F22 رپتور در برابر چنگدو J20، کدام جنگنده در پنهان‌کاری بهتر است؟

F22 ساخت آمریکا و J20 ساخت چین هردو از معدود جنگنده‌های رادار گریز عملیاتی هستند اما کدام‌یک در پنهان‌کاری عملکرد بهتری دارد؟

هدف جدیدترین نسل از جنگنده‌های برتری هوایی، برتری بر دشمن نه از طریق قدرت آتش زیاد بلکه از طریق سرعت و پنهان‌کاری است. در حال حاضر دو جنگندهٔ مافوق صوت برتری هوایی در حال خدمت هستند که هردو از مشخصات منحصربه‌فرد، ویژگی‌های پیشرفته و مهم‌تر از همه، تکنولوژی رادار گریز برخوردار هستند. یکی از این جنگنده‌ها، لاکهید مارتین F22 رپتور است، یک جنگندهٔ رادار گریز مافوق صوت که اولین بار در سال ۲۰۰۵ وارد خدمت در نیروی هوایی ایالات‌متحده شد. مجموعاً تنها ۱۹۵ فروند رپتور ساخته شد و خط تولید این هواپیما در سال ۲۰۱۱ جمع شد زیرا وزارت دفاع آمریکا تمرکز خود را روی جنگندهٔ چندمنظورهٔ F35 لایتنینگ گذاشت. از بین معدود جگنده‌های برتری هوایی که پتانسیل رقابت با رپتور را دارند، چنگدو J20 نیروی هوایی ارتش چین از برجسته‌ترین‌ها است. تکنولوژی‌های رادار گریز ارتقاءیافتهٔ این جنگندهٔ چینی آن را به تهدیدی بزرگ تبدیل کرده است. در این مطلب به بررسی جزئیات بیشتر در مورد توانایی‌های پنهان‌کاری و عملیاتی چنگدو J20 خواهیم پرداخت.

بررسی رادار گریزی F22

پیش از مقایسهٔ تکنولوژی‌های پنهان‌کاری دو هواپیما، بهتر است ابتدا نگاهی عمیق‌تر به پیشینه و توسعهٔ هرکدام داشته باشیم. F22 و J20 از لحاظ طراحی تقریباً یکسان هستند اما ازآنجایی‌که رپتور زوتر معرفی شده است، بررسی را با آن آغاز می‌کنیم. هرچند F22 در اصل برای جایگزینی کامل با جنگندهٔ برتری هوایی سابق نیروی هوایی آمریکا یعنی F15 طراحی شده بود اما هیچ‌گاه در تعداد زیادی تولید نشد. بااین‌حال، پیشرفت‌های تکنولوژیکی که در این هواپیما صورت گرفت، آن را به یکی از توانمندترین و مهلک‌ترین جنگنده‌های تاریخ تبدیل کرد. ویژگی اصلی که رپتور را به چنین جنگندهٔ مرگباری تبدیل کرده، قابلیت‌های رادار گریزی باورنکردنی آن است. به گفتهٔ نیروی هوایی آمریکا، این هواپیما زمانی که در حالت حداکثر پنهان‌کاری قرار داشته باشد، سطح مقطع راداری به‌اندازهٔ یک تیله خواهد داشت که باعث می‌شود حتی برای پیشرفته‌ترین رادارهای نظامی هم تقریباً نامرئی باشد.

سیستم‌های اویونیک و تسلیحات پیشرفتهٔ رپتور امکان درگیری با اهدافی بسیار فراتر از برد بصری را فراهم کرده که این در کنار چابکی چشمگیر به لطف نسبت رانش به وزن بی‌نظیر بیش از یک‌به‌یک، F22 را به کابوس هر دشمنی تبدیل کرده است. این هواپیما ترکیب بی‌نظیری از پنهان‌کاری، تکنولوژی پیشرفته، قابلیت مانور و قدرت را ارائه می‌کند. بااین‌حال، پنهان‌کاری رپتور یک نقطه‌ضعف کلیدی دارد که البته این مشکل در همهٔ جنگنده‌های رادار گریز به چشم می‌خورد. هنگام باز شدن درهای محفظه‌های داخلی برای شلیک موشک، سطح مقطع راداری هواپیما بشدت افزایش پیدا می‌کند که می‌تواند موقعیت آن را برای دشمن آشکار کند. بااین‌حال، در این هنگام برای هر جنگنده‌ای که بخواهد با رپتور درگیر شود خیلی دیر شده است.

