تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت یازدهم)

پس‌ازاینکه در قسمت قبلی مطلب تاریخچهٔ پیکان تصمیم گرفتم در این قسمت بدون پرداختن به جزئیات مطلب را به پایان برسانم، بسیاری از دوستان نسبت به بنده اظهار لطف کرده و خواستار ادامهٔ مطلب با جزئیات کامل شدند؛ بنابراین برای احترام به خواستهٔ این دوستان طبق روال گذشته مطلب تاریخچهٔ پیکان را ادامه داده و تا حد امکان جزئیات آن‌را بیان می‌کنم.

در قسمت قبلی تا آنجا پیش رفتیم که ایران‌ناسیونال در سال ۱۳۵۶ فیس‌لیفت هانتر MK4 را روی پیکان انجام داد و نمونه‌ای جدید را به بازار عرضه کرد؛ اما همان‌طور که در قسمت سوم گفته شد، در همین سال (۱۹۷۷) شرکت کرایسلر اروپا (مالک گروه روتس) تولید تمامی مدل‌های روتس آرو را متوقف کرد و مدل کرایسلر هانتر را بجای تمامی آن‌ها معرفی نمود که از هریک از اعضای خانوادهٔ آرو قطعه‌ای را قرض کرده بود. همچنین این امر با کاهش شدید تولید هانتر همراه شد. به همین دلیل ایران‌ناسیونال که اکثر قطعات پیکان را همچنان از کرایسلر تأمین می‌کرد متوجه می‌شود که تا چند سال آینده تولید کرایسلر هانتر به‌عنوان آخرین بازماندهٔ خانوادهٔ آرو متوقف شده و درنتیجه قطعات آن ازجمله موتور ۱۷۲۵ تولید نخواهند شد. بدین ترتیب ادامهٔ تولید پیکان و شرکت ایران‌ناسیونال با بحران روبرو شد.

بنابراین ایران‌ناسیونال به فکر انتخاب موتوری جایگزین برای موتور ۱۷۲۵ سی‌سی پیکان افتاد. مناسب‌ترین موتور برای این کار در بین موتورهای کرایسلر اروپا، موتور ۱۶۰۰ سی‌سی متعلق به هیلمن اونجر بود که البته در آن سال نامش به کرایسلر اونجر تغییر کرده بود. این موتور با پلت‌فرم پیکان سازگاری داشت و همچنین تولید آن‌همچنان در کرایسلر اروپا صورت می‌گرفت. از سوی دیگر، هیلمن اونجر با همین موتور چند سال قبل به‌صورت وارداتی در ایران عرضه و با استقبال مواجه شده بود. بدین ترتیب ایران‌ناسیونال محاسبات فنی و نصب موتور ۱۶۰۰ سی‌سی اونجر بر روی پیکان را از کرایسلر درخواست کرد و پروژهٔ نصب این موتور آغاز شد؛ اما در سوی دیگر بازهم مشکلی ادامهٔ تولید پیکان را تهدید می‌کرد. در همان سال‌ها به دلیل کاهش فروش محصولات کرایسلر اروپا (در اصل گروه روتس سابق) شرکت کرایسلر تصمیم داشت شعبهٔ اروپایی خود را به پژو بفروشد و به‌احتمال‌زیاد تولید هانتر به‌زودی به‌طور کامل متوقف می‌شد. بدین ترتیب قطعه سازان بریتانیایی هم که قطعات ظاهری و تزئینی آن‌را تأمین می‌کردند، به تولید قطعات آن خاتمه می‌دادند.

