بررسی همکاری هوندا و جنرال موتورز در فناوری سلول سوخت هیدروژن

هوندا و جنرال موتورز در حال توسعه مشترک تکنولوژی سلول سوخت هیدروژن هستند اما این همکاری چه تأثیری روی کل صنعت خودرو خواهد گذاشت؟

هیدروژن سوختی است که اخیراً توجه زیادی را به خود جلب کرده و علیرغم وجود مشکلاتی همچون فقدان زیرساخت‌ها، عدم آگاهی مشتریان، محدودیت حمل و توزیع و کمبود فضای بار و کابین به دلیل استفاده از تانک‌های ذخیره سوخت، صنعت خودرو همچنان کم و بیش روی آن سرمایه‌گذاری می‌کند. اگرچه برندهای معدودی تلاش داشته‌اند تا از هیدروژن در پیشرانه‌های درون‌سوز استفاده کنند اما به نظر می‌رسد آینده واقعی کوچک‌ترین اتم در جدول تناوبی به تکنولوژی سلول سوختی ارتباط دارد که هیچ‌چیزی را نمی‌سوزاند.

هوندا و جنرال موتورز در این زمینه شرکت جدیدی را تأسیس کرده‌اند که ساخت سیستم سلول سوخت نام دارد و نامش نیز دقیقاً مأموریتش را نشان می‌دهد. این دو خودروساز معتقدند هیدروژن در آینده به حد کافی سودده خواهد بود تا بتواند سرمایه‌گذاری ۸۵ میلیون دلاری در کارخانه جدید حومه دیترویت را توجیه کند. این کارخانه قبلاً افتتاح شده و به ساخت سیستم‌های سلول سوخت هیدروژن می‌پردازد. پایان تدریجی دوران خودروهای بنزینی باعث می‌شود صنعت خودرو چشم‌انداز بسیار متفاوتی نسبت به دو دهه قبل داشته باشد هرچند در حال حاضر خودروهای درون‌سوز هنوز هم سهم بالایی از بازار را به خود اختصاص داده‌اند.

نکته جالب اینکه ظاهراً همکاری هوندا و جنرال موتورز روی خودروها تمرکز ندارد. درحالی‌که دو غول بزرگ خودروسازی قبلاً یک خودروی هیدروژنی مشترک با نام CR-V را توسعه داده‌اند اما بخش اعظم سرمایه‌گذاری‌ها به سمت سیستم‌های سلول سوخت هدایت خواهد شد. همچنین هیچ‌یک از این دو برند اشاره‌ای به تولید محصولات هیدروژنی جدید در آینده نکرده‌اند. از آنجایی که باتری‌ها و هیدروژن به آرامی در حال کنار زدن خودروهای درون‌سوز هستند بنابراین احتمال دارد قلب تپنده یک خودرو کمتر از قبل به عنوان ویژگی کلیدی آن شناخته شود. اگرچه تمامی پیشرانه‌های موجود ویژگی‌ها، صدا، شخصیت و منحنی گشتاور خاص خود را دارند اما سیستم‌های سلول سوختی شباهت‌های زیادی به یکدیگر خواهند داشت.

به عبارت دیگر، منبع قدرت خودرو شاید بجای اسب بخار با نوع شلنگ‌های مورد استفاده برای اتصال واترپمپ به رادیاتور تعریف شود. در واقع موتور خودروهای برقی اهمیتی نمی‌دهد که قدرت تولیدی از سلول‌های سوخت به دست آید یا از باتری. زمانی که الکتریسیته وارد سیستم برق خودرو شود دیگر غیر قابل تشخیص خواهد بود. با توسعه خودروهای برقی (خواه قدرت آن از سلول‌های سوخت تأمین شود یا باتری‌ها)، انرژی و حرکت وسیله نقلیه بجای یک منبع از دو منبع جداگانه تأمین خواهد شد.

