چرا موتور برخی هواپیماها زیر بال و برخی روی دم نصب می‌شود؟

دلیل اینکه موتور برخی هواپیماها در زیر بال و موتور برخی روی دم نصب می‌شود چیست و هرکدام چه مزایا و معایبی دارد؟

اگر تاکنون با هواپیما سفر کرده باشید، احتمالاً دیده‌اید که موتور برخی هواپیماها زیر بال‌ها نصب شده درحالی‌که در برخی دیگر موتورها روی دم قرار دارد. این تفاوت طراحی فقط برای ظاهر نیست و تأثیر زیادی روی نحوهٔ پرواز و عملکرد هواپیما دارد اما چرا از این دو شیوهٔ متفاوت برای نصب موتور هواپیما استفاده می‌شود؟ هرکدام چه مزایا و معایبی دارند؟ چرا هنوز هم از هردو شیوه برای نصب موتور استفاده می‌شود؟ در ادامه به این سؤالات پاسخ می‌دهیم.

هرکدام از این روش‌های نصب موتور مزایا و معایب خاص خود را دارند. نصب موتور زیر بال‌ها دسترسی آسان‌تری را برای تعمیر و نگهداری موتورها فراهم می‌کند. علاوه بر این، در این روش می‌توان از تعداد موتورهای بیشتر و یا موتورهای بزرگ‌تری استفاده کرد. البته هرچند هواپیماهایی با چهار موتور در قسمت دم ساخته شده‌اند ولی در هواپیماهای چهار موتوره عمدتاً موتورها زیر بال‌ها نصب می‌شوند. علاوه بر این، نصب موتورها زیر بال با سنگین‌تر کردن بال‌ها، از بروز خمیدگی بال‌ها که ممکن است در طول پرواز رخ دهد جلوگیری می‌کند.

از سوی دیگر، نصب موتورها در قسمت دم باعث کاهش سروصدای کابین می‌شود. علاوه بر این، در چنین هواپیماهایی احتمال اینکه سنگ یا آشغال از زمین به داخل موتورها مکیده شود که می‌تواند به موتور آسیب بزند کمتر است. در حال حاضر، هواپیماهایی که موتور زیر بال دارند بسیار محبوب‌تر هستند به‌گونه‌ای که در سال ۲۰۲۱ خطوط هواپیمایی عمدتاً از این نوع هواپیماها استفاده می‌کردند ولی در گذشته شرایط متفاوت بود. در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ به دلیل فقدان امکانات کافی برای سوار و پیاده کردن مسافران، هواپیماها باید فاصلهٔ کمی با زمین می‌داشتند و به همین دلیل موتورها در قسمت دم نصب می‌شدند اما با پیشرفت فناوری در طول سال‌های بعد، موتورهای هواپیماهای مسافربری به زیر بال‌ها منتقل شدند و اکنون این شیوهٔ نصب موتور متداول‌تر است.

بااین‌حال، در هواپیماهای خصوصی هنوز هم موتورها در قسمت دم نصب می‌شود زیرا پروازهای خصوصی عمدتاً به فرودگاه‌های بزرگ دسترسی ندارند و باید به زمین نزدیک‌تر باشند تا مسافران بتوانند با استفاده از پله‌های خود هواپیما سوار و پیاده شوند. علاوه بر این، ازآنجایی‌که هواپیماهای خصوصی بیشتر در فرودگاه‌های کوچک و محلی نشست‌وبرخاست انجام می‌دهند، نصب موتورها در قسمت دم احتمال ورود آشغال از سطح زمین به داخل موتورها را کاهش می‌دهد.