داستان رلاینت رابین، مشهورترین خودروی سه‌چرخ تاریخ

تعریف کلی خودرو، وسیلهٔ نقلیه‌ای با چهارچرخ است ولی در طول تاریخ، برخی خودروها از این قاعده سرپیچی کردند و با سه چرخ ساخته شدند که مشهورترین آن‌ها، رلاینت رابین است.

پیش از رابین

شرکت بریتانیایی رلاینت پیش از معرفی رابین ساخت خودروهای سه‌چرخ را آغاز کرده بود. این شرکت بین سال‌های ۱۹۵۲ تا ۱۹۷۳ مدل رگال را با یک چرخ در جلو و دو چرخ در عقب تولید می‌کرد. این خودرو نه‌تنها به لطف ابعاد کوچک و جمع‌وجور، برای رانندگی‌های شهری گزینهٔ ایده‌آلی محسوب می‌شد بلکه پیشرانه‌های کوچک آن مصرف سوخت پایینی داشتند. البته ازآنجایی‌که قوی‌ترین موتور رگال یک نمونهٔ ۷۰۰ سی‌سی با ۳۰ اسب بخار قدرت بود، خودروی سریعی به‌حساب نمی‌آمد ولی برای انجام وظایف شهری کافی بود. رگال به لطف قیمت پایین، در طول دوران تولید خود ۱۳۰ هزار دستگاه فروخت اما در اوایل دههٔ ۷۰، با سالخورده شدن رگال از یک سو و آغاز بحران سوخت از سوی دیگر، رلاینت به فکر ساخت جانشینی برای خودروی سه‌چرخ محبوب خود افتاد.

توسعهٔ رابین

این خودروی سه‌چرخ جدید که رابین نام گرفت، باید تمام قابلیت‌های کاربردی موردنیاز یک خانواده برای زندگی روزمره را بدون کاستی ولی با قیمتی بسیار پایین ارائه می‌کرد. رلاینت آن‌قدر روی قابلیت استفادهٔ رابین تمرکز داشت که برای توسعهٔ آن از مهندس بااستعداد «جان کراست‌ویت» کمک گرفت یعنی کسی که در مسابقات فرمول یک و برای شرکت‌هایی مثل لوتوس کار کرده بود. وی همچنین در اواخر دههٔ ۶۰ به توسعهٔ شوتینگ بریک رلاینت سیمیتار هم کمک کرده بود. البته با همهٔ این‌ها، رابین از لحاظ قابلیت‌های دینامیکی ضعیف‌تر از خودروهای چهارچرخ سنتی بود و کابین بسیار لخت و ساده‌ای داشت.

این موضوعات اما اهمیت چندانی نداشتند زیرا رابین برای هدف خاصی ساخته شده بود و در این مسیر موفق عمل کرد. این خودروی سه‌چرخ بریتانیایی در سال ۱۹۷۳ با پیشرانهٔ ۷۵۰ سی‌سی چهار سیلندر با ۳۲ اسب بخار قدرت راهی بازار شد اما در سال ۱۹۷۵ به موتور قوی‌تر ۸۵۰ سی‌سی مجهز شد که ۴۰ اسب بخار قدرت تولید می‌کرد. با وجود این قدرت اندک، رابین به لطف وزن بسیار سبک زیر ۴۵۰ کیلوگرم، ظرف حدود ۱۴ ثانیه از صفر به سرعت ۹۶ کیلومتر بر ساعت می‌رسید و حداکثر سرعتی در حدود ۱۴۰ کیلومتر بر ساعت داشت. نیروی موتور هم توسط یک گیربکس چهار سرعته دستی به دو چرخ عقب منتقل می‌شد.

