معنی اسامی خودروهای ایرانی چیست؟ از پیکان تا شاهین

شاید تاکنون بارها و بارها نام خودروهای مختلف ایرانی را شنیده باشید اما آیا تاکنون به معنی این نام‌ها فکر کرده‌اید؟

نام‌گذاری محصولات یکی از مهم‌ترین موضوعات در صنعت خودروسازی محسوب می‌شود. هرچند شاید این موضوع در نگاه اول چندان بااهمیت به نظر نرسد اما انتخاب یک نام مناسب و جذاب برای خودروها می‌تواند در جلب نظر خریداران مؤثر باشد. در ایران نیز از سال‌های آغازین صنعت خودروسازی همواره بحث انتخاب نامی مناسب و ایرانی برای خودروهای اصطلاحاً ملی و یا حتی مونتاژی مطرح بوده است. به‌عنوان‌مثال، شرکت سهامی جیپ یا همان پارس‌خودروی کنونی زمانی که در سال ۱۳۴۱ مونتاژ وانت جیپ گلادیاتور را آغاز کرد، نام زیبای سیمرغ را برای آن انتخاب نمود و بعداً جیپ واگنییر هم با نام آهو به بازار عرضه شد؛ اما طی دو دهه اخیر یعنی از زمانی که ساخت خودروهای ملی در کشورمان مطرح شد، نام‌گذاری خودروها بیشتر موردتوجه قرار گرفت و حتی کمیته‌ای برای این کار تشکیل شد. حال در این مطلب قصد داریم به معنی نام تعدادی از خودروهای داخلی نگاهی داشته باشیم.

پیکان

همان‌طور که گفته شد، نام‌گذاری خودروهای تولید داخل از همان ابتدای شکل‌گیری صنعت خودروسازی ایران مطرح بوده که نمونه بارز آن پیکان است. این خودرو محصول گروه خودروسازی بریتانیایی روتس بود و آرو (Arow) نام داشت. این کلمه به معنای تیر، خدنگ یا پیکان است که مؤسس ایران‌خودرو (در آن زمان ایران ناسیونال)، احمد خیامی از بین این معانی، پیکان را انتخاب کرد که نامی بسیار زیبا و متناسب بود.

سمند

سمند به‌عنوان اولین خودروی ملی ایران، باید نام شایسته‌ای می‌داشت و به نظر می‌رسد ایران‌خودرو در انتخاب نام برای آن موفق بوده است زیرا سمند به معنای اسبی به رنگ قهوه‌ای روشن متمایل به زرد است که نام مناسبی برای یک خودرو به‌حساب می‌آید.

سورن

سورن اولین فیس‌لیفت بزرگ سمند بود و به همین دلیل ایران‌خودرو تصمیم گرفت آن را با نامی متفاوت به بازار عرضه کند. البته پیش از معرفی این فیس‌لیفت، نام سورن برای نسخه کوپه سمند در نظر گرفته شده بود اما آن خودرو هیچ‌گاه تولید نشد. سورن هم به معنای دلیر و هم نام یکی از خاندان‌های هفتگانه عصر ساسانی است که محل اقامت آن‌ها در سیستان و بلوچستان بوده است.

دنا

دومین فیس‌لیفت بزرگ سمند پس از سورن، دنا بود. البته حجم تغییرات در این نسخه بسیار بیشتر از سورن بود و نام دنا برای آن انتخاب شد. احتمالاً همه از معنی دنا اطلاع دارند زیرا این نام رشته‌کوهی در زاگرس است که بلندترین ارتفاع در این منطقه را داشته و در سه استان اصفهان، کهکیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری کشیده شده است.

تارا

تارا در اصل نسخه ایرانی شده از پژو ۳۰۱ است که قسمت جلو و عقب آن از نو توسط ایران‌خودرو طراحی شده تا به‌عنوان محصولی با برند ملی به بازار عرضه شود. برای این پژوی ایرانی نام تارا انتخاب شده که به معنای ستاره است.