به همین دلیل ایران‌ناسیونال با تأمین قطعات تزئینی پیکان ‌هم با مشکل مواجه می‌شد؛ بنابراین این شرکت تصمیم گرفت درحالی‌که ۱۰ سال از تولید پیکان می‌گذشت، علاوه به تعویض موتور، فیس‌لیفتی کلی در آن اعمال کرده و آن‌را از ظاهر قدیمی و کهنه‌اش دور سازد. بدین ترتیب ایران‌ناسیونال از کرایسلر فیس‌لیفت پیکان را هم درخواست کرد. البته پیش‌ازاین در اوایل دههٔ ۵۰ شمسی هم به دلیل اینکه انتقاداتی به عدم به‌روزرسانی و تغییر پیکان وارد شده بود ایران‌ناسیونال از کرایسلر اروپا/گروه روتس درخواست فیس‌لیفت و ارتقاء پیکان را صرفاً برای ایران کرده بود و حتی پروتوتایپ‌هایی هم از آن‌ها ساخته شد اما هیچ‌کدام به نتیجه نرسیدند. بااین‌حال این بار قضیه جدی بود و به همین دلیل درنهایت کرایسلر اروپا تصمیم گرفت از چراغ‌ها و قطعات ظاهری دیگر محصولات در حال تولید خود برای پیکان استفاده کند.

کرایسلر در سال ۱۹۷۰ شرکت سیمکا را خریداری کرده و به زیرمجموعه‌های خود افزوده بود. این شرکت در سال ۱۹۷۵ خودروی جدیدی را معرفی کرد که با سه نام سیمکا ۱۳۰۷، ۱۳۰۸ و ۱۳۰۹ به بازار عرضه می‌شد. این خودرو توانست به‌عنوان خودروی سال ۱۹۷۵ اروپا انتخاب گردد و توسط دیگر زیرمجموعه‌های کرایسلر مانند تالبوت و حتی خود کرایسلر نیز عرضه می‌شد؛ اما ارتباط سیمکا ۱۳۰۷/۱۳۰۸/۱۳۰۹ با پیکان چیست؟

کرایسلر برای فیس‌لیفت و ارتقاء ظاهری و داخلی پیکان تصمیم گرفت از قطعات سیمکا ۱۳۰۷/۱۳۰۸/۱۳۰۹ استفاده کند؛ بنابراین از چراغ‌های جلو و عقب و جلوپنجرهٔ این خودرو برای پیکان جدید استفاده شد و حتی طراحی داشبورد و غربیلک فرمان آن‌هم برگرفته از همین محصول سیمکا است. بدین ترتیب پروژهٔ به‌روزرسانی پیکان و همین‌طور نصب موتور ۱۶۰۰ بر روی آن توسط کرایسلر انجام شده و پیکان جدید با قطعاتی متعلق به سیمکا اختصاصاً برای ایران‌ناسیونال طراحی گردید. نهایتاً پیکان جدید به ایران‌ناسیونال تحویل داده ‌شد و همین‌طور خط تولید برای موتور ۱۶۰۰ سی‌سی اونجر در ایران آماده گردید.

همان‌طور که در بالا اشاره شد و در قسمت قبلی هم گفتیم، ایران‌ناسیونال در سال ۱۳۵۴ هیلمن اونجر را به‌صورت وارداتی به بازار عرضه کرد. به دلیل اینکه این خودرو در ایران با استقبال مواجه شد ایران‌ناسیونال تصمیم به تولید آن گرفت. بدین ترتیب خط تولید نصب شده و تولید هیلمن اونجر در سال ۱۳۵۷ آغاز شد. در همین سال تغییراتی جزئی در ظاهر پیکان صورت گرفت به‌گونه‌ای که زه‌های میانی جلوپنجره حذف شده و یک زه به بالای آن روی لبهٔ کاپوت اضافه ‌شد. همچنین یک نوار لاستیکی هم روی سپرها نصب گردید.

