ولوو B11، مهمان جدید جاده‌های ایران

سال‌ها پیش اتوبوس‌های بنز ۳۰۲ ساخت ایران‌خودرو تقریباً یکه‌تاز عرصهٔ اتوبوس‌های برون‌شهری ایران بودند اما در دههٔ ۷۰ شمسی شرکت رانیران با ساخت و عرضهٔ اتوبوس‌های جدید ولوو به بازار ایران اوضاع را کاملاً دگرگون کرد. اولین اتوبوس بین‌شهری یا به‌اصطلاح بیابانی ولوو که توسط رانیران ساخته و عرضه شد، B12 نام داشت که البته در تعداد محدودی ساخته شد. سپس نسل اول مدل B7 روانهٔ بازار شد و کاملاً توانست بازار اتوبوس‌های بیابانی کشور را در دست گیرد تا جایی که می‌توان شروع اصلی ولوو در ایران را با نسل اول B7 دانست. این اوضاع تقریباً تا دههٔ ۸۰ شمسی ادامه داشت تا اینکه سر کلهٔ رقیبی قدرتمند پیدا شد و آن‌هم وطن ولوو یعنی اسکانیا بود که توسط عقاب افشان به ایران راه یافت. عملکرد پرقدرت عقاب افشان درزمینهٔ عرضهٔ اتوبوس‌های مناسب اسکانیا C12 و بعداً مارال و از سوی دیگر عملکرد ضعیف رانیران با ساخت اتوبوس‌های نه‌چندان مطلوبی مانند ولوو B7 نسل سه موجب شد که اسکانیا تا حد زیادی بازار را در دست گرفته و به سلطهٔ ولوو بر اتوبوس‌های بین‌شهری ایران خاتمه دهد.

اما رانیران در سال ۱۳۸۷ با عرضهٔ اتوبوس جدید B9 که در اصل نسخهٔ جدید اتوبوس‌های سری ۹۰۰۰ ولوو محسوب می‌شد توانست تا حدودی سهم ازدست‌رفتهٔ خود را بازیابد. این اتوبوس با پیشرانهٔ ۹ لیتری ۳۸۰ اسب بخاری و گیربکس اتوماتیک I-Shift، رقیب مناسبی برای اسکانیا مارال بشمار می‌رفت و در فروش هم موفق عمل کرد. بااین‌حال عقاب افشان هم بیکار ننشسته و اتوبوس جدید و مدرن درسا را به‌عنوان برگ برنده ارائه کرد. اتوبوسی که هرچند از همان پیشرانهٔ مارال استفاده می‌کند اما ازلحاظ ظاهری و داخلی دگرگون شده است. ولی این تمام ماجرا نیست چراکه در سوی دیگر، رانیران و یا در اصل ولوو در حال آماده‌سازی هماوردی سرسخت برای اسکانیا و مدل درسا است. محصولی که واقعاً درخور نام بزرگ و پرافتخار ولوو است. این اتوبوس جدید قرار است به‌زودی با نام B11 مهمان جاده‌های ایران شود و سلطان جاده‌ها لقب گیرد.

اتوبوسی که قرار است با نام B11 توسط رانیران به بازار عرضه شود درواقع نسل جدید اتوبوس ولوو ۹۷۰۰ است. بازار مکزیک یکی از بااهمیت‌ترین بازارها برای ولوو است زیرا در سال‌های اخیر بیش از ۶ هزار دستگاه از اتوبوس قبلی ۹۷۰۰ ولوو (همان مدلی که با نام B9 در کشورمان هم عرضه شد) در مکزیک فروخته شده است. به همین دلیل اتوبوس جدید ۹۸۰۰ ولوو در مکزیک توسعه یافته و ابتدا فقط در این کشور عرضه خواهد شد. البته تا سال ۲۰۱۸ این اتوبوس جدید در سایر کشورها هم عرضه خواهد شد اما یکی از کشورهایی که زودتر این تاریخ شاهد عرضهٔ ولوو ۹۸۰۰ جدید در آن هستیم، کشورمان ایران خواهد بود که جاده‌های آن حتی زودتر از اروپا میزبان این اتوبوس جدید خواهند بود. این اتوبوس که با نام ۹۸۰۰ Nuevo شناخته می‌شود برای اولین بار در سپتامبر ۲۰۱۵ در مکزیک معرفی شد و پرچم‌دار جدید ولوو محسوب می‌شود. ۹۸۰۰ جدید جایگزین مدل ۹۷۰۰ خواهد شد یعنی اتوبوس که موفقیتی بزرگ برای ولوو در بازار مکزیک به همراه داشت. بنابراین با توجه به اهمیت بالای بازار مکزیک برای ولوو، این شرکت تصمیم گرفته جدیدترین و پیشرفته‌ترین اتوبوس خود را ابتدا اختصاصاً در این کشور عرضه کند.

