ماسل کارها: تاریخچهٔ موستانگ شلبی (قسمت اول)

طی چندین قسمت در سری مطالب ماسل کارها به تاریخچهٔ فورد موستانگ پرداختیم و به‌طور کامل نسل‌ها و مدل‌های مختلف این خودرو را بررسی کردیم. هفتهٔ گذشته تاریخچهٔ موستانگ به پایان رسید اما در طول این مطالب به مدل‌های شلبی نپرداختیم و قرار شد طی مطالبی مجزا به موستانگ‌های شلبی بپردازیم. شلبی یکی از مشهورترین نام‌ها در تاریخ موستانگ بوده و شهرت و اعتبار آن تقریباً هم‌اندازهٔ خود نام موستانگ است. اولین موستانگ شلبی که در سال ۱۹۶۵ معرفی شد، تصویر موستانگ به‌عنوان یک خودروی اسپرت و سریع را تقویت کرد و به ایجاد شجره‌نامه‌ای مسابقه‌ای برای پانی کار فورد کمک کرد.

البته موستانگ به‌خودی‌خود ماشین سریع و قدرتمندی بود اما شلبی با اضافه کردن قدرت، نسخه‌ای از موستانگ را ایجاد کرد که بتواند در پیست‌ها و خیابان‌ها عرض‌اندام کند. هرچند موستانگ‌های شلبی در انواع بسیار مختلفی ساخته شده‌اند اما در همهٔ آن‌ها ترکیبی از ویژگی‌های پرفورمنس و نمای مسابقه‌ای مانند مشترک است. از سال ۱۹۶۵ تا به امروز نام‌های موستانگ و شلبی به‌قدری به هم پیوند خورده‌اند که صحبت در مورد یکی بدون اشاره به دیگری تقریباً غیرممکن است.

کارول شلبی تگزاسی مردی بود که در طول عمر خود همواره با سرعت سروکار داشت. البته او در ابتدا یک مربی پرواز در جنگ جهانی دوم بود اما طولی نکشید که به دنیای ماشین‌ها وارد شد. او آن‌قدر بااستعداد بود که به‌سرعت در مسابقات پیشرفت کرد و با پیروزی در مسابقات لمانز سال ۱۹۵۹ اولین موفقیت مسابقه‌ای مهم خود را کسب نمود. در سال ۱۹۶۰ اما مشکلات قلبی باعث شد که شلبی علیرغم میلش مسابقات را ترک کند ولی این آغاز دوران جدیدی در زندگی او بود زیرا در سال ۱۹۶۲ با همکاری شرکت بریتانیایی AC خودروی اسپرت دونفرهٔ شلبی کبرا را با پیشرانهٔ فورد تولید کرد. این آغاز رابطهٔ شلبی با فورد بود و سپس جنگ فورد با فراری در لمانز موجب شد که کارول شلبی و تیمش به توسعهٔ برنامه‌های مسابقه‌ای فورد کمک کنند.

افسانه‌ای بنام موستانگ شلبی

پس از معرفی موستانگ در سال ۱۹۶۴ کارول شلبی به درخواست مدیر وقت فورد آقای «لی یاکوکا» به سراغ این پانی کار جدید رفت و بدین ترتیب افسانهٔ موستانگ شلبی متولد شد. موستانگی که توسط شلبی تقویت شده و ارتقاء پیدا کرد، شلبی GT350 نام گرفت و با مدل ۱۹۶۵ به بازار آمد. این اولین موستانگ شلبی بود. این خودرو بر اساس نسخهٔ فست‌بک موستانگ که به‌تازگی ارائه شده بود شکل گرفته و از قوی‌ترین موتوری که آن زمان برای موستانگ معمولی ارائه می‌شد یعنی موتور ۴.۷ لیتری V8 استفاده می‌کرد. همهٔ شلبی‌های مدل ۱۹۶۵ و ۱۹۶۶ به همین موتور مجهز بودند. البته قدرت این پیشرانه در GT350 با استفاده از یک کاربراتور بزرگ‌تر چهار دهنهٔ هولی به ۳۰۶ اسب بخار افزایش یافته بود که ۳۵ اسب بخار بیشتر از نسخهٔ استاندارد بود.

در بخش انتقال قدرت اما تغییری صورت نگرفته و شلبی از یکی از همان گیربکس‌های موستانگ معمولی استفاده کرده بود. این گیربکس که از نوع چهار سرعتهٔ دستی بورگ وارنر بود، تنها گزینهٔ قابل انتخاب برای انتقال نیرو در GT350 بود. برای GT350 رینگ‌های ۱۵ اینچی فولادی ویژهٔ شلبی در نظر گرفته شده بود که موجب بهبود هندلینگ خودرو می‌شد. برای سال اول همچنین لاستیک‌های ویژهٔ گودیر ۲۱۰ کیلومتر بر ساعتی هم ارائه شده بود. در بسیاری از شلبی‌های ساخت ۱۹۶۵ باطری به درون صندوق بار منتقل شده بود اما به دلیل ورود دود به کابین بعداً باطری به محفظهٔ موتور بازگشت.