دور از ذهن نیست اگر تصور کنیم با افزایش استفاده از هیدروژن دیگر برندها دیگر زحمت توسعه سیستم سلول سوخت را به خود ندهند چراکه در حال حاضر هم هیچ خودروسازی باتری محصولاتش را خودش نمی‌سازد. اگرچه برخی برندها امکان دارد موتورهای برقی و دیگر قطعات را با ویژگی‌های خاص خود بسازند اما تفاوت ویژه‌ای بین حس سواری خودروهایی با سیستم‌های سلول سوخت متفاوت وجود ندارد. به همین خاطر شاید شرکت‌های دیگر به دنبال خرید سلول‌های سوخت هوندا و جنرال موتورز باشند.

البته باید دانست شرکت ساخت سیستم سلول سوخت یاد شده اولین شرکتی نیست که چنین همکاری خاصی را رقم می‌زند. معمولاً خودروسازان با یکدیگر رقابت می‌کنند اما صنعت خودرو شاهد همکاری‌های بی‌شماری بین رقبای ظاهری بوده است. یکی از پربازده‌ترین همکاری‌ها بین برندهای ژاپنی و آمریکایی به Geo مربوط می‌شود که برند جنرال موتورز برای عرضه محصولات ریبج شده تویوتا، ایسوزو و سوزوکی بود. واردات خودروهای ژاپنی به جنرال موتورز اجازه می‌دهد محصولاتی کوچک و قابل‌اعتماد را بدون صرف هزینه‌های توسعه زیاد بفروشد. در طرف دیگر خودروسازان ژاپنی می‌توانستند از شهرت تمام آمریکایی جنرال موتورز برای فروش خودرو به طیف وسیع مشتریان در این کشور استفاده کنند. همچنین جنرال موتورز تنها برندی نبود که با خودروسازان ژاپنی همکاری داشت. کرایسلر و میتسوبیشی نیز اتحادی کوتاه‌مدت با نام دایموند استار موتورز را تشکیل دادند که برخی از محصولات آن‌ها در خاطرات ماندگار شد. فورد و نیسان هم مینی ون مشترکی را تولید کردند که با نام‌های مرکوری ویلاگر و نیسان کوئست عرضه شد. این دو ون حتی از خط تولید مشترکی بهره می‌بردند. اگرچه افراد معدودی با دیدن چنین خودروهایی هیجان‌زده می‌شدند اما ون فورد و نیسان در بین خانواده‌های پرجمعیت طرفداران زیادی داشت.

اما به بحث خودمان بپردازیم. هیدروژن شاید خیلی مناسب خودروهای سواری نباشد اما گزینه مطلوبی برای سایر کاربری‌هاست. حتی با وجود سرمایه‌گذاری جنرال موتورز و هوندا در این زمینه، بسیاری از افراد درباره آینده هیدروژن شک دارند؛ اما علیرغم اینکه خودروهای هیدروژنی بازار بسیار محدودی دارند اما سلول سوخت هیدروژن می‌تواند گزینه‌ای ایده آل برای سایر بخش‌ها باشد. نکته مهم اینکه این سیستم‌ها نیازی به برق برای شارژ مجدد ندارند. همچنین تانک هیدروژن در واقع یک فضای ذخیره انرژی است. همان‌طور که می‌دانید استارت زدن خودرویی که به مدت زیادی خاموش بوده کار سخت‌تری خواهد بود زیرا الکتریسیته داخل باتری از بین می‌رود؛ اما تانک هیدروژن صرف‌نظر از مدت‌زمان ذخیره چنین افت انرژی‌ای ندارد.

