ حدود چهار ماه بعد از عرضه به بازار، تغییراتی را تجربه کرد و با مدل ۱۹۶۵ واقعی به بازار آمد. در این مدل، پیشرانهٔ ۲.۸ لیتری پایهٔ قبلی با یک نمونهٔ ۳.۳ لیتری شش سیلندر خطی جدید جایگزین شد که قدرت بیشتری معادل ۱۲۰ اسب بخار داشت. علاوه بر این، ارائهٔ پیشرانهٔ ۴.۳ لیتری V8 نیز در پایان مدل ۱۹۶۴ متوقف شد و بجای آن نسخهٔ دیگری از همان موتور ۴.۷ لیتری V8 ویندسور اما با کاربراتور دو دهنه و ۲۰۰ اسب بخار قدرت به‌عنوان موتور هشت سیلندر پایه ارائه شد. قدرت نسخهٔ دوم این موتور هم برای مدل ۱۹۶۵ از ۲۱۰ اسب بخار به ۲۲۵ اسب بخار افزایش یافت اما قوی‌ترین نسخهٔ آن بدون تغییر باقی ماند و همچنان ۲۷۰ اسب بخار قدرت تولید می‌کرد.

موستانگ در سال اول تنها در یک مدل عرضه می‌شد و کمترین تنوع را داشت اما در مدل ۱۹۶۵ برای اولین بار مدل GT هم ارائه شد. این مدل فقط با موتورهای هشت سیلندر ۲۲۵ و ۲۷۰ اسب بخاری عرضه می‌شد و در ظاهر با چراغ‌های مه شکن درون جلوپنجره و یک نوار رنگی در طرفین بدنه از مدل معمولی متمایز شده بود. صفحه آمپر متفاوت و ترمزهای دیسکی هم از دیگر ویژگی‌های موستانگ GT بودند. همان‌طور که گفته شد، موستانگ در ابتدا در دو نسخهٔ کوپهٔ ناچ‌بک (هاردتاپ) و کابریولت به بازار عرضه شد اما در مراحل اولیهٔ توسعه، نسخهٔ کوپهٔ فست‌بک هم طراحی شده بود که بشدت موردتوجه قرار گرفت و به همین دلیل در مدل ۱۹۶۵ نسخهٔ فست‌بک هم به خانوادهٔ موستانگ اضافه شد.

برای مدل ۱۹۶۶ موستانگ با تغییراتی جزئی مثل جلوپنجرهٔ جدید و تزئینات کرومی جانبی به بازار آمد. در این مدل طرح لانه‌زنبوری جلوپنجره جای خود را به طرحی با خطوط افقی داده بود. علاوه بر این، چهار میلهٔ + شکل که در جلوپنجره در اطراف لوگوی موستانگ قرار داشتند در مدل ۱۹۶۶ حذف شدند؛ اما غیر از این تغییرات جزئی، طراحی کلی خودرو همچنان به‌طور کامل با مدل‌های قبلی یکسان بود. در این مدل همچنین رنگ‌های بیرونی و داخلی جدیدی هم برای موستانگ ارائه شد. نسخهٔ کابریولت این خودرو در سال ۱۹۶۶ با فروش ۷۲ هزار دستگاه به پرفروش‌ترین کابریولت سال تبدیل شد و تقریباً با اختلاف دو برابری، شورلت ایمپالا کابریولت را پشت سر گذاشت.

افسانهٔ فورد و شلبی

یکی از مشهورترین نام‌ها در تاریخ موستانگ، شلبی است و این دو نام به‌قدری به هم گره خورده‌اند که پرداختن به یکی بدون اشاره به دیگری غیرممکن است. این پیوند افسانه‌ای تقریباً از همان ابتدای معرفی موستانگ با معرفی مدل شلبی GT350 در سال ۱۹۶۵ شکل گرفت و تا به امروز ادامه داشته است؛ اما به دلیل اینکه موستانگ‌های شلبی خود تاریخچهٔ مفصلی دارند، در سری مطالبی به‌طور مجزا و کامل به آن‌ها می‌پردازیم. در لینک زیر می‌توانید اولین قسمت از سری مطالب تاریخچهٔ فورد موستانگ شلبی را مطالعه کنید.

تاریخچهٔ موستانگ شلبی، قسمت اول

اولین فیس‌لیفت

پس از سه سال، نسل نخست موستانگ در سال ۱۹۶۷ اولین فیس‌لیفت یا در اصل بازطراحی خود را تجربه کرد تا بهتر بتواند با شورلت کامارو که تازه به بازار آمده بود رقابت کند. طی این فیس‌لیفت با وجود فروش فوق‌العادهٔ موستانگ اولیهٔ، طراحان فورد بزرگ‌تر کردن اندازهٔ آن‌را در دستور کار قرار دادند تا هم فضای داخلی آن بیشتر شود و هم امکان نصب پیشرانه‌های بزرگ‌تر در زیر کاپوت آن فراهم گردد زیرا کامارو با پیشرانه‌های قدرتمند خود کاملاً موستانگ را به چالش کشیده بود.

بدین ترتیب هرچند فاصلهٔ محوری موستانگ تغییری نکرد اما طول و عرض آن به ترتیب پنج و هفت سانتیمتر نسبت به قبل افزایش پیدا کرد. در طراحی ظاهری موستانگ مدل ۱۹۶۷ نیز چراغ‌های جلو بیشتر در عمق بدنه فرو رفتند، جلوپنجره بزرگ‌تر شد، ورودی‌های هوایی در طرفین خودرو تعبیه شد و چراغ‌های عقب بزرگ‌تر شدند اما مدل GT همچنان با چراغ‌هایی در جلوپنجره با مدل معمولی متفاوت بود. داخل موستانگ مدل ۱۹۶۷ هم موردبازنگری قرار گرفت که ازجملهٔ مهم‌ترین تغییرات آن می‌توان به انتقال دریچه‌های تهویه به بالای داشبورد، صفحه آمپر جدید و ایجاد تغییراتی در کنسول مرکزی اشاره کرد.

اصلی‌ترین ویژگی موستانگ مدل ۱۹۶۷ اما فراهم شدن امکان نصب پیشرانهٔ بلوک بزرگ فورد بود. این موتور که FE 390 نام داشت، از نوع ۶.۴ لیتری V8 با کاربراتور چهار دهنه بود و از کوپهٔ تاندربرد گرفته شده بود. این پیشرانه ۳۲۰ اسب بخار قدرت داشت و بنابراین عنوان قوی‌ترین موتور موستانگ در این سال از نسخهٔ ۲۷۰ اسب بخاری موتور ۴.۷ لیتری به این پیشرانهٔ ۶.۴ لیتری جدید رسید اما دیگر موتورها حفظ شده و هیچ تغییری نداشتند. در اینجا اما اولین قسمت از سری مطالب تاریخچهٔ فورد موستانگ به پایان رسید و ادامهٔ تاریخچه را در قسمت بعدی دنبال خواهیم کرد.

ادامه دارد…