اولین‌ها: معرفی نخستین خودروی ساخت بنتلی

در این قسمت از سری مطالب «اولین‌ها» به معرفی یکی دیگر از خودروسازان قدیمی دنیا پرداخته‌ایم. اشراف‌زاده‌ای بنام بنتلی. قبل از جنگ جهانی اول «والتر اوون بنتلی» (Walter Owen Bentley) به همراه برادرش «هوراس میلنر بنتلی» (Horace Millner Bentley) در شمال لندن به فروش خودروهای ساخت شرکت فرانسوی DFP می‌پرداختند اما والتر همواره خواهان طراحی و ساخت اتومبیل خودش بود.

بدین ترتیب سرانجام در تاریخ ۱۸ ژانویهٔ سال ۱۹۱۹ والتر اوون شرکت خود را با نام «بنتلی موتورز» تأسیس نموده و در آگوست ۱۹۱۹ شرکت را به ثبت رسمی رساند. سپس در اکتبر همان سال اولین خودروی ساخت خود را با نام بنتلی سه لیتری در نمایشگاه خودروی لندن به نمایش درآورد؛ اما چون پیشرانهٔ خودرو هنوز آماده نبود، بر روی خودروی به نمایش درآمده یک موتور ساختگی و نمایشی نصب شده بود و قرار بود بعداً موتور اصلی ساخته شود. تحویل اولین خودروی کامل برای ژوئن ۱۹۲۰ برنامه‌ریزی شده بود اما طراحی و توسعهٔ موتور بیش از آن چیزی که انتظار می‌رفت زمان برد و به همین دلیل نهایتاً ساخت موتور و معرفی خودروی کامل تا سپتامبر سال ۱۹۲۱ به تاخیر افتاد.

بنتلی سه لیتری مجهز به یک موتور چهار سیلندر خطی ۳ لیتری بود که چندین نوآوری در آن بکار رفته بود. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این موتور، برخورداری از ۴ سوپاپ در هر سیلندر بود؛ بنابراین این موتور یکی از اولین موتورهایی بشمار می‌رود که مجهز به ۴ سوپاپ در هر سیلندر بودند. یکی دیگر از نوآوری‌های این پیشرانه، استفاده از دو شمع در هر سیلندر برای اولین بار بود که موجب احتراق بهتر موتور می‌شد. برای افزایش توان نیز از دو کاربراتور استفاده شده بود. جهت افزایش دوام، بلوک موتور از آهن ساخته‌شده و سر سیلندر به‌صورت مجزا ریخته‌گری شده بود.

قدرت این موتور حدود ۷۰ اسب بخار بود که بنتلی سه لیتری را قادر می‌ساخت به سرعتی در حدود ۱۳۰ کیلومتر در ساعت دست پیدا کند. همچنین نسخهٔ Speed این خودرو می‌توانست به سرعت ۱۴۵ کیلومتر در ساعت دست یابد درحالی‌که نسخهٔ Super Sport آن که در سال ۱۹۲۵ ساخته شد توانایی دستیابی به سرعت فوق‌العادهٔ ۱۶۰ کیلومتر در ساعت را داشت. نیروی موتور از طریق یک گیربکس ۴ سرعته به چرخ‌های عقب انتقال میافت درحالی‌که فقط چرخ‌های عقب مجهز به ترمز بودند تا اینکه در سال ۱۹۲۴ هر چهارچرخ مجهز به ترمز شدند. دوام نخستین خودروی ساخت بنتلی تحسین گسترده‌ای را در آن دوران برانگیخت. همچنین خودروهای ساخت بنتلی به افتخارات فراوانی در مسابقات دست پیدا کردند به‌گونه‌ای که توانستند در مسابقهٔ ۲۴ ساعتهٔ لمانز سال ۱۹۲۴ پیروز شده و به چهار پیروزی متوالی در سال‌های ۱۹۲۷ تا ۱۹۳۰ در این مسابقات دست پیدا کنند.

