بررسی فرایند فرود هواپیماها؛ مأموریت دشوار و سرنوشت‌ساز

یکی از دشوارترین مراحل کنترل و هدایت هواپیماها به فرود آن‌ها مربوط می‌شود. گاهی اوقات این فرایند با حوادث ترسناک و جبران‌ناپذیری همراه می‌شود که در ادامه به یکی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.


در چند روز گذشته وقوع حادثه برای پرواز ۴۸۱۹ خطوط هوایی دلتا در فرودگاه بین‌المللی پیرسون تورنتو کانادا بسیار خبرساز شد. در ویدئویی که فضای مجازی را پر کرده است، هواپیمای بمباردیه CRJ-900 تلاش کرده به‌صورت اضطراری روی باند فرود پوشیده از برف فرود آید اما در نهایت این فرود ناموفق بوده و هواپیما با سقف روی زمین نشسته است. در این حادثه بال سمت راست و دم هواپیما از بین رفته و ۲۱ نفر نیز مجروح شده‌اند. وقوع چنین حادثه‌ای بار دیگر به خطرات صنعت هوانوردی اشاره کرده و باعث گمانه‌زنی‌های گوناگون درباره ایمنی سفرهای هوایی شده است.

همچنین بخوانید:

• ۱۰ ویژگی پیشرفته‌ای که باید در هواپیماهای مسافربری وجود داشته باشند
• چرا هواپیماها در آسمان رد سفید از خود بر جای می‌گذارند؟
• دلیل استفاده از رنگ سفید در بدنه هواپیماهای تجاری و مسافربری چیست؟

به منظور کشف ریشه این حادثه، هیئت ایمنی حمل‌ونقل کانادا با کمک دفتر ملی ایمنی حمل‌ونقل آمریکا فاکتورهای مختلفی از شرایط آب و هوایی گرفته تا مشکلات فنی را بررسی می‌کنند. برخی کارشناسان می‌گویند بر اساس ویدئوهای منتشر شده، هواپیما شاید فرود خشن و دشواری داشته است زیرا به‌طور کامل مانور فلر برای فرود را طی نکرده است. باید دانست مانور فلر لندینگ به این صورت است که دماغه هواپیما کمی بلند شده و سرعت آن کاهش پیدا می‌کند تا ارتفاع مناسب برای لمس هواپیما با زمین ایجاد شود. تحقیق درباره حادثه فرودگاه پیرسون تورنتو همچنان ادامه دارد و اگرچه ویدئوهای منتشر شده نمی‌توانند شاهدی موثق و قابل‌اعتنا برای علت دقیق این حادثه باشند اما بهتر است به بررسی فرایند فرود هواپیماها، مانور فلر لندینگ و سایر تمهیدات ایمنی موردنیاز برای فرودی بی‌خطر و مطلوب بپردازیم.

اما مانور فلر چیست؟ ابتدا باید گفت این مانور را نباید با فلر مربوط به جنگنده‌ها که به منظور دوری از آتش پدافندی شلیک می‌کنند اشتباه گرفت. اگر از پنجره هواپیما به بیرون نگاه کرده باشید احتمالاً با خود گفته‌اید که خلبان چگونه هواپیمایی با این سرعت بالا را روی باند فرودگاه به زمین خواهد نشاند. اینجاست که مانور فلر مطرح می‌شود. فلر لندینگ به‌طور ساده بخشی از فرایند فرود است که هواپیما از حالت نهایی پرواز به وضعیت تماس با سطح زمین و کاهش سرعت خود وارد می‌شود. در این مانور خلبان باید دماغه هواپیما و زاویه برخورد چرخ‌ها با زمین را تنظیم کرده و قدرت موتورها را کاهش دهد تا سرعت هواپیما کاهش یابد. این یکی از دشوارترین مانورهای پروازی خلبان‌هاست و برای تبحر در آن سال‌ها تمرین نیاز است. البته درصورتی‌که مانور فلر به درستی انجام شود سرعت هواپیما به اندازه کافی کاهش می‌یابد تا فرودی نرم و بی‌دغدغه داشته باشد.

اما فلر لندینگ چگونه صورت می‌پذیرد؟ همانند تمامی جنبه‌های فرود هواپیماها، این مانور با اتخاذ زاویه فرود مناسب و پایدار شروع می‌شود. بدون وجود سرعت مناسب، مسیر پروازی شفاف و زاویه فرود مطلوب، امکان وقوع حادثه وجود خواهد داشت. هدف خلبان رسیدن به نقطه‌ای مخصوص روی باند فرود است و به همین خاطر باید سرعت مناسبی داشته باشد. خلبان در زمان فلر کردن دماغه را بالا می‌برد و نیروی پیشران موتورها را کاهش می‌دهد. در این حالت خلبان به تدریج میزان نیروی آنی و حرکت هواپیما را به حدی کاهش می‌دهد که تماسی نرم و راحت با باند داشته باشد و سپس هواپیما در محل موردنظر متوقف شود.

بر اساس تحلیل‌های منتشر شده توسط بوئینگ، اگرچه فرایند فرود هواپیماها کمتر از ۱ درصد کل زمان پرواز را تشکیل می‌دهد اما اکثر حوادث هوانوردی غیرنظامی در این فاز رخ می‌دهند. مانور فلر لندینگ به‌طور خاص دشواری‌های زیادی دارد هرچند که فقط به مدت چند ثانیه انجام می‌شود. به همین خاطر است که متغیرهای زیادی از جمله سرعت، ارتفاع و… در فرایند فرود تأثیر دارند. با وجود فاصله کمی که هواپیما را از زمین جدا می‌کند، خلبان باید به میدان دید و قضاوت شخصی خود در حین برخورد چرخ‌ها با باند فرود تکیه کند تا تصمیماتی در حد صدم ثانیه بگیرد. همان‌طور که مشخص است، پرواز ۴۸۱۹ خطوط هوایی دلتا نتوانسته مانور فلر مطلوبی داشته باشد و خلبان در تشخیص خود دچار اشتباه شده است. با اینکه برخی کارشناسان صنعت هوانوردی می‌گویند مانور فلر مناسب می‌توانست مانع این حادثه شود اما شرایط آب و هوایی نامساعد و مشکلات فنی در سیستم‌های فرود و یا سایر بخش‌ها نیز می‌توانند جزو دلایل این حادثه باشند. به‌هرحال باید منتظر اتمام تحقیقات و اعلام نتیجه نهایی آن‌ها ماند. اد باستیان مدیرعامل دلتا در مصاحبه با رسانه‌ها اعلام کرده است:

ما همه ویدئوها را دیده‌ایم و در حال حاضر جزئیات بیشتری را نمی‌توان اعلام کرد.

بنا به گفته باستیان، خدمه هواپیما از تجربه کافی برای پرواز برخوردار بوده‌اند. تا زمان تنظیم این نوشتار، ۲۰ نفر از مجروحان حادثه از بیمارستان مرخص شده‌اند.