۹۸۰۰ Nuevo، اتوبوسی برای مسافت‌های طولانی بوده و تصویری برتر از ویژگی‌های شناخته‌شدهٔ اتوبوس‌های ولوو یعنی تکنولوژی، ایمنی و راحتی را نشان می‌دهد. این اتوبوس با برخورداری از بالاترین استانداردهای کیفیت و دقیق‌ترین استانداردهای ایمنی، موقعیت ولوو را به‌عنوان رهبر بازار تقویت خواهد کرد. البته اگر سازندهٔ وطنی همانند سابق دخل و تصرفی در ویژگی‌ها و تجهیزات آن نکرده و آن‌را مشابه نسخهٔ اصلی عرضه کند. طراحی جدید و متمایز، تجهیزات ایمنی پیشرو، پیشرانه‌ای قدرتمند و انعطاف‌پذیری بالا موجب شده که درمجموع ۹۸۰۰ Nuevo یک ولووی جدید واقعی باشد. این اتوبوس درنتیجهٔ یک دورهٔ طولانی از بررسی نیازهای خریداران طراحی شده است که این مهم از طریق مشارکت بخش‌های مهندسی ولوو در نقاط مختلف جهان طی سه سال به‌دست آمده است. حال به بهانهٔ ورود قریب‌الوقوع این اتوبوس بروز اروپایی به کشور، در ادامهٔ به بررسی و معرفی کامل آن می‌پردازیم.

طراحی

ولوو ۹۸۰۰ Nuevo یا با نامی که در ایران شناخته خواهد شد B11، از طراحی کاملاً جدیدی برخوردار است که آن‌را لااقل از تمامی اتوبوس‌های بین‌شهری ایران متمایز می‌کند. طراحی بیرونی این اتوبوس باوجود جدید و بروز بودن همچنان استایل لوکس و انحصاری محصولات ولوو را حفظ کرده است. در قسمت جلو شاهد طراحی زیبایی هستیم که به خاطر فرم چراغ‌ها، به کامیون‌های جدید ولوو شباهت پیدا کرده است. چراغ‌های جلوی B11 بسیار شبیه به کامیون‌های FH و FMX است که موجب شده قسمت جلویی اتوبوس به کامیون‌های مذکور شباهت پیدا کند و این نکتهٔ بسیار مثبتی است. در قسمت عقب هم در عین مدرن بودن شاهد طراحی آشنایی هستیم. فرم چراغ‌ها شبیه به B9 هستند با این تفاوت که قسمت بالایی آن طراحی برعکس B9 دارد. نکتهٔ جالب در قسمت عقب اتوبوس B11 نبود شیشهٔ عقب است. شیشه‌ای که البته نیازی هم وجودش نیست.

علاوه بر این‌ها، ولوو ۹۸۰۰ جدید طراحی آئرودینامیکی بهتری نسبت به قبل دارد که به‌منظور به حداکثر رساندن بهره‌وری طراحی شده و موجب کاهش محسوس مصرف سوخت می‌شود. علاوه بر این، هنگام حرکت در بزرگراه‌ها سیستم تعلیق به‌صورت خودکار ارتفاع اتوبوس را کاهش می‌دهد و درنتیجه به دلیل کاهش ارتفاع و مرکز ثقل، مقاومت هوا و مصرف سوخت کمتر می‌شود. همچنین با مهندسی جدید، وزن اتوبوس نیز نسبت به قبل کاهش داشته است.