رانا

رانا خودرویی بود که بر اساس پژو ۲۰۶ صندوقدار شکل گرفت و در سال ۱۳۹۱ به بازار آمد. این خودرو همیشه زیر سایهٔ ۲۰۶ قرار داشت اما ایران‌خودرو طی چند سال اخیر با خاتمهٔ تولید انواع مختلف این پژوی سالخورده، بیشتر روی رانا تمرکز کرده است. نام رانا ریشهٔ یونانی دارد و در لغت به معنای سیب و انار است ولی بنظر می‌رسد ایران‌خودرو بیشتر به دنبال نامی بوده که هم نشانی از راندن داشته باشد و هم از لحاظ آوایی با نام دیگر محصولات خود هماهنگ باشد.

پارس

پژو پارس به‌عنوان نسخه فیس‌لیفت ۴۰۵ در سال ۱۳۸۰ به بازار آمد. این خودرو در ابتدا پرشیا نام داشت اما چون ایران‌خودرو قصد صادرات آن را به عربستان داشت، به دلیل عدم وجود حرف «پ» در زبان عربی و همین‌طور حساسیت اعراب به اسم پرشیا، چندی بعد نام آن به سفیر تغییر کرد؛ اما پس‌ازآن که این پژوی فیس‌لیفتی نتوانست مجوز صادرات به بازار عربستان را دریافت کند، نهایتاً نام آن به پارس تغییر یافت. پارس نام قومی از اقوام آریایی است که در قسمت جنوبی ایران سکونت داشته‌اند.

روآ

روآ نسخه بهبودیافته پژوی آردی بود که در سال ۱۳۸۵ به بازار آمد. ایران‌خودرو برای اینکه تصویر ناخوشایندی که از آردی به خاطر مشکلات مختلف در اذهان عموم شکل گرفته بود را پاک یا کمرنگ کند، تصمیم گرفت این خودرو را با نام جدید روآ به بازار عرضه کند. روآ در فرهنگ فارسی معنی رونده می‌دهد و ایران‌خودرو با انتخاب این نام قصد داشت نشان دهد که این خودرو نسبت به آردی قابلیت‌های بیشتری دارد.

آریسان

آریسان پیکاپ اصطلاحاً جدید ایران‌خودرو بود که در اواخر سال ۱۳۹۳ به‌عنوان جایگزین پیکان وانت روی خط تولید رفت. ایران‌خودرو برای این وانت جدید نام آریسان را انتخاب کرد که این نام از دو بخش آری (همان آریایی) و سان (پسوند مشابهت) تشکیل شده و «آریایی سان» یا «مثل آریایی» معنی می‌دهد.

سپند

رنو ۵ در کشورمان سال‌ها با همان نام اصلی توسط سایپا تولید و عرضه می‌شد اما زمانی که در سال ۱۳۷۶ پارس‌خودرو تولید نسخه ایرانیزه این ماشین را آغاز کرد، نام سپند را برای آن انتخاب نمود. سپند مخفف اسپند یا همان اسفند است یعنی دانه خوشبویی که برای دفع چشم‌زخم در آتش ریخته می‌شود.

صبا و نسیم

پراید در سال ۱۳۷۲ در ابتدا به‌صورت وارداتی راهی بازار کشورمان شد و چندی بعد سایپا مونتاژ آن را آغاز کرد؛ بنابراین باید نامی ایرانی روی این خودرو گذاشته می‌شد. خود کلمه Pride به معنای غرور و افتخار است اما سایپا برای نسخه هاچ‌بک این خودرو نام نسیم و برای نسخه صندوقدار نام صبا را انتخاب کرد. به گفته لغت‌نامه معین، نسیم به معنای باد خنک و ملایم است و صبا به باد ملایمی که از سمت شرق می‌وزد گفته می‌شود. البته هرچند سایپا حدود دو دهه از این نام‌ها استفاده می‌کرد اما مردم این خودرو را همچنان با همان نام پراید می‌شناختند. پس از ارتقاء پراید در دهه ۹۰ نیز سایپا از نام‌های عددی مثل ۱۳۱ و ۱۱۱ برای آن استفاده کرد.