شلبی GT350 در ظاهر با جلوپنجرهٔ متفاوت، دریچهٔ روی کاپوت و خطوط جانبی آبی‌رنگ با نوشتهٔ GT350 از نسخه‌های معمولی موستانگ متمایز شده بود درحالی‌که سر اگزوزها هم از طرفین خودرو بیرون آمده بودند. شلبی GT350 در اولین سال فقط با رنگ سفید عرضه می‌شد اما تعداد بسیاری کمی از آن‌ها با خطوط آبی‌رنگی موسوم به خطوط لمانز هم ارائه شدند. تنها ۲۸ درصد از شلبی‌های ساخت ۱۹۶۵ این نوارها را روی بدنهٔ خود داشتند. در داخل خودرو نیز برای اینکه طبق مقررات SCCA (کلوپ خودروهای اسپرت آمریکا) شلبی GT350 خودرویی مسابقه‌ای محسوب شود، صندلی‌های عقب آن حذف و به خودرویی دونفره تبدیل شد. بجای صندلی‌های عقب هم چرخ زاپاس با اندازهٔ اصلی قرار گرفت.

برای ساخت شلبی GT350، موستانگ‌هایی با بدنهٔ سفیدرنگ برای تقویت و ارتقاء به کارگاه شلبی فرستاده می‌شدند؛ اما علاوه بر GT350 معمولی، نسخه‌ای مخصوص مسابقات هم با نام GT350R ساخته شد. این مدل به‌طور خاص برای شرکت در مسابقات تحت قوانین SCCA ساخته شده بود و توانست برای سه سال متوالی به قهرمانی در کلاس B این مسابقات دست پیدا کند. از GT350R تنها ۳۴ دستگاه ساخته شد. شلبی GT350 اما هرگز خودروی ارزان‌قیمتی نبود زیرا درحالی‌که آن زمان قیمت پایهٔ موستانگ معمولی از حدود ۲۴۰۰ دلار آغاز می‌شد، شلبی GT350 اولیه با قیمت ۴۵۴۷ دلار به فروش می‌رسید. البته در حال حاضر میدانیم که این سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌ای بوده است زیرا مجموعاً کل تولید GT350 در سال ۱۹۶۵ فقط ۵۶۲ دستگاه بود و امروزه به خودرویی بسیار ارزشمند و گران‌قیمت تبدیل شده است.

تغییرات سال ۱۹۶۶

اولین نمونه‌های GT350 یعنی خودروهایی که در دو سال ۱۹۶۵ و ۱۹۶۶ ساخته شدند، عمدتاً با نام کبرا شناخته می‌شدند که از ساختهٔ قبلی کارول شلبی یعنی شلبی کبرا گرفته شده بود. این‌ها کوچک‌ترین و سبک‌ترین شلبی‌ها محسوب می‌شدند. البته شلبی GT350 سال ۱۹۶۵ در اصل یک خودروی مسابقه‌ای جاده‌ای بود که هرگز برای راحتی و سهولت رانندگی ساخته نشده بود اما در سال ۱۹۶۶ شلبی ویژگی‌هایی را به آن اضافه کرد تا به خودروی راحت‌تری تبدیل شود. بدین منظور صندلی‌های عقب به GT350 اضافه شدند، رنگ‌های بیرونی بیشتری برای آن ارائه شد و لوله‌های اگزوز بزرگ‌تر شدند تا سروصدا کاهش پیدا کند. علاوه بر این، شلبی یک گیربکس سه سرعتهٔ اتوماتیک را هم به‌صورت سفارشی برای GT350 ارائه کرد. این روند افزایش راحتی طی سال‌های بعد هم ادامه یافت و همراه با رشد اندازهٔ موستانگ، شلبی‌ها هم به‌تدریج بزرگ‌تر، سنگین‌تر و راحت‌تر شدند اما بخش بزرگی از توانایی رقابتی خود را از دست دادند.

سایر تغییرات بیرونی شلبی GT350 برای سال ۱۹۶۶ علاوه بر ارائهٔ رنگ‌هایی غیر از سفید مثل آبی، قرمز، سبز و مشکی، شامل جایگزینی لچکی کرکره‌ای کارخانه‌ای موستانگ با پنجره شیشه‌ای، تعبیهٔ ورودی‌های هوای خنک‌کنندهٔ ترمزهای عقب در طرفین و انتقال سر اگزوزها از طرفین به عقب خودرو می‌شد. در این سال همچنین نام موستانگ حذف شد و خودرو صرفاً شلبی GT350 نام گرفت. در بخش فنی هم تعدادی محدودی از نمونه‌های ساخت ۱۹۶۶ به‌صورت کارخانه‌ای به یک سوپرشارژر پاکستون مجهز شدند. این سوپرشارژر که به‌صورت سفارشی با قیمت ۶۷۰ دلار برای GT350 ارائه شد، قدرت پیشرانهٔ آن‌را به ۴۴۰ اسب بخار افزایش می‌داد.