ایمنی

۹۸۰۰ جدید امن‌ترین اتوبوسی است که ولوو تاکنون ساخته است. تک‌تک پیچ و مهره‌های این اتوبوس میراث ایمنی ولوو را به همراه دارند. یک پکیج ایمنی کمک‌رانندهٔ ویژه برای اتوبوس در نظر گرفته شده که خطاهای راننده را اصلاح‌کرده و تا حد قابل‌توجهی موجب کاهش خطر وقوع تصادفات و حوادث می‌شود. این پکیج شامل سیستم تشخیص وسایل نقلیهٔ روبرو می‌شود که در صورت احساس خطر تصادف به راننده هشدار می‌دهد. با استفاده از دو رادار و یک دوربین، ایمنی اتوبوس ارتقاء پیدا کرده و اگر راننده اقدام به ترمز گیری نکند اتوبوس به‌صورت خودکار ترمزها را فعال خواهد کرد. کروز کنترل تطبیقی آن نیز وجود وسایل نقلیهٔ کندتر را در مسیر حرکت تشخیص داده و سرعت اتوبوس را جهت حفظ فاصلهٔ ایمنی تنظیم می‌کند. یک سیستم کنترل مسیر حرکت و خطوط جاده نیز زمانی که راننده ناخواسته از خط خارج شود به او هشدار می‌دهد. ولوو ۹۸۰۰ جدید مجهز به فرمان برقی پویا با یک موتور برقی قدرتمند شده است که عملکرد فوق‌العاده‌ای دارد و از مزایای آن می‌توان به افزایش ثبات و کاهش مصرف برق اشاره کرد.

اتاق

کابین این اتوبوس بسیار راحت و کاربردی بوده و لذت بالایی را برای مسافران به همراه خواهد داشت. طراحی داخلی آن بسیار انعطاف‌پذیر بوده و می‌توان متناسب با نیازها از آن استفاده نمود. طراحی یک سالن بزرگ موجب نصب صندلی‌های عریض‌تری شده که راحتی بیشتری را برای مسافران به همراه دارد. همچنین طراحی جدید اتاق روشنایی بیشتری را برای سالن اتوبوس فراهم کرده و دید رو به بیرون آن نیز بهتر شده است. ارگونومی قسمت راننده نیز بسیار عالی است به‌گونه‌ای که راننده به‌راحتی با نوک انگشتانش به تمامی تجهیزات دسترسی دارد. موقعیت جدید آینه‌های جانبی و شیشهٔ جلوی جدید نیز موجب بهبود قابل‌توجهی در دید راننده از بین بردن نقاط کور شده است. ولوو برای اتوبوس پرچم‌دار جدید خود سیستمی جدید بنام I-Start توسعه داده است. این سیستم متشکل از یک پکیج با چهار باطری است که هر جفت از آن‌ها در جعبه‌های طرفین اتوبوس نصب شده‌اند. این باطری‌ها صرفاً به استارت اتوبوس و دیگر لوازم جانبی برقی آن اختصاص داده‌شده‌اند. بنابراین درصورتی‌که پیشرانه خاموش باشد این تجهیزات بدون هیچ مشکلی با استفاده از باطری‌ها کار خواهند کرد.

باطری‌های سیستم I-Start

قوای محرکه

اما می‌رسیم به یکی از مزیت‌های عمدهٔ این اتوبوس یعنی پیشرانهٔ توانمند آن. ولوو ۹۸۰۰ Nuevo مجهز به یک پیشرانهٔ شش سیلندر خطی دیزلی ۱۳ لیتری (حجم دقیق ۱۲.۸ لیتر) است که قدرتی بین ۴۶۰ تا ۵۰۰ اسب بخار و گشتاوری بین ۲۳۰۰ تا ۲۵۰۰ نیوتن متر تولید می‌کند و آن‌را تبدیل و قوی‌ترین اتوبوس بازار کرده است تا ولوو که درزمینهٔ قدرت کشنده‌ها با FH16 حکمرانی می‌کند در بخش اتوبوس‌ها هم تاج قدرت را بر سر گذارد. البته با توجه به اینکه در اتوبوس‌های ولووی تولید رانیران عدد موجود در نام، نشانگر حجم موتور آن‌ها است، معلوم نیست که رانیران ۹۸۰۰ جدید را با همین موتور تولید کند چراکه این موتور ۱۳ لیتر حجم دارد درحالی‌که رانیران این اتوبوس B11 نامیده است. این پیشرانه با استاندارد آلایندگی یورو ۵ سازگاری دارد که اگر بنا به استفاده از آن در کشور باشد، به دلیل نیاز به مادهٔ ادبلو و با توجه به عمدم وجود زیرساخت‌های آن در ایران، اتوبوس جدید ولوو با استاندارد آلایندگی پایین‌تری در کشورمان عرضه خواهد شد. همچنین مانند قبل وظیفهٔ انتقال نیروی موتور هم بر عهدهٔ گیربکس اتوماتیک فوق‌العاده و افسانه‌ای I-Shift خواهد بود. قطعات و طراحی مکانیکی این اتوبوس مدرن نیز بسیار بادوام است که عمر طولانی و قابلیت اطمینان آن‌را تضمین می‌کند.

