رانندگی با کرایسلر توربین کار، خودرویی با موتور جت!

یکی از ۹ نمونهٔ باقیمانده از کرایسلر توربین کار که در اختیار جی لنو است، پس از بازسازی کامل حالا دوباره امکان حرکت و رانندگی پیدا کرده است.

شاید ایدهٔ ساخت خودرویی با موتور جت احمقانه به نظر برسد ولی کرایسلر در اوایل دههٔ ۶۰ میلادی، این ایده را به واقعیت تبدیل کرد. این شرکت خودرویی آزمایشی با نام توربین کار را توسعه داد که در تعداد محدودی ساخته و در اختیار افراد خوش‌شانسی قرار گرفت تا به‌طور روزمره از آن استفاده کنند. هرچند توربین کر هیچ‌گاه به تولید انبوه نرسید ولی صنعت خودروسازی آمریکا را به جلو پیش برد.

درست زمانی که جنگ جهانی دوم در حال پایان بود، کرایسلر طراحی یک پیشرانهٔ توربین گازی که با کد A-86 شناخته می‌شد را به پایان رساند. هرچند موتورهای جت آن سال‌ها قدرتی مشابه پیشرانه‌های پیستونی داشتند ولی بسیار کوچک‌تر و سبک‌تر بودند. این یعنی حالا هواپیماها می‌توانستند بزرگ‌تر شوند و حتی به سمت شکستن دیوار صوت حرکت کنند. به همین دلیل، این سؤال در کرایسلر مطرح شد که آیا می‌توانیم موتور جت را روی خودرو نصب کنیم؟ این کار اما با چالش‌های بزرگی مواجه بود زیرا هرچند موتورهای جت برای هواپیماها بسیار مناسب و کارآمد هستند ولی در خودرو نمی‌توانند به‌راحتی کار کنند.

بر سر راه این ایدهٔ بلندپروازانه، مشکلاتی بود که باید حل می‌شد. چگونگی خنک کردن موتور، محل ذخیرهٔ سوخت و استفاده از گیربکسی مناسب ازجملهٔ این مشکلات بودند. در هواپیماها، موتور جت از طریق نیروی هوای خروجی از توربین که به آن رانش گفته می‌شود کار می‌کند اما این شیوه برای خودرویی که قرار است در ترافیک حرکت کند مناسب نیست. به همین دلیل، مهندسان یک توربین دوم را به موتور اضافه کردند. این توربین که توسط هوای خروجی از توربین اول به چرخش درمی‌آمد، دور توربین اول را از ۴۰ تا ۵۰ هزار rpm، به چیزی کاهش داد که بتوان از طریق گیربکس به محور عقب خودرو منتقل کرد. از این طریق، امکان انتقال ۱۳۰ اسب بخار قدرت موتور به چرخ‌ها فراهم شد. این نیرو در دور ۳۶ هزار rpm تولید می‌شد.

علاوه بر این، برای اینکه موتور توربین گازی طوری رفتار کند که کاربران از یک خودرو انتظار دارند، پاسخ پدال گاز و پاشش سوخت هم باید به‌طور اساسی تغییر می‌کرد. بااین‌وجود، مهندسان در این پروژه با چالش ارتعاش مواجه نبودند زیرا موتور توربین گازی قطعات بسیار کمتری نسبت به موتور پیستونی دارد که فقط می‌چرخند و ارتعاشی ایجاد نمی‌کنند. علاوه بر این، برخلاف موتور پیستونی، موتور توربین گازی نیازی به فشرده‌سازی سوخت ندارد و درنتیجه، می‌تواند با سوخت‌هایی که در اثر فشرده‌سازی به‌طور خودبه‌خود مشتعل می‌شوند هم کار کنند. برای نشان دادن این قابلیت، حتی یکی از مهندسان کرایسلر، یک نمونه از توربین کار را به جشنوارهٔ بادام‌زمینی برد و در باک آن روغن بادام‌زمینی ریخت! هرچند این خودرو بوی آشپزخانهٔ رستوران می‌داد اما به‌خوبی کار می‌کرد!

کرایسلر اما اولین شرکتی نبود که استفاده از موتور توربین گازی را در خودرو امتحان کرد و در اوایل سال ۱۹۴۹ روور هم همین ایده را مطرح کرده بود. علاوه بر این، دیگر خودروسازان بزرگ آمریکا نیز در دههٔ ۶۰ موتورهای توربین گازی را روی خودرو آزمایش کردند ولی از بین همهٔ این‌ها، فقط کرایسلر بود که چیزی بیش از یک خودروی نمایشی تک ساخت خلق کرد. این شرکت حتی چندین دستگاه توربین کار را در اختیار مصرف‌کنندگان معمولی قرار داد و افراد در دنیای واقعی هفته‌ها هرروز با آن‌ها رانندگی کردند. مجموعاً ۲۰۳ رانندهٔ خوش‌شانس توربین کار را به مدت سه ماه در اختیار داشتند.

در طول این آزمایش‌ها، مشکلات خودرو مثل فرایند پیچیدهٔ استارت، شتاب کند، مصرف سوخت بالا و سروصدای زیاد مشخص شد. هرچند بسیاری از این مشکلات قابل‌حل بودند ولی کرایسلر تصمیم به عدم ادامهٔ این پروژه گرفت. بدین ترتیب، شرکت در سال ۱۹۶۶ خودروها را پس گرفت و همهٔ آن‌ها را به‌جز ۹ دستگاه نابود کرد. از این تعداد، دو دستگاه در اختیار خود کرایسلر ماند، شش دستگاه در موزه‌های مختلف آمریکا به نمایش درآمدند و یک دستگاه هم در اختیار جی لنو است.

موتور نمونه‌ای که در اختیار جی لنو بود شش سال پس از خریداری ذوب شد و هیچ‌کس از این اتفاق خبر نداشت زیرا به کار انداختن دوبارهٔ آن بسیار سخت بود و لنو از امکان انجام آن اطمینان نداشت. بااین‌حال، «سام بارلو ویلیامز» یکی از طراحان اصلی این موتور، پس از کنسل شدن پروژهٔ توربین کار توسط کرایسلر، شرکت توربین خود را راه‌اندازی کرد و پسر او، گرگ که هنوز این شرکت را اداره می‌کند، با استفاده از منابع و تخصص خود برای بازسازی توربین کار به کمک لنو آمد. چند مهندس کرایسلر نیز برای کمک داوطلب شدند و نقشی حیاتی در پیشبرد این پروژه داشتند.

به نظر می‌رسد پوشش خارجی این موتور همچنان حفظ شده باشد ولی برای بازسازی قطعات داخلی به‌طور گسترده‌ای از فناوری پرینت سه‌بعدی استفاده شده است زیرا بدون بهره بردن از این فناوری، ساخت این قطعات هزینهٔ بسیار بالایی می‌داشت. مهندسان قدیمی کرایسلر هنوز بسیاری از طرح‌های اصلی این پروژه را نگه داشته بودند که در ترکیب با تکنولوژی‌هایی مثل اسکن سه‌بعدی، باعث شد موتور توربین گازی کرایسلر دوباره به راه بیفتد.

حال این خودرو برای اولین بار پس از بازسازی، راهی خیابان‌ها شده است. در ادامه می‌توانید ویدئوی رانندگی لنو با کرایسلر توربین کار را تماشا کنید و از شنیدن صدای خودرویی که در خیابان‌های آمریکا سوت می‌کشد لذت ببرید.