شکل‌گیری مثلث فورد، شلبی، هرتز

شرکت هرتز (Hertz) یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های اجارهٔ خودرو در آمریکا محسوب می‌شد و فورد سهام‌دار عمدهٔ آن بود. به‌منظور کمک به فروش موستانگ‌های شلبی، فورد در سال ۱۹۶۶ هرتز را به خرید حدود هزار دستگاه GT350 ترغیب کرد. بدین ترتیب طبق توافقی مجموعاً تعداد ۱۰۰۱ دستگاه GT350 به همراه دو پروتوتایپ به هرتز واگذار شد تا توسط این شرکت اجاره داده شود. نمونه‌هایی که در اختیار هرتز قرار داده شد GT350H نام گرفتند که حرف H در نام آن‌ها مخفف Hertz بود. اکثر شلبی‌های GT350H هرتز به رنگ مشکی با نوار لمانز طلایی بودند اما تعداد بسیار کمی با رنگ آبی و نوارهای طلایی هم ارائه شد. غیر از این رنگ منحصربه‌فرد اما GT350H هیچ تفاوتی دیگری نداشت و کاملاً با GT350 معمولی یکسان بود.

۸۵ دستگاه اول GT350H با گیربکس چهار سرعتهٔ دستی ارائه شدند. تعدادی از این خودروها در طول مدت اجاره در کلاس خودروهای تولیدی مسابقات SCCA شرکت می‌کردند و با رول بارهای جوش داده‌شده در داخل به هرتز بازگردانده می‌شدند. به همین دلیل فورد و هرتز برای اینکه جلوی استفادهٔ مسابقه‌ای از GT350H را بگیرند، همهٔ ۸۰۰ نمونهٔ باقیماندهٔ بعدی را به گیربکس اتوماتیک مجهز کردند. طبق توافق فورد و هرتز، تمامی نمونه‌های GT350H پس از پایان دوران اجاره به فورد بازگردانده شده و بعد از تعمیر و بازسازی به عموم مردم فروخته شدند. در سال ۱۹۶۶ مجموعاً ۲۳۷۸ دستگاه شلبی GT350 تولید شد که ۱۰۰۳ دستگاه آن متعلق به هرتز بودند. علاوه بر این، چهار دستگاه GT350 کابریولت آزمایشی هم در این سال ساخته شد. آزمایش‌های مختلف روی این نمونه‌ها سرانجام منجر به ساخت شلبی‌های کابریولت تولیدی در سال ۱۹۶۸ شد.

سال ۱۹۶۷ و تولد اولین شلبی GT500

سال ۱۹۶۷ سالی بود که موستانگ اولین بازطراحی خود را تجربه کرد و بزرگ‌تر و سنگین‌تر از قبل شد؛ بنابراین نسخهٔ شلبی هم حالا بر اساس موستانگ جدید ساخته می‌شد؛ اما درحالی‌که در سال‌های قبل نسخهٔ شلبی در ظاهر شباهت زیادی با موستانگ معمولی داشت، پس از فیس‌لیفت سال ۱۹۶۷ کارول شلبی می‌خواست نسخه‌های ساخت خود را از موستانگ معمولی متمایز کند؛ بنابراین حالا جلوپنجرهٔ نسخه‌های شلبی تغییر کرد و نورهای بالا در قالب چراغ‌های مجزای بزرگی درون جلوپنجره جای گرفتند. علاوه بر این، دریچهٔ روی کاپوت نیز بزرگ‌تر از قبل شد و هوای تازه را به پیشرانه می‌رساند.

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های ظاهری موستانگ شلبی مدل ۱۹۶۷ با موستانگ معمولی اما در چراغ‌های عقب آن بود یعنی جایی که حالا چراغ‌های سه‌تکهٔ موستانگ با نمونه‌های مستطیل شکل بزرگی جایگزین شدند که از مرکوری کوگار گرفته شده بودند. این چراغ‌ها به همراه اسپویلری در لبهٔ درب صندوق بار، نمای کاملاً متفاوتی به عقب نسخه‌های شلبی بخشیدند. علاوه بر این، ورودی‌های هوای کاربردی بزرگی برای خنک کردن ترمزهای عقب تعبیه شد و ورودی‌های هوایی هم در جای لچکی‌های عقب قرار گرفتند. برای شلبی مدل ۱۹۶۷ همچنین رینگ‌های ۱۵ اینچی آلومینیومی ۱۰ پره نیز ارائه شد؛ اما مهم‌ترین اتفاق شلبی در سال ۱۹۶۷ معرفی مدل جدید GT500 بود که هفتهٔ آینده به آن خواهیم پرداخت.

ادامه دارد…