نگاهی اجمالی به بازار خودرو در پاکستان (بخش نخست)

پاکستان همسایه خاوری ماست که در مجاورت استان سیستان و بلوچستان واقع شده، این اقلیم بیش از ۱۸۰ میلیون نفر را در خود جای داده و نامش هم برگرفته از دو لغت فارسی و اردو به نام پاک و ستان می‌باشد که به معنای سرزمین پاکان است.

گرچه خودروسازی در این خطه از پیشینه طولانی برخوردار است اما نتوانسته آن‌چنان‌که بایدوشاید عملکرد شایان توجهی را از خود بروز دهد و هنوز هم در همان پروسه مونتاژ و با تیراژی سخت اندک باقی مانده است؛ اما علیرغم همه این‌ها، در چند دهه اخیر، شرکت‌های به نامی همچون تویوتا، هوندا، سوزوکی و… در خاک این کشور سرمایه‌گذاری نمودند که خود نفس این سرمایه‌گذاری‌ها گام مهم و سترگی به‌حساب می‌آید، امری که هنوز هم حلقه‌ای مفقود در صنایع خودروسازی ماست. در حال حاضر مهم‌ترین مسئله‌ای که خودروسازان پاکستانی با آن درگیرند کمبود مفرط تقاضاست که از درآمد سرانه پایین مردمان این دیار ناشی می‌گردد و همین مسئله موجب شده که مجموع فروش آنان کماکان پایین‌تر از مرز ۲۰۰ هزار باشد، پرواضح است که تقاضای بالا به‌خودی‌خود می‌تواند محرکی برای رشد بیشتر یک مجموعه باشد اما متأسفانه همین موضوع هم در بازارهای عجیب‌وغریب و انحصاری همچون ایران، کارکردی معکوس می‌یابد و به عقب‌افتادگی روزافزون صنایع دامن می‌زند. بگذریم.

ریشه‌های خودروسازی در پاکستان به سال ۱۹۵۳ میلادی برمی‌گردد، برای نخستین بار و در همین سال، مونتاژ کامیون‌های بریتانیایی بدفورد (BEDFORD) در مجموعه‌ای دولتی به نام “نشنال موتورز” آغاز شد. این شرکت در شهر کراچی واقع شده بود. کمی بعد، ساخت اتوبوس و کامیونت هم به مجموعه تولیدات این سایت اضافه شد. شاید بتوان دهه ۹۰ میلادی را نقطه عطفی برای احیاء مجدد صنایع خودروسازی این کشور برشمرد، در همین دهه بود که خودروسازان مشهوری همچون سوزوکی، تویوتا، هوندا و… به سرمایه‌گذاری وسیعی در صنایع این کشور دست زدند که حاصلش نیز رشد بی‌سابقه فروش خودرو در این بازار بود به‌گونه‌ای که حجم آن در سال‌های ۲۰۰۶ الی ۲۰۰۷ میلادی از مرز ۱۸۰ هزار دستگاه هم گذشت که بیشتر این رشد هم مدیون وام‌دهی و نرخ بهره پایین بانک‌ها بود. از آن سال به بعد خودروسازان پاکستانی به‌سختی توانستند حجم فروش خود را به این سطح برسانند و مهم‌ترین دلیل این امر نیز تغییر نرخ برابری ین ژاپن با روپیه پاکستان بود که به ضرر مصرف‌کنندگان پاکستانی تمام شد. در سال ۲۰۰۷ میلادی، ۲.۸ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور مربوط به صنایع خودروسازی بود که در ۵ سال اخیر این رقم به ۵.۶ درصد افزایش یافته است. در حال حاضر هم ۱۶ درصد از تولیدات صنعتی این کشور را خودرو و صنایع وابسته به آن دربر می‌گیرند که قرار است که این رقم به ۲۵ درصد در هفت سال آینده افزایش یاید. در سطور ذیل توضیحات مختصری را در مورد برخی از مهم‌ترین خودروسازان این کشور ارائه می‌دهم.