اما شرکت بنتلی تاریخچهٔ پرفرازونشیبی دارد و سرنوشت آن به‌نوعی یا شرکت رولزرویس، دیگر لوکس‌ساز بریتانیایی، گره خورده است. دوران طلایی بنتلی دورانی است که مالکیت آن به‌طور مستقل در اختیار والتر اوون بنتلی بود و بیشتر افتخارات و پیروزها در مسابقات هم در همین دوران به دست آمد؛ اما در اوایل دههٔ ۳۰ میلادی اوضاع مالی شرکت بنتلی به هم ریخت و با مشکلات مالی فراوانی مواجه شد. به همین دلیل سرانجام در سال ۱۹۳۱ والتر اوون، شرکت بنتلی را به رولزرویس فروخته و آن‌را ترک کرد. فروش بنتلی به رولزرویس سرآغاز افول و انحطاط بنتلی بود.

رولزرویس پس از خرید بنتلی، کارخانهٔ تولیدی آن در شهر کریکل‌وود انگلستان را تعطیل کرده و تولیدات آن‌را به مدت دو سال متوقف نمود تا اینکه در سال ۱۹۳۳ خط تولید محصولات بنتلی به کارخانهٔ رولزرویس در شهر دربی انگلستان منتقل شده و نام آن نیز از بنتلی به بنتلی-رولزرویس تغییر یافت. در این دوران خودروهای ساخت رولزرویس و بنتلی بسیار شبیه به هم شدند و درواقع بنتلی و رولزرویس محصولاتی یکسان را با نام و نشان متفاوت و برخی تغییرات جزئی تولید می‌کردند به‌گونه‌ای که اولین محصول جدید بنتلی بنام ۳/۵ لیتری که پس از انتقال مالکیت به رولزرویس در سال ۱۹۳۳ معرفی شد در اصل نسخه‌ای اسپرت از رولزرویس ۲۰/۲۵ بود. با معرفی این خودرو بسیاری از طرفداران سنتی بنتلی ناامید شدند.

بدین ترتیب تمامی محصولات بنتلی که از سال ۱۹۳۱ تا شروع قرن بیست و یکم تولید شدند از شاسی و موتورهای مشترکی با محصولات رولزرویس استفاده می‌کردند و در اصل محصولات بنتلی نسخه‌های ارزان‌قیمت محصولات رولزرویس بودند. در این دوران بنتلی در افول کامل قرار داشت. همچنین در سال ۱۹۷۰ در پی بروز اختلافاتی میان بخش خودروسازی رولزرویس و قسمت مخصوص ساخت موتور هواپیما، این دو بخش از هم جدا شدند. بدین ترتیب بخش خودروسازی رولزرویس بانام رولزرویس موتورز و بخش ساخت موتور هواپیما با نام رولزرویس هلدینگ یا رولزرویس PLC هریک به‌صورت مجزا به فعالیت پرداختند.

در اواخر دههٔ ۸۰ اوضاع مالی رولزرویس موتورز بسیار نابسامان شد و به همین دلیل درنهایت در پی مشکلات شدید مالی، رولزرویس و زیرمجموعه‌اش بنتلی به شرکت بریتانیایی «ویکرز» که درزمینهٔ جنگ‌افزار و صنایع دفاعی فعالیت داشت فروخته شد. در دههٔ ۷۰ و اوایل دههٔ ۸۰ فروش بنتلی بسیار کاهش یافته بود و کمتر از ۵ درصد کل فروش شرکت را تشکیل می‌داد؛ اما ویکرز با برنامه‌ریزی مجدد و ترمیم تصویر اسپرت بنتلی و همچنین بازگرداندن میراث عملکرد بالای آن، فروش بنتلی را افزایش داد به‌گونه‌ای که در سال ۱۹۸۶ نسبت فروش بنتلی به رولزرویس به ۴۰/۶۰ رسید و در سال باهم ۱۹۹۱ برابر شد.

