ملاقات با هیولای کاسپین در ساحل روسیه، هواپیمای به گل نشسته بزرگ‌تر از 747

این کشتی جنگی عظیم که شبیه سفینه‌های فیلم جنگ ستارگان به نظر می‌رسد، یکی از بزرگ‌ترین هواپیماهای جهان است که هم‌اکنون در ساحل دریای کاسپین رها شده.

وقتی می‌شنویم چیزی به گل نشسته است، معمولاً به یاد وسیله‌ای مثل کشتی یا جانوری همچون نهنگ می‌افتیم اما در سواحل دربنت، شهری در جنوب روسیه، یک هواپیمای ۲۸۳ تنی ملقب به هیولای دریای خزر به گل نشسته است. این هواپیمای بسیار عظیم‌الجثه‌ای با اندازه‌ای بزرگ‌تر از بوئینگ ۷۴۷ است. این هواپیما که MD-160 نام دارد و محصول پروژهٔ اکرانوپلان کلاس لون شوروی محسوب می‌شود، در سال ۱۹۷۵ طراحی شد و ۱۲ سال بعد در پایان جنگ سرد توسط نیروی دریایی شوروی مورداستفاده قرار گرفت.

این هیولا با شش پرتابگر موشک ضد کشتی و دو برجک دوتایی شلیک توپ، ترس به جان دشمان انداخته بود. MD-160 که امروز در ساحل دریای خزر رها شده است، سال‌ها طول کشید تا ساخته شود. این هواپیما که زمانی بشدت مسلح بود، هم‌اکنون در روستای سامورچای در مرز روسیه و آذربایجان به یک جاذبهٔ گردشگری تبدیل شده است. هرچند ما اکرانوپلان را یک هواپیما توصیف کردیم اما این وسیله اساساً در دستهٔ کشتی‌ها قرار می‌گیرد. اکرانوپلان‌هایی مثل MD-160 علیرغم شباهت زیاد به هواپیما، توسط سازمان بین‌المللی دریانوردی به‌عنوان کشتی‌های دریایی (کشتی‌های بزرگ که اقیانوس‌ها را طی می‌کنند) طبقه‌بندی می‌شوند.

این وسیلهٔ غول‌پیکر که در اواخر دههٔ ۹۰ سال‌ها پس از پایان جنگ سرد بازنشست شد، با استفاده از هشت موتور جت بر فراز آب شناور می‌شد. MD-160 روی بالشتکی از هوا در زیر بال‌هایش پرواز می‌کرد که توسط اثر زمینی روی بال‌های بزرگش در فاصلهٔ حدود ۴ متری سطح آب ایجاد می‌شد. ازآنجایی‌که این هواپیما در ارتفاع پایین تنها ۴ متری سطح آب پرواز می‌کرد، شناسایی آن توسط رادارها غیرممکن یا حداقل بسیار دشوار بود. MD-160 یا کلاس لون یک وسیلهٔ تاکتیکی حمله و دفاع ساحلی برای نیروی دریایی اتحاد جماهیر شوروی بود که شش موشک کروز مافوق صوت SS-N-22 ضد کشتی را حمل می‌کرد.

کلاس لون می‌توانست با کشتی‌های دشمن تا برد راداری خود که حدود ۳۵ کیلومتر بود درگیر شود و می‌توانست موشک‌های SS-N-22 را تا برد ۱۰۰ کیلومتری با استفاده از داده‌های هدف‌گیری بر فراز افق شلیک کند. این هواپیما که با ۷۳.۸ متر طول و دهانهٔ بال ۴۴ متر، از بوئینگ ۷۴۷ بزرگ‌تر است، سرعت کروز ۴۵۰ کیلومتر بر ساعت داشت درحالی‌که حداکثر سرعت آن به ۵۵۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسید. از اکرانوپلان کلاس لون تنها یک فروند ساخته شد و هرچند دومین فروند هم در حال ساخت بود اما پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ و لغو بودجه نظامی، ساخت نمونهٔ دوم متوقف شد.

کلاس لون اما با مشکلات و محدودیت‌هایی مواجه بود. ازآنجایی‌که این هواپیما برای استفاده از اثر زمینی باید در ارتفاع پایین پرواز می‌کرد، وقتی دریا کمی مواج می‌شد قادر به پرواز نبود. این هواپیما فقط برای استفاده از اثر زمینی طراحی شده بود و نمی‌توانست به ارتفاعات بالاتری برود. نیاز MD-160 به دریاهای آرام و عدم امکان پرواز در ارتفاعات بیشتر برای گذر از دریاهای مواج، محدودیت‌های زیادی برای استفاده از آن در نواحی مختلف ایجاد کرده بود. کلاس لون پس از بازنشستگی در اواخر دههٔ ۹۰، تا سال ۲۰۲۰ در یک پایگاه دریایی در دریای خزر بدون استفاده رها شده بود و سرانجام در دسامبر ۲۰۲۱ پس از تلاش‌های فراوان به‌طور کامل به ساحل کشیده شد.