شرکت پاک سوزوکی (PAK SUZUKI MOTORS)
این کمپانی با مشارکت دولت پاکستان و شرکت سوزوکی ژاپن و در سپتامبر سال ۱۹۸۲ میلادی بنیان نهاده شد و دفتر مرکزی آن هم در شهر کراچی پاکستان قرار دارد. در آغاز، شرکت سوزوکی تنها ۲۵ درصد از سهام این مجموعه را مالک بود ولی رفته‌رفته بر میزان آن افزوده گردید، به‌گونه‌ای که امروزه بیش از ۷۳ درصد از سهام این مجموعه از آن سوزوکی است. نخستین خودرو تولیدی این شرکت هم سوزوکی SS80 و یا FX نام داشت که نسخه‌ای اصلاح‌شده‌ای از سوزوکی آلتو نسل اول بود، این خودرو در سال ۱۹۸۹ میلادی جایش را به مدل نسل دوم آلتو و یا همان مهران داد. این شرکت همواره نقش پیشگام و رهبری را در بازار خودروی پاکستان ایفاء نمود و هم‌اکنون نیز بیش از ۵۰ درصد از سهم این بازار را در کنترل خود دارد، از عمده تولیدات این شرکت هم می‌توان به مدل‌هایی همچون مهران، آلتو، سوئیفت و کالتوس، بلان و… اشاره داشت. علاوه بر آن، کمپانی مذکور نخستین خودروساز در پاکستان به شمار می‌آید که در سال ۲۰۰۶ میلادی، محصولات خود را با قابلیت استفاده از سوخت CNG، عرضه نمود. از آنجایی که در بین تمامی محصولات این شرکت، سوزوکی مهران از اقبال بیشتری برخوردار است و تا حدی هم خودروی مردمی این سرزمین به شمار می‌آید، لذا در اینجا به طور مجزا بدان می‌پردازیم.

سوزوکی مهران (MEHRAN)
این خودرو در پاکستان کمابیش همان کارکردی را داراست که پراید در کشورمان عهده‌دار است! و هم‌اکنون نیز از پرفروش‌ترین مدل‌های موجود در این بازار محسوب می‌شود. سوزوکی مهران را در پایه و اساس می‌توان همان نسل دوم سوزوکی آلتو دانست که در میانه سال‌های ۱۹۸۴ الی ۱۹۸۸ میلادی تولید می‌شد. سوزوکی آلتو هم از زمره مدل‌هایی بود که تولید آن در سال ۱۹۸۸ میلادی در پاکستان آغاز شد که البته چند سال بعد و در سال ۱۹۹۲ میلادی، به مهران تغییر نام داد! سوزوکی مهران، مدلی ابتدایی و از تولیدات منسوخ و خارج از رده سوزوکی به شمار می‌آید و پیش از این هم در ممالکی همچون هند و نپال با نام ماروتی ۸۰۰ بفروش می‌رسید. در حال حاضر هم تنها کشوری که به تولید آن می‌پردازد، پاکستان است. ابعاد کوچک و طول ۳.۳ متری این خودرو آن را در ردیف خودروهای KEI قرار می‌دهد که واژه‌ای است که برای هاچ بک‌های بسیار کوچک به کار می‌رود. در سال‌های ۱۹۹۸ و ۲۰۰۴ میلادی، تغییرات اندکی بر روی بدنه‌اش صورت پذیرفت که در زبان طراحی به آن فیس‌لیفت مینور (MINOR) گفته می‌شود. این خودرو از لحاظ ایمنی و رفاهی هم با وضعیت نابسامانی روبروست و از معدود خودروهای تولیدی در این عالم است که فاقد تجهیزات ایمنی پایه‌ای همچون ترمز ABS و ایربگ و کمربند ایمنی صندلی عقب و قفل مرکزی و بخارگیر شیشه عقب و… است! از لحاظ آلایندگی هم بالاخره توانست در سال ۲۰۱۲ میلادی استاندارد یورو ۲ را کسب کند. از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۲ میلادی هم مدل‌هایی از آن به سیستم‌های دوگانه‌سوز (گاز – بنزین) مجهز شدند. مهم‌ترین نکته‌ای که فروش سوزوکی مهران را کماکان در سطح بالایی نگه داشته هزینه‌های نگهداری بسیار پایین آن است. این خودرو از یک پیشرانه سه سیلندر خطی و با حجم ۷۹۶ سی‌سی بهره می‌برد که از توانی معادل ۴۰ اسب‌بخار برخوردار است.