برای اکثر خانواده‌ها، این قدرت و سرعت کافی بود اما مزیت اصلی رابین، مصرف سوخت بسیار پایین آن بود. به لطف پیشرانهٔ کوچک و وزن سبک، این خودروی سه‌چرخ در هر صد کیلومتر زیر ۵ لیتر بنزین مصرف می‌کرد. علاوه بر این، رابین خودروی بسیار ارزان‌قیمتی بود و در سال ۱۹۷۳ تنها ۲۰۰ پوند قیمت داشت که معادل ۲,۷۰۰ پوند امروز است. به لطف این ویژگی‌ها، رابین توانست نقش مینی ماینر را که در سال ۱۹۵۹ عرضه شده بود تکرار کند. وزن سبک رابین به لطف استفاده از شاسی گالوانیزه در کنار بدنه‌ای از فایبرگلاس حاصل شده بود. در همین حال، تیم مهندسی رلاینت به رهبری کراست‌ویت سخت تلاش کردند تا رابین علیرغم داشتن تنها سه چرخ، متعادل و ایمن باشد. چرخ‌ها نیز به‌گونه‌ای تعبیه شده بودند که فضای داخلی را به حداکثر برسانند. این هندسهٔ چرخ‌ها، خودرو را بسیار پایدار کرده بود.

یکی دیگر از مزیت‌های رابین که باعث موفقیت آن شد، امکان رانندگی بدون نیاز به گواهینامه بود. طبق قانون بریتانیا، کسانی که گواهینامهٔ موتورسیکلت داشتند، می‌توانستند با خودروهای سه یا چهارچرخ با وزن زیر ۵۵۰ کیلوگرم رانندگی کنند. این موضوع باعث شد دارندگان موتورسیکلت که خواهان خودرو بودند ولی هزینه یا زمان دریافت گواهینامهٔ کامل را نداشتند سراغ رابین بروند. موفقیت رابین باعث شد رلاینت نسل‌های دوم و سوم آن را به ترتیب در سال‌های ۱۹۸۹ و ۱۹۹۹ معرفی کند. این مدل‌های جدید همچنان از همان فرمول و فلسفهٔ اصلی استفاده کردند و پیشرانه‌های کوچک را با ساختار سبک و بدنهٔ فایبرگلاس ترکیب کردند. رابین حدود چهار دهه تولید شد و رلاینت را به دومین خودروساز پرفروش بریتانیا پس از بریتیش لیلاند تبدیل کرد.

بااین‌حال، با برطرف شدن سایهٔ بحران سوخت از سر جهان و محبوبیت خودروهای اقتصادی چهارچرخ مثل فورد فی‌یستا بین خریداران، فروش رابین کاهش پیدا کرد و به‌آرامی زیر سایهٔ رقبای چهارچرخ جدید قرار گرفت. نهایتاً تولید مشهورترین خودروی سه‌چرخ جهان در سال ۲۰۰۱ با عرضهٔ سری خاصی با نام ۶۵ خاتمه پیدا کرد. تمام نمونه‌های این سری ویژه با رنگ طلایی و تودوزی چرمی تولید شدند و معادل ۲۳,۵۰۰ دلار امروز قیمت داشتند.

شهرت جهانی رابین در تاپ گیر

هرچند رابین در دهه‌های پایانی قرن بیستم در خیابان‌های بریتانیا فراوان دیده می‌شد اما در خارج از این کشور چندان شناخته‌شده نبود. بااین‌حال، زمانی که تاپ گیر در سال ۲۰۰۶ رابین را به یک شاتل فضایی تبدیل کرد، این خودروی سه‌چرخ شهرتی جهانی یافت. هرچند این پروژه طبق برنامه پیش نرفت ولی رابین را مشهور کرد. علاوه بر این، رابین یک‌بار دیگر در سال ۲۰۱۰ هم در تاپ گیر حضور پیدا کرد. به‌طورکلی، هرچند رابین در طول دوران عمر خود بسیار مورد تمسخر قرار گرفت ولی خودروی مهمی بود و مثل مینی، امکان حمل‌ونقل راحت را برای خانواده‌های ضعیف فراهم کرد یعنی کاری که در آن سال‌های سخت هیچ خودروی دیگری نمی‌توانست انجام دهد.