تیبا

در سال ۱۳۸۹ سایپا اولین محصول ملی خود را با نام مینیاتور رونمایی کرد؛ اما در نوروز همان سال رهبری هنگام بازدید از نمایشگاه پیشرفت‌های صنعت خودروی ایران، دستور به تغییر نام مینیاتور به دلیل فرانسوی بودن آن دادند. به همین دلیل، مقامات وقت سایپا برای تغییر این نام، از بین بیش از ۹۰ هزار نام پیشنهادی، نام تیبا را انتخاب کردند. در لغتنامه دهخدا، آهو به‌عنوان معنی کلمه تیبا ذکر شده است.

ساینا

ساینا اولین فیس‌لیفت تیبا بود و سایپا هم مثل ایران‌خودرو قصد داشت آن را با نام متفاوتی عرضه کند. البته این خودرو در ابتدا با نام ۲۳۲ معرفی شد و سایپا برای انتخاب نام آن فراخوان عمومی با تعیین جایزه داد. در این فراخوان بیش از ۲۰ هزار نفر شرکت کردند و از بین آن‌ها نام ساینا انتخاب شد. در فرهنگ‌های لغات مختلف معانی متفاوتی مثل سیمرغ و یا نام خاندانی از موبدان زرتشتی برای کلمه ساینا عنوان شده است.

کوییک

شاید کوییک را بتوان پرحاشیه‌ترین نام‌گذاری در صنعت خودروسازی ایران دانست زیرا پس از انتخاب این نام برای محصول جدید سایپا، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با غیرفارسی و غیرایرانی دانستن نام کوییک، بشدت از آن انتقاد کرده و استفاده از نام کوییک برای خودرویی ایرانی را تأسف‌بار خواند. به گفته این فرهنگستان، با شنیدن نام کوییک کلمه انگلیسی Quick به ذهن خطور می‌کند. سپس سایپا در واکنش به این انتقادات، در جوابیه‌ای از این نام‌گذاری دفاع کرده و اظهار داشت که کوییک نام روستایی تاریخی در استان کرمانشاه است. این شرکت حتی از اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی دعوت کرد که به مدت چهار روز در این روستا مهمان گروه سایپا باشد! همچنین به گفته سایپا روستاهای دیگری هم در ایران با نام کوییک وجود دارد.

شاهین

این سدان جدید سایپا در ابتدا با نام رهام معرفی شد اما پس از تغییر مدیرعامل سایپا در اواخر سال ۱۳۹۷، نام آن به شاهین تغییر یافت. وی دلیل این کار را الهام گیری سایپا از شاهین ایرانی در طراحی این خودرو عنوان کرد. البته به‌طور غیررسمی هم گفته می‌شد که رهام اسم فرزند مدیرعامل قبلی سایپا بوده است. درهرحال، شاهین نوعی پرنده شکاری از خانواده باز است و پیش از انقلاب هم شرکت سهامی جیپ این از این نام به همراه آریا برای سدان رامبلر آمریکن که در ایران مونتاژ می‌کرد استفاده کرده بود؛ بنابراین شاید به همین دلیل باشد که سایپا برای نسخه کراس شاهین هم نام آریا را انتخاب کرده است.

پادرا

پس از تجربه ناموفق شوکا، زامیاد در سال ۱۳۹۵ وانت جدید پادرا را روانه بازار کرد که بر اساس همان نیسان آبی مشهور ساخته شده و فقط اتاق آن تغییر کرده است. نام پادرا که برای این وانت انتخاب شده به معنای سرزمین باشکوه است.