ابعاد، اوزان و ظرفیت‌ها

این اتوبوس توسط ولوو در دو نوع دو محور و سه محور تولید می‌شود که نمونهٔ دو محور ۱۳.۱۷ متر و نسخهٔ سه محور ۱۴ متر طول دارد. البته به دلیل استقبال نه‌چندان زیاد از اتوبوس‌های سه محور در ایران به‌احتمال‌زیاد نسخهٔ دو محور B13 در کشور عرضه خواهد شد. عرض و ارتفاع اتوبوس به ترتیب برابر با ۲.۶ متر و ۳.۸۵ متر است و باک سوخت آن ۵۶۰ لیتر ظرفیت دارد. حداکثر وزن مجاز ناخالص نسخهٔ دو محور ۱۹.۵ تن و نمونهٔ سه محور ۲۷ تن است. محفظهٔ بار ۹۸۰۰ جدید حجم وسیعی معادل ۱۰.۷ مترمکعب (۱۰,۷۰۰ لیتر) دارد که کاملاً نیازهای تمامی مسافران را پوشش می‌دهد. همچنین برای نمونهٔ سه محور یک سیستم فرمان گیری محور عقب در نظر گرفته شده که به تسهیل چرخش اتوبوس و کاهش شعاع چرخش کمک کرده و همچنین مانع ساییدگی بیش‌ازحد لاستیک‌های محور سوم می‌شود. البته این سیستم به‌عنوان یک آپشن سفارشی ارائه می‌شود.

سخن پایانی

تمامی مواردی که در بالا ذکر شد مربوط به نسخهٔ اصلی Nuevo 9800 است که توسط خود شرکت ولوو تولید می‌شود و وجود بسیاری از آن‌ها بستگی به نحوهٔ تولید ولوو B11 توسط رانیران دارد چراکه احتمالاً بسیاری از تجهیزات آن حذف خواهد شد. این امر در تاریخ فعالیت شرکت رانیران سابقۀ زیادی داشته است. به‌عنوان‌مثال حتی اتاق ولوو B9 که توسط رانیران تولید می‌شود متعلق به مدل B7 نسل سه بوده و کاملاً با اتاق B9 اصلی ولوو متفاوت است. درواقع فقط طراحی جلو و عقب اتاق B9 اصلی روی اتاق B7 نسل سه نصب شده است که این نبوغ فقط از سازندگان وطنی برمی‌آید! امیدواریم این بلا بر سر B11 آورده نشود. به‌هرحال ولوو B11 به‌زودی به جاده‌های ایران راه پیدا خواهد کرد و هم‌اکنون چند دستگاه از آن توسط رانیران به‌صورت آزمایش وارد شده و در حال گذراندن مراحل آزمون و بررسی جهت تأیید برای ورود به جاده است. همچنین تبلیغ آن‌هم در سایت رانیران دیده می‌شود. B11 هنگام ورود به بازار رقیب بسیار توانمندی برای اسکانیا درسا خواهد بود و معادلات بازار را کاملاً به نفع ولوو تغییر خواهد داد و جایگاه آن‌را باز پس خواهد گرفت. اتوبوسی مدرن با طراحی زیبا، موتور قدرتمند، آئرودینامیک عالی، ایمنی بالا و اتاقی راحت. البته همهٔ این‌ها بستگی به عملکرد رانیران در ساخت و تولید B11 دارد. شنیده‌ها حاکی از آن است که ولوو B11 احتمالاً با قیمتی در حدود ۱ میلیارد تومان عرضه خواهد شد.