آنتونوف 225 هیولای آسمانها

آنتونوف۲۲۵ مریا، یک هواپیمای استرتژیک باری است که طراحی آن در دهه ۸۰ میلادی توسط کمیته طراحی آنتونوف صورت گرفت. درست است که هواپیمای ایرباس آ۳۸۰ بزرگترین هواپیمای مسافربری دنیاست اماهواپیمای آنتونوف ۲۲۵ هم بزرگ ترین هواپیمای دنیاست هرچند از نقطه نظر ماموریت جزء کلاس هواپیماهای باری محسوب می شود.

هدف از طراحی این هواپیما، حمل و نقل بوران فضایی شوروی بود (بوران سفینه فضایی شوروی است که تنها یک بار در سال ۱۹۸۸ به فضا سفر کرد) . نام مریا در انتهای آنتونوف۲۲۵ به معنای رویا در زبان اکراینی است. اولین نمونه آنتونوف۲۲۵ در سال ۱۹۸۸ تکمیل شد. ابتدا قرار بود دو نمونه از این هواپیما وارد ناوگان هوایی شود اما اکنون تنها از یک فروند آن بهره برداری می شود که دارای شماره شناسه ۸۲۰۶۰-URاست. این هواپیما توانایی حمل و نگهداری بارهای بسیار سنگین و بسیار بزرگ را دارد.

آنتونوف یا مجموعه علوم و تکنولوژی هوانوردی آنتونوف که پیش تر با نام کمیته طراحی آنتونوف نیز شناخته می شد یک کارخانه ساخت و تولید و سرویس دهی هواپیمایی است که در اکراین قرار دارد و با گروه کارشناسان خود بر روی هواپیماهای بسیار بزرگ مشغول فعالیت هستند. این کارخانه یک موسسه وابسته به دولت بوده و مرکز اصلی آن در شهر کییِف اکراین است.

آنتونوف۲۲۵ بزرگ ترین و پرقدرت ترین هواپیمای جهان است. این هواپیما در اصل مدل بزرگ تری از هواپیمای موفق Ruslan 124-An به شمار می رود، با حداکثر وزن ناخالص ۶۴۰ تن و در حال حاضر سنگین ترین هواپیمای جهان است. هر چند هواپیمای Hercules 4-Hughes H که به ”Spruce Goose“ (غار آراسته و زیبا) شهرت دارد، وزن بیشتری نسبت به ۲۲۵-An دارد و طول بالهایش نیز بیشتر است اما ۴-H تنها یک بار موفق به پرواز شد.
این هواپیما حتی از ایرباس آ۳۸۰ و نیز همتای خود Galaxy 5-C که به منظور حمل هواپیماهای جنگی ساخته شده بود، بزرگ تر است.
اولین پرواز آنتونوف ۲۲۵ در ۲۱ دسامبر ۱۹۸۸ صورت پذیرفت. در سال ۱۹۸۹ در نمایشگاه هوایی پاریس به صورت ساکن به نمایش درآمد و در یک روز عمومی در نمایشگاه فارنبورگ سال ۱۹۹۰ به پرواز در آمد. دو نمونه سفارش داده شد اما تنها یک آنتونوف ۲۲۵ توانست به طور کامل مراحل طراحی و ساخت را طی کند. این هواپیما می تواند بار فوق سنگین ۲۵۰هزار کیلوگرم (۵۵۰هزار پوند) را در درون خود و یا ۲۰۰هزار کیلوگرم (۴۴هزار پوند) را بر روی بدنه خود حمل کند. بار بر روی بدنه تا ۷۰ متر(۲۳۰ فوت) می تواند طول داشته باشد.
یک آنتونوف ۲۲۵ نمونه دوم به طور جزیی در اواخر دهه ۸۰ برای برنامه فضایی شوروی ساخته شد. این گونه متشکل از یک در باری در پشت و دمی با یک پایدار کننده عمودی بود که مجددا طراحی شده بود. به دنبال فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ و لغو برنامه فضایی بوران، تنها مدل عملکردی آنتونوف۲۲۵ در سال۱۹۹۴ به انبار انتقال داده شد.
شش موتور آیوچنکو پراگرس که قرار بود برای آنتونوف۲۲۵ مورد استفاده قرار گیرند حذف شدند و بدنه نمونه دوم هواپیمای آنتونوف۲۲۵ نیز بایگانی شد. نمونه اولیه آنتونوف ۲۲۵ نیز بعدها مجددا موتورهایی را اتخاذ کرد و مشغول سرویس دهی شد.
در سال ۲۰۰۰ نیازها برای حضور آنتونوف۲۲۵ با ظرفیت بالاتر احساس شد و در نتیجه در سال ۲۰۰۶ تصمیم گرفته شد که مجددا دومین آنتونوف۲۲۵ کامل شود. طبق برنامه ریزی ها قرار بود تا سال ۲۰۰۸ پروژه تکمیل شود اما با تاخیر مواجه شد و در نهایت در سال ۲۰۰۹ پروژه به صورت نیمه تمام رها شد.
آنتونوف۲۲۵ در واقع مدل پیشرفته آنتونوف۱۲۴ است که در قسمت بدنه و قسمت جلو و عقب بال های آن تغییراتی به وجود آمد. دو موتور توربوفن از نوع لوتاریو-دی ۱۸ به بال ها اضافه شده و تعداد کلی موتورهای بال ها به شش عدد رسیده است. به علاوه به منظور تسهیل در سیستم فرود، تعداد چرخ های آن به ۳۲ عدد افزایش یافته است.
در و پلکانی که به منظور حمل بار در آنتونوف۱۲۴ وجود داشت، به منظور سبک تر کردن وزن هواپیما حذف شده اند، کنترل کننده ها و تثبیت کننده های پرواز از حالت عمودی به حالت افقی تبدیل شدند و قسمت دم هواپیما دارای دو سکان عمودی شده که باعث می شوند در مواقع لزوم حمل بار اضافی امکان پذیر باشد و آشفتگی آیرودینامیکی ایجاد شده را کنترل میکنند. بال های این نوع هواپیما همانند هواپیماهای باری دیگر از نوع بال بالا بوده و در نتیجه برای ایجاد پایداری لازم بال های آن را به صورت هشتی شکل در آورده اند. برخلاف آنتونوف۱۲۴، این هواپیما برای مانورهای جنگی و عملیاتی با مسیرهای کوتاه طراحی نشده است.