بخش‌های دیگر حمل‌ونقل و صنعت، از چمن‌زن‌ها گفته تا تجهیزات راه و ساختمان می‌تواند در آینده نزدیک از سیستم سلول سوخت هیدروژن استفاده کند. با اینکه باتری‌های لیتیوم یون در سال‌های اخیر شهرت زیادی پیدا کرده‌اند اما تأمین لیتیوم یک مشکل مهم به شمار می‌رود. کارشناسان قبلاً نگرانی‌های خود درباره استخراج لیتیوم و محدودیت منابع آن را ابراز کرده‌اند. آن‌ها می‌گویند با اتمام منابع لیتیوم و افزایش هزینه‌های استخراج آن مشخص نیست از چه مواد دیگری در باتری وسایلی همچون لپ‌تاپ‌ها و خودروهای برقی استفاده خواهد شد.

به دلیل اینکه سلول‌های سوخت هیدروژن نیازی به تجهیزات شارژ مشابه خودروهای برقی ندارند بنابراین انتخابی طبیعی برای ژنراتورها به شمار می‌روند. در حال حاضر تأسیساتی همچون بیمارستان‌ها و مراکز داده که نیازمند برق دائمی هستند از ژنراتورهای دیزلی به عنوان پشتیبان استفاده می‌کنند اما شاید در آینده این مأموریت به سلول‌های سوخت هیدروژن واگذار شود. گاز هیدروژن همانند دیزل یا گازوئیل حتی در صورت ذخیره درازمدت هم پایدار می‌ماند. سلول‌های سوخت هیدروژن همچنین این مزیت را دارند که نیازمند دردسرهای نگهداری پرهزینه پیشرانه دیزلی نیستند. البته این به معنی عدم نگهداری از آن‌ها نیست بلکه هزینه‌های سرویس و نگهداری آن‌ها بسیار کمتر خواهد بود.

هوندا قبلاً قدم‌های مهمی در استفاده از سلول‌های سوخت هیدروژن به عنوان پشتیبان اضطراری مرکز داده خود در کالیفرنیا برداشته است. اگرچه نمایش پیشرفت یک تکنولوژی در آزمایشگاه احساس‌برانگیز است اما بهترین حالت زمانی خواهد بود که یک شرکت واقعاً از آن استفاده کند. هوندا تصمیم گرفته تا از سیستم سلول سوخت در جایی که استفاده کند که اهمیت زیادی دارد. با آماده شدن تدریجی صنعت خودرو برای استفاده از هیدروژن، سخن گفتن درباره بنزین و مزیت‌های آن راحت خواهد بود. اگرچه سوخت‌های معدودی به اندازه بنزین می‌توانند منعطف باشند اما این به معنی خاتمه دوران پیشرانه‌های درون‌سوز نخواهد بود. در واقع سوخت‌های متفاوتی با کاربری‌های گوناگون جایگزین بنزین خواهند شد. با اینکه اکثر خودروسازان پیشرانه‌هایی خارج از دنیای خودرو و موتورسیکلت نیز تولید می‌کنند اما به نظر می‌رسد هوندا توجه ویژه‌ای به عرضه پیشرانه‌هایی کاملاً غیر مرتبط با دنیای خودرو و حمل‌ونقل دارد. این امر باعث شده ژاپنی‌ها راحت‌تر بتوانند سلول‌های سوخت هیدروژن را به دیگران بفروشند.

شاید خودروسازان دیگر هم روش هوندا و جنرال موتورز را دنبال کرده و شروع به فروش سلول‌های سوخت کنند. شاید هم برندهای رقیب شروع به خرید این محصولات از دو برند یاد شده نمایند. با این حال باید گفت هیدروژن علیرغم داشتن مزیت‌های زیاد از نقاط ضعف گوناگونی رنج می‌برد که شامل شبکه توزیع محدود، هزینه‌بر بودن تولید هیدروژن و… است. البته تاکنون هیچ سوخت جادویی‌ای برای آینده تولید نشده و اگر هیدروژن قابلیت‌های خود را نشان نمی‌داد هیچ شرکتی به سمت آن نمی‌رفت. دنیای سوخت‌های بکار رفته در خودروها در حال تغییر است و شاید دوستداران پیشرانه‌های ۸ سیلندر از این موضوع متنفر باشند اما هیدروژن اینجاست و می‌ماند…