شرکت ایندوس موتور (INDUS MOTOR COMPANY)
این شرکت با همکاری موسسه تجاری حبیب (HOUSE OF HABIB) و شرکت‌های تویوتا موتور (TOYOTA MOTOR CORPORATION و یا TTC) و نیز تویوتا تسوشو (TOYOTA TSUSHU CORPORATION) بنیان‌گذاری شد. دو شرکت ژاپنی در مجموع تنها ۲۵ درصد از سهام این کمپانی را مالک هستند و بیشتر سهام این مجموعه از آن موسسه حبیب است. تاریخ تأسیس این شرکت ماه جولای سال ۱۹۹۰ میلادی بوده و در حال حاضر هم خودروهایش را در منطقه صنعتی بین قاسم (BIN QASIM) که ناحیه‌ای نزدیک شهر کراچی است، تولید می‌کند. وسعت این کارخانه در حدود ۴۲ هکتار است و در حال حاضر تنها مجموعه‌ای در دنیاست که تولید برندهای دایهاتسو و تویوتا در آن به طور مشترک و در ذیل یک سقف صورت می‌پذیرد. در حال حاضر، عمده تولیدات این کمپانی را محصولاتی همچون تویوتا کرولا، هایلوکس فورچیونر و ویگو و…؛ و نیز دایهاتسو کور، شامل می‌گردد. همچنین این شرکت، واردات مدل‌هایی همچون کمری، لندکروز، پرادو،RAV4 را هم عهده‌دار است. ریاست این مجموعه هم‌اکنون بر عهده شخصی به نام علی اس. حبیب می‌باشد.

شرکت هوندا اطلس (HONDA ATLAS CARS)
این شرکت با مشارکت هوندای ژاپن و گروه تجاری اطلس پاکستان، پایه‌گذاری شد و در نوامبر سال ۱۹۹۲ میلادی به ثبت رسیده و در سال ۱۹۹۴ میلادی هم آغاز به کار نمود. در حال حاضر این کمپانی دارای ۶ توزیع‌کننده در شهرهای اسلام‌آباد و لاهور و کراچی است و عمده تولیدات آن شامل مدل‌هایی همچون سیویک، سیتی، آسپایر، آکورد و نیز CR-V و CR-Z، می‌گردد.

شرکت مستر موتورز (MASTER MOTORS)
کمپانی مذکور در سال ۲۰۰۲ میلادی بنیان نهاده شد و هم‌اکنون نیز به تولید خودروهای تجاری و اتوبوس اشتغال دارد و محل سایت آن هم در بندر PORT QASIM قرار دارد که در حوالی شهر کراچی واقع شده است. این خودروساز با شرکت ژاپنی میتسوبیشی فوسو (کمپانی دایملر یکی از سهامداران آن است) و نیز شرکت‌های چینی فوتون و یوجین (YUEJIN) و نیز فولکس‌واگن مشارکت داشته و به مونتاژ برخی از محصولات آن‌ها می‌پردازد و هم‌اکنون نیز خودروهای تجاری ۱.۵ تا ۶.۵ تنی را به نام‌های هایل‌اند، فورلند، گرند، کانتر روانه بازار نموده و علاوه بر آن، کامیون‌های ۲۹ الی ۶۰ تنی را به نام فوسو و اتوبوس‌هایی با نام CANTER BUS و مینی‌بوس MASTER LINE را نیز تولید می‌کند.

پایان بخش اول