ابتدا ۲۲۵ دارای حداکثر وزن برخاست ۶۰۰ تن بود (۱۳۲۰۰۰۰ پوند) اما در طی سال های ۲۰۰۰-۲۰۰۱ اصلاحاتی صورت پذیرفت و بدین ترتیب وزن برخاست تا ۶۴۰ تن افزایش یافت. هر دو وزن برخاست قبلی و بعدی موجود در آنتونوف ۲۲۵ آن را به عنوان سنگین ترین هواپیمای دنیا قرار می دهد. این در حالی است که بزرگ ترین هواپیمای مسافربری دنیا؛ یعنی ایرباس آ۳۸۰ در بیش ترین مقدار وزن نشست خود رکورد ۵۹۱.۷ تن را به ثبت رسانده است. Hercules 4-Hughes H یا همان Spruce Goose نیز شناخته می شود دارای طول بال های بیش تر و ارتفاع کلی بیش تری بود و در عوض ۲۰ درصد طول کوتاه تری داشت و با توجه به مواد به کار رفته در آن وزن کمتری نیز دارا بود. این هواپیما تنها یک بار موفق به پرواز شد و بدین ترتیب هواپیمای آنتونوف ۲۲۵ با چندین پرواز به عنوان بزرگ ترین هواپیمای دنیا شناخته می شود. آنتونوف ۲۲۵ پهنتر از هواپیمای ایرباس آ۳۸۰ است همچنین از هواپیماهای چون آنتونوف۱۲۴، بویینگ ۷۴۷ باری و Galaxy 5-Lockheed C که نزدیک ترین هواپیماهای هم رده هستند بزرگ تر است.
در اواخر دهه ۸۰ تلاش هایی توسط دولت شوروی در راستای درآمد زایی از طریق لوازم نظامی موجود صورت پذیرفت. سال ۱۹۸۹ یک شرکت مرکزی توسط کمیته طراحی آنتونوف با هدف ناوگان هوایی باری و با نام هواپیمایی آنتونوف آغاز به کار کرد. پایگاه اصلی این شرکت در شهر کیف اکراین بنا نهاده شد. زمانی که برنامه فضایی شوروی در سال آخر خود بود، آنتونوف۲۲۵ به عنوان گزینه اول برای انتقال شاتل فضایی بوران انتخاب شده بود.
شرکت کار خود را با ناوگانی از چهار آنتونف۱۲۴ سری ۱۰۰ و سه آنوتونوف آ اِن سری ۱۲ آغاز کرد اما با نزدیک شدن به اواخر دهه ۹۰ نیازها برای حضور هواپیمایی با ظرفیت بالاتر و توانایی بیش تر احساس شد. بدین ترتیب آنتونوف۲۲۵ اصلی مجددا طراحی شد و اصلاحاتی در آن اعمال شد. پس از آمادگی کامل نیز به خدمت ناوگان هوایی هواپیمایی آنتونوف درآمد.