در همین دوران، انقلاب رخ داده و کارخانهٔ ایران‌ناسیونال توسط دولت وقت انقلابی از برادران خیامی گرفته و مصادره می‌شود. البته چند سال قبل از انقلاب، احمد و محمود از هم جدا شده و احمد مالکیت کل کارخانهٔ ایران‌ناسیونال و شرکت اتوبوس‌سازی را به محمود واگذار کرده و خود با سرمایه‌ای کسب کرده بود شرکت‌های دیگری چون شرکت مبل‌سازی مبلیران و فروشگاه‌های زنجیره‌ای فردوسی را تأسیس نمود؛ اما ایران‌ناسیونال هم همچنان تحت مالکیت محمود در حال پیشرفت روزافزون بود به‌گونه‌ای که فروش تولیدات این شرکت در سال ۱۳۵۳ به عدد فوق‌العادهٔ ۹.۱ میلیارد تومان رسید. همچنین هرچند در سال ۱۳۵۶ پروژهٔ به‌روزرسانی پیکان آغاز شده بود اما محمود خیامی تصمیم داشت آرام‌آرام چندی بعد تولید پیکان را متوقف کرده و پژو ۳۰۵ را جایگزین آن کند. مذاکرات برای تولید این خودرو در ایران با پژو انجام گرفت و حتی بخش‌هایی از خط تولید آن‌هم نصب شد اما وقوع انقلاب مانع تولید ۳۰۵ در ایران و جایگزینی آن با پیکان گردید.

همچنین حتی محمود خیامی به دلیل ارتباطی که با مرسدس بنز در تولید اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های آن داشت، با این شرکت جهت تولید بنز ۱۷۰ در ایران وارد مذاکره شد که البته این پروژه هم به همان دلیل به نتیجه نرسید. درنهایت همان‌طور که اشاره شد با وقوع انقلاب، کارخانهٔ ایران‌ناسیونال و تمامی اموال محمود خیامی مصادره شده و او به خارج از کشور می‌رود. البته وی در آنجا هم دست از تلاش و کوشش برنداشته و به دلیل ارتباط خوبی که با مرسدس بنز داشت، نمایندگی ایران شرکت را اخذ کرده و در این کار هم بسیار پیشرفت کرد تا جایی که هم‌اکنون محمود خیامی که در انگلستان ساکن است، نمایندگی‌های مرسدس بنز را در این کشور و در آمریکا در اختیار دارد. همچنین محمود با درآمدهایی که کسب کرد فعالیت‌های خیرخواهانهٔ بسیاری نیز انجام داد. در سوی دیگر احمد خیامی هم بعد از انقلاب به تورنتوی کانادا مهاجرت کرد؛ اما چند وقت بعد به دلیل بیماری سرطان و برای معالجه به لس‌آنجلس رفت و چند سال آخر عمر خود را در آپارتمانی دوخوابه در لس‌آنجلس سپری کرد که زمین تا آسمان با منزل چند هزار متری‌اش در تهران تفاوت داشت. سرانجام احمد خیامی، این مرد بزرگ ایرانی در اواخر دههٔ ۱۳۶۰ در آمریکا دار فانی را وداع گفت.

بدین ترتیب کارخانه‌ای که این دو برادر که برای تأسیس و راه‌اندازی آن بسیار تلاش کرده بودند و ثمرهٔ چندین سالهٔ کوشش و عمر آن‌ها بود در اختیار دولت قرار گرفت. این شرکت در سال‌های ۵۷ و ۵۸ تقریباً تعطیل بود و فعالیت‌هایش متوقف شد به همین دلیل هرچند پیکان جدید به‌طور کامل و آمادهٔ تولید از سوی کرایسلر به ایران‌ناسیونال تحویل داده شده بود اما به دلیل وقوع انقلاب تولید آن به تأخیر افتاد. این در حالی بود که در دوران تعطیلی ایران‌ناسیونال، کرایسلر به تعهدات خود عمل می‌کرد و همچنان قطعات پیکان را برای ایران می‌فرستاد اما به دلیل توقف خط تولید این قطعات انبار می‌شدند.

تمامی قسمت‌ها
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت اول)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت دوم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت سوم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت چهارم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت پنجم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت ششم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت هفتم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت هشتم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت نهم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت دهم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت یازدهم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت دوازدهم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت سیزدهم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت چهاردهم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت پانزدهم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت شانزدهم)
تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت آخر)