بررسی رادار گریزی J20

J20 که پیشرفته‌ترین جنگندهٔ رادار گریز برتری هوایی چین است، برای به حداقل رساندن سطح مقطع راداری، چندین تکنیک و ویژگی طراحی را باهم ترکیب کرده است. هرچند بدنهٔ J20 چند تفاوت کلیدی مثل کاناردهای جلویی با رپتور دارد اما به‌طورکلی، جنگندهٔ چنگدو بسیار شبیه به همتای آمریکایی خود به نظر می‌رسد. ازجملهٔ شباهت‌های J20 به F22 می‌توان به رادار گنبدی دماغه و کاناپی کابین از جنس رسانای الکتریکی برای کاهش امضای راداری (کاناپی شفاف معمولی سطح مقطع راداری هواپیما را افزایش می‌دهد که به آن امضای راداری گفته می‌شود) اشاره کرد.

در این هواپیمای چینی همچنین ورودی‌های موتورها بشدت از رادار پنهان هستند و برای افزایش پنهان‌کاری از محفظه‌های داخلی سلاح و پوشش‌های جاذب رادار استفاده شده است. J20 همچنین از نازل‌های دندانه‌دار موتور، قطعاتی که با فلزات سبک‌تر و مواد جاذب رادار طراحی شده‌اند و بازتابندهٔ راداری قابل جابجایی بهره می‌برد که به بیشتر پنهان کردن جنگنده از رادارهای دشمن کمک می‌کند. به گفتهٔ تحلیلگران نظامی، قابلیت‌های رادار گریزی J20 فراتر از جنگندهٔ روسی سوخوی SU57 است.

مقایسه

وقتی F22 و J20 را در کنار هم قرار دهیم، تشخیص تفاوت‌های بزرگی که بتواند انتخاب هواپیمای برتر از لحاظ پنهان‌کاری را ممکن کند بسیار دشوار خواهد بود. علاوه بر این، دو جت هنوز باهم درگیر نشده‌اند و شاید یک جنگ نزدیک بین آن‌ها تنها راه برای تعیین جنگندهٔ برتر در قابلیت‌های رادار گریزی باشد. بااین‌حال، تاکنون چندین بار پنهان‌کاری J20 زیر سؤال رفته است خصوصاً در ماه می ۲۰۱۸ زمانی که یکی از فرماندهان نیروی هوایی هند ادعا کرد جنگنده‌های کشورش توانسته‌اند جت چینی را ببینند. وی در یک کنفرانس مطبوعاتی اظهار داشت که جنگنده‌های هندی SU30 MKI می‌توانند J20 را از چندین کیلومتر دورتر شناسایی کنند.

علاوه بر این، به عقیدهٔ تحلیلگران نظامی، کاناردهای J20 هم روی رادار گریزی آن تأثیر منفی می‌گذارد. به گفتهٔ آن‌ها، چنین سطوحی باعث افزایش سطح مقطع راداری هواپیما می‌شود درحالی‌که F22 این کاناردها را ندارد. شاید به همین دلیل است که چین یک ارتقاء ۸ میلیارد دلاری را برای جنگندهٔ نسل پنجمی خود در نظر گرفته است که قابلیت رادار گریزی آن را بهبود خواهد بخشید. بااین‌وجود، تحلیلگران نظامی معتقدند که F22 رپتور در جنگ‌های نزدیک می‌تواند نسبت به همتای چینی خود برتری داشته باشد زیرا موشک‌های هوا به هوای بیشتری حمل می‌کند و قدرت مانور بالایی دارد. علاوه بر این، جنگندهٔ آمریکایی از یک توپ داخلی برای درگیرهای کوتاه برد مجهز است که J20 فاقد آن است.