در مه ۲۰۰۱، آنتونوف۲۲۵ موفق به کسب گواهی نامه بین المللی از کمیته بین المللی هوانوردی (IAC AR) شد. در سپتامبر ۲۰۰۱ این هواپیما توانست به عنوان رکوردی از خود چهار تانک جنگی با وزن باری معادل ۲۵۳.۸۲ تن را حمل کند. در این پرواز آنتونوف۲۲۵ در ارتفاع دو کیلومتری(۶۶۰۰ پا) مسافتی به اندازه ۱۰۰۰ کیلومتر (۶۲۰ مایل) را با سرعتی معادل ۷۶۳.۲ کیلومتر بر ساعت(۴۷۴.۲ مایل بر ساعت) طی کرد.

مشخصات این هواپیما به شرح زیر است:
تعداد سرنشینان: شش نفر
ظرفیت ترابری: ۲۵۰هزار کیلوگرم
ابعاد در هواپیما: ۴۴۰ در ۶۴۰ سانتی متر
طول: ۸۴ متر
پهنای بال ها: ۸۸ متر و ۴۰ سانتی متر
ارتفاع: ۱۸.۱ متر
مساحت بال ها: ۹۰۵ متر مربع
وزن خالی: هزار ۲۸۵ کیلوگرم
حداکثر وزن برخاست: ۶۴۰هزار کیلوگرم
نیروی محرکه: شش موتور توربوفن دی ۱۸ هر یک به
قدرت ۲۲۹.۵ کیلو نیوتن
مسافت برخاست: در سنگین ترین حالت ۳.۵۰۰ متر
حداکثر سرعت: ۸۵۰ کیلومتر بر ساعت
سرعت کروز: ۸۰۰ کیلومتر بر ساعت
محدوده پرواز با حداکثر سوخت: ۱۵.۴۰۰ کیلومتر
محدوده پرواز با حداکثر وزن: چهار هزارکیلومتر
سقف پرواز: ۱۱هزار متر

اولین پرواز تجاری این هواپیما در سوم ژانویه ۲۰۰۲ صورت پذیرفت که طی آن ۲۱۶هزار غذا از اشتوتگارد آلمان به Thumrait عمان انتقال و به ارتش امریکا که در آن جا بود تحویل داده شد. این همه غذای آماده در ۳۷۵ سکوی حمل بار که جمعا وزنی معادل ۱۸۷.۵ تن داشتند، تعبیه شدند.
آنتونوف ۲۲۵ هنوز هم از هواپیماهای پرکاربرد هواپیمایی آنتونوف است و لوازمی را که جابه جایی آن ها به راحتی امکان پذیر نیست از قبیل لوکوموتیوها و ۱۵۰ تن ژنراتور با خود حمل می کند. توانایی جابه جایی سریع و عظیم، این هواپیما را به وسیله ای تبدیل کرده تا سازمان های بین المللی در شرایط اورژانسی و بحران ها توجه خاصی به آن داشته باشند.
در آغاز ژوئن ۲۰۰۳ آنتونوف ۲۲۵ به کمک آنتونوف های ۱۲۴ تجهیزات و کمک های مردمی معادل ۸۰۰ تن را به عراق منتقل کرد. این هواپیما همچنین قراردادهایی را با دولت های کانادا و امریکا برای انتقال مواد و تجهیزات نظامی به آسیای میانه داشته است. در حقیقت استفاده امریکا از یک هواپیمای روسی تاییدی است بر برتری روس ها در زمینه طراحی و تکنیک پیاده سازی هواپیماهای جنگی. زیرا تا این زمان هواپیمایی با این مشخصات در کشور امریکا ساخته نشده است.
در نوامبر ۲۰۰۴ فدراسیون بین المللی هوانوردی (FAI) نام آنتونوف ۲۲۵ را در کتاب رکوردهای گینس به سبب ۲۴۰ رکوردی که از خود به جای گذاشته بود به ثبت رساند.
در ۱۱ اوت ۲۰۰۹ سنگین ترین بار یکپارچه ای که تا کنون در آسمان جابه جا شده بود توسط این هواپیما حمل شد. طی این پرواز ژنراتوری به طول ۱۶.۲۳ متر(۵۳.۲ پا) و عرض ۴.۲۷ متر(۱۴ پا) به یک نیروگاه گازی در ارمنستان منتقل شد. این محموله وزنی معادل ۱۸۹.۰۹ تن (۴۱۶.۹۰۰ پوند) داشت.
در فوریه۲۰۱۰ آنتونوف ۲۲۵ دستگاه ماشین های ساختمانی به وزن ۱۰۸ تن را از ژاپن به مقصد سانتو دومینگو برد و این تجهیزات به جزیره زلزله زده هایتی منتقل شدند.
در ژوئن ۲۰۱۰ آنتونوف۲۲۵ طولانی ترین بار هوایی را که تا کنون جابه جا شده بود با خود حمل کرد. این بار شامل دو پره بادی ۴۲ متری جدید بود که از تیانجین چین به دانمارک برده شد.

حسین شکری، محمد رستمی – منبع: هفته نامه ایران خودرو-فروردین ۱۳۹۰