بااین‌وجود در اکتبر سال ۱۹۹۷ ویکرز اعلام کرد که قصد فروش رولزرویس موتورز (به همراه بنتلی) را دارد. در آن زمان ب‌ام‌و یک خریدار بالقوه برای رولزرویس موتورز بشمار می‌رفت چراکه پیشرانه و دیگر قطعات فنی محصولات رولزرویس و بنتلی را تأمین کرده و با ویکرز نیز همکاری‌های مشترکی درزمینهٔ ساخت موتور هواپیما داشت. پیشنهاد نهایی ب‌ام‌و برای خرید رولزرویس موتورز ۳۴۰ میلیون پوند بود اما فولکس‌واگن با پیشنهاد ۴۳۰ پوندی توانست ب‌ام‌و را شکست داده و شرکت رولزرویس موتورز را خریداری کند. هرچند طبق قرارداد، فولکس‌واگن مالک مقر اداری، طراحی خودروها، امکانات تولید و نماد روح خلسهٔ رولزرویس شده بود اما در اسناد مالکیت رولزرویس PLC (شرکت سازندهٔ موتور هواپیما) شرطی وجود داشت مبنی بر اینکه مالکیت نام و برند تجاری رولزرویس حتی اگر بخش خودروسازی این شرکت واگذار شود همچنان در مالکیت رولزرویس PLC باقی بماند؛ بنابراین فولکس‌واگن حق استفاده از نام و نشان رولزرویس را نداشت.

در سوی دیگر رولزرویس PLC نیز مجوز و حق استفاده از نام رولزرویس را به مبلغ ۴۰ میلیون پوند به ب‌ام‌و فروخت چراکه رولزرویس PLC به‌تازگی همکاری و سرمایه‌گذاری مشترکی را ب‌ام‌و آغاز کرده بود. همچنین قرارداد میان ب‌ام‌و و رولزرویس موتورز مبنی بر تأمین قطعات فنی و پیشرانه‌های موردنیاز رولزرویس نیز این اجازه را به ب‌ام‌و می‌داد که ظرف ۱۲ ماه قرارداد را لغو و تأمین قطعات را متوقف کند. به همین دلیل فولکس‌واگن هم که قادر به مهندسی مجدد محصولات رولزرویس و بنتلی جهت استفاده از موتورهای دیگری در آن‌ها ظرف ۱۲ ماه نبود و همین‌طور به دلیل تقسیم علائم و نشان‌های رولزرویس بین دو شرکت (ب‌ام‌و و فولکس‌واگن) منافع خود را درخطر می‌دید، با ب‌ام‌و جهت حل مشکل وارد مذاکره شد.

سرانجام فولکس‌واگن و ب‌ام‌و توافق کردند که تا سال ۲۰۰۳ ب‌ام‌و همچنان قطعات و موتورهای محصولات رولزرویس و بنتلی را تأمین کند و فولکس‌واگن هم موقتاً تا سال ۲۰۰۳ حق استفاده از نام رولزرویس را داشته باشد. سپس بعد از سال ۲۰۰۳ شرکت رولزرویس به‌طور کامل به ب‌ام‌و واگذار شده و بنتلی در اختیار فولکس‌واگن بماند. بدین ترتیب از سال ۲۰۰۳ راه رولزرویس و بنتلی پس از ۷۲ سال از هم جدا شد. با مالکیت کامل فولکس‌واگن بر بنتلی، خونی تازه در رگ‌های بنتلی جریان یافت و فولکس‌واگن نام شرکت را نیز از رولزرویس-بنتلی مجدداً به بنتلی تغییر داد. بدین ترتیب رشد و پیشرفت بنتلی آغاز شد و شرکتی که زمانی به‌عنوان یک زیرمجموعهٔ ضعیف تحت نظر رولزرویس فعالیت می‌کرد تبدیل به جدی‌ترین رقیب رولزرویس شد.