عقب‌ماندگی خودروسازان از برنامه وزارت صمت در تولید خودرو

پس از تحریم دوم صنعت خودرو در ایران، تقاضای خرید خودروی صفر در بازار به شدت افزایش پیدا کرد. دلیل آن نیز کاهش تولید خودروسازان بود. کمبود موارد اولیه و قطع همکاری خودروسازان مانند رنو و پژو با سایپا و ایران‌خودرو سبب شد تولید یه شدت کاهش یابد و خودرو که از دیرباز کالای سرمایه‌ای در ایران به حساب می‌آمد، با افزایش قیمت چشم‌گیری همراه باشد. کارشناسان دلیل این افزایش قیمت را افزایش تقاضا و کاهش تولید می‌دانند. افزایش قیمت در بازار خودرو به گونه‌ای است که در بعضی محصولات قیمت خودرو در بازار حتی تا دوبرابر قیمت کارخانه‌ای آن می‌رسد.

در همین راستا خودروسازان تصمیم گرفتند تا با افزایش تولید و معرفی خودروهای داخلی جدید تلاش کنند تا شاید بتوانند تعادل را در بازار خودرو برقرار کنند.

براساس پیشبینی کارشناسان نیاز بازار خودرو سالانه در حدود ۱/۵ میلیون دستگاه خودروی جدید است. در سال ۱۴۰۰ تعداد ۹۶۳‌ هزار و ۱۷۹ دستگاه خودرو تولید شد که نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد ۱/۸ درصدی را تجربه کرد. اما این میزان تولید نمی‌تواند تعادل بین عرضه و تقاضا را برقرار کند.

اطلاعات منتشر شده توسط ایران‌خودرو، سایپا و پارس خودرو در سامانه کدال بورس، از رشد تجمیعی ۲ درصدی تولید خودروسواری در فروردین و اردیبهشت‌ ماه سال ۱۴۰۱ نسبت به فروردین و اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰ خبر می‌دهد.

براساس هدف‌گذاری وزارت صنعت، معدن و تجارت، تولید این سه خودروساز در سال جاری باید چیزی در حدود ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه خودرو باشد، که با توجه به آمار تولید دو ماه اول سال جاری، دستیابی به تولید این تعداد خودرو دور از ذهن به نظر می‌رسد.

طبق برنامه ریزی وزارت صمت شرکت‌های خودروساز باید ماهانه حدود ۱۱۶‌ هزار و ۶۰۰ دستگاه از محصولات خود را در خطوط تولید تکمیل کنند. این در حالی است که آمارها نشان می‌دهد ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو در بازه دو ماهه حدود ۱۱۷ ‌هزار و ۱۰۰ دستگاه تولید کرده‌‌اند. بنابراین خودروسازان تا اینجای کار حول‌ و‌ حوش ۵۰ ‌درصد از برنامه تکلیف‌ شده برای سال‌ جاری عقب هستند.

خودروسازان دلیل این رشد ناچیز را تکمیل کردن خودروهای ناقص خود می‌دانند که از سال گذشته در انبارهای آنها قرار داشتند و در راستای فرامین ریاست جمهوری تصمیم به تکمیل این خودروها گرفته‌اند. اگرچه این تصمیم باعث کاهش تعداد خودروهای ناقص در انبارها شد، اما در مقابل تولید خودرو در خط تولید نیز با سیر نزولی همراه شد.

چندی پیش فاطمی امین وزیر صمت اعلام کرد که در سال جاری خودرو گران نخواهد شد، اما پر واضح است که رشد تولید ۶۰ درصدی احتیاج به نقدینگی بالایی دارد.

در این ارتباط سعید مدنی مدیرعامل پیشین خودروسازی سایپا می‌گوید:

در شرایط حاضر که شرکت‌های خودروساز با چالش نقدینگی رو‌برو هستند و نمی‌توانند بدهی خود را به شرکت‌های قطعه‌ساز پرداخت کنند، صحبت از رشد تولید حدود ۶۰ درصدی نسبت به سال گذشته چندان عملیاتی به نظر نمی‌رسد.

مدیرعامل پیشین سایپا ادامه داد:

اصرار خودروسازان به تولید به صورت عبور مستقیم نیز کار را بیش از پیش برای تحقق هدف‌گذاری صورت‌گرفته دشوار می‌کند. برخی از خودروسازان در مقاطعی به دلیل چالش در تأمین برخی قطعات از حربه تولید به صورت ناقص استفاده می‌کنند. در واقع آنها تولید خودرو به صورت ناقص را فرصتی می‌دانند تا خطوط تولید به فعالیت خود ادامه دهند و در فرصت مناسب به سراغ تکمیل خودروهای ناقص بروند.

مدنی تأکید کرد:

از آنجا که سیاست‌گذار خودرویی همچنان در پروسه قیمت‌گذاری محصولات تولیدی خودروسازان حضور تمام ‌قدی دارد، بنابراین وزارت صمت باید نسبت به همخوان کردن قیمت خودرو با شرایط تولید به‌گونه‌ای عمل کند که شرکت‌های خودروساز از تولید با ضرر فاصله بگیرند. به اعتقاد مدنی فاصله گرفتن از تولید با زیان، راه را برای تزریق نقدینگی به شرکت‌های قطعه ساز و همچنین سفارش گذاری قطعاتی که از مسیر واردات تأمین می‌شوند هموار می‌کند.

به نظر می‌رسد گروگان گرفتن تولید توسط خودروسازان به بهانه‌هایی چون کمبود نقدینگی درشرایطی که آنها کل مبلغ محصولات تولیدی را حداقل سه ماه قبل از فروش از مشنری به طور کامل اخذ می‌کنند یا مشکلات کمبود قطعه و یا تکمیل خودروهای ناقص قبلی، به عنوان حربه‌ای نخ‌نما دیگر رنگی ندارد و وقت آن است تا این تولیدکنندگان مسئولیت کامل رفتارهای خود در برهم زدن بازار و اخلال در اقتصاد کشور و آسیب رساندن به سرمایه‌های مردم را برعهده بگیرند.