در سال‌های اخیر، خودروسازان سنتی و مدرن، تغییرات گسترده‌ای در طراحی داخلی خودروها ایجاد کرده‌اند. یکی از این تغییرات، تحول در طراحی و عملکرد دسته‌دنده‌ها است. دیگر خبری از دسته‌دنده‌های سنتی مکانیکی که روی کنسول میانی یا ستون فرمان قرار داشتند، نیست. جای آن‌ها را پیچ‌های چرخان، صفحه‌نمایش‌های لمسی، جوی‌استیک‌های خاص و حتی گوی‌های شیشه‌ای گرفته‌اند.
اما آیا این نوآوری‌ها واقعاً باعث بهبود تجربه رانندگی شده‌اند؟ بسیاری از رانندگان معتقدند که دسته‌دنده‌های جدید، گیج‌کننده، نامطمئن و حتی خطرناک هستند. گزارش‌های متعددی از رانندگانی که در استفاده از این سیستم‌ها دچار مشکل شده‌اند، تصادفات ناشی از طراحی‌های نامناسب و حتی مرگ ناشی از انتخاب اشتباه دنده منتشر شده است.
وقتی طراحی، کاربردپذیری را فدای زیبایی می‌کند
در گذشته، دسته‌دنده‌های سنتی کارکرد مشخص و سادگی قابل‌فهمی داشتند:
- در خودروهای اتوماتیک، دنده روی کنسول میانی یا ستون فرمان قرار داشت و راننده با یک حرکت ساده، آن را از P (پارک) به D (حرکت) یا R (دنده عقب) تغییر میداد.
- این مکانیزم لمسی، مکانیکی و مستقیم بود، به‌طوری که حتی بدون نگاه کردن نیز می‌شد دنده را عوض کرد.
اما امروزه خودروسازان برای ایجاد تمایز و نمایش تکنولوژی‌های جدید، دسته‌دنده‌های مرسوم را کنار گذاشته و به سراغ طرح‌های غیرمعمول رفته‌اند:
| نوع دسته‌دنده‌های جدید | مثال‌ها | مشکلات رایج |
|---|---|---|
| پیچ چرخان | کرایسلر، فورد، کی‌ام‌سی X5 | احتمال اشتباه گرفتن با دکمه‌های دیگر، عدم بازخورد لمسی مناسب |
| جوی‌استیک الکترونیکی | بی‌ام‌و، آئودی، فونیکس | نیاز به یادگیری مجدد، پیچیدگی در استفاده |
| صفحه‌نمایش لمسی | تسلا مدل ۳ و مدل Y | نیاز به منوی خاص برای تعویض دنده، زمان‌بر و غیرمستقیم |
| گوی چرخان شیشه‌ای | جنسیس GV60 | زیبایی ظاهری اما عملکرد نامناسب |
چالش‌های واقعی رانندگان: گیج‌کننده، ناامن و ناکارآمد
بسیاری از رانندگان، خصوصاً افراد مسن‌تر یا آن‌هایی که با خودروهای سنتی رانده‌اند، در مواجهه با این دسته‌دنده‌های مدرن دچار مشکل شده‌اند. در ادامه چند مثال واقعی از مشکلات دسته‌دنده‌های مدرن را بررسی می‌کنیم:
۱. سرگردانی رانندگان در خودروهای کرایه‌ای
خانم لیندا هاف، مسافری که یک نیسان روگ کرایه کرده بود، می‌گوید:
«اصلاً نمی‌دانستم چطور با این ماشین رانندگی کنم! مجبور شدم به دفتر کرایه خودرو برگردم و از آن‌ها بپرسم که این دنده چه ترفندی دارد؟!»
این مشکل فقط به لیندا ختم نمی‌شود. رانندگانی که برای اولین بار با خودروهای مجهز به دسته‌دنده‌های جدید مواجه می‌شوند، سردرگم شده و حتی ممکن است در شرایط اضطراری دچار مشکل شوند.
۲. اشتباه مرگبار کرایسلر با دنده چرخان
یکی از بحث‌برانگیزترین طراحی‌های دسته‌دنده، پیچ چرخان کرایسلر بود که کنار دکمه تنظیم صدای سیستم صوتی قرار داشت. این طراحی منجر به چندین حادثه، از جمله یک مورد مرگ شد!
طبق گزارش اداره ایمنی ترافیک بزرگراه‌های آمریکا (NHTSA)،
«این دنده بازخورد بصری و لمسی مناسبی ندارد و احتمال انتخاب ناخواسته دنده را افزایش می‌دهد.»
در چندین مورد، رانندگان به اشتباه به جای تنظیم صدا، دنده را عوض کرده و باعث تصادف شده‌اند!
۳. چالش‌های دسته‌دنده دیجیتالی تسلا
تسلا در مدل‌های جدید مدل ۳ و مدل Y، دسته‌دنده سنتی را حذف کرده و آن را به صفحه‌نمایش لمسی منتقل کرده است. رانندگان برای تعویض دنده باید در منوهای دیجیتالی بگردند!
یکی از مالکان تسلا می‌گوید:
همسرم هر بار که داخل ماشین من می‌نشیند، گیج می‌شود و می‌گوید: “نمی‌دانم باید چکار کنم!”
عدم وجود دسته‌دنده فیزیکی، باعث شده که رانندگان نتوانند به‌سرعت و بدون نگاه کردن دنده را عوض کنند، که در شرایط اضطراری می‌تواند خطرناک باشد.
۴. گوی کریستالی جنسیس GV60
در این خودروی لوکس از یک گوی کریستالی استفاده شده که پس از روشن شدن خودرو، می‌چرخد و تبدیل به یک پیچ چرخان برای تعویض دنده می‌شود. در نگاه اول، جذاب و مدرن است، اما برخی از مالکان از کاربردی نبودن این طراحی شکایت دارند.
آیا این طراحی‌ها فقط یک مشکل کاربری هستند؟ خیر، بلکه خطرناک‌اند!
مسئله فقط راحتی یا عادت رانندگان نیست، بلکه در برخی موارد، این طراحی‌های جدید به مشکلات ایمنی منجر شده‌اند.
🔸 در خودرو ریویان R1S، آزمایش‌کنندگان Consumer Reports هنگام غیرفعال کردن کروز کنترل، به اشتباه دنده را در حالت عقب گذاشتند!
🔸 کرایسلر مجبور شد هزاران خودرو را برای رفع مشکل دنده چرخان خود فراخوانی کند.
🔸 تسلا نیز بارها با انتقادات درباره حذف دکمه‌های فیزیکی و دنده‌های دیجیتالی روبرو شده است.
این موارد نشان می‌دهد که دسته‌دنده‌های مدرن ممکن است نه‌تنها گیج‌کننده، بلکه خطرناک نیز باشند.
راه‌حل چیست؟
بسیاری از کارشناسان معتقدند که ساده‌سازی و حفظ اصول طراحی ارگونومیک، راه‌حل اصلی این مشکل است. برخی از برندها به همین دلیل به طراحی‌های سنتی بازگشته‌اند:
- همان گونه که قبلا در پدال خواندید، فولکس‌واگن پس از انتقادات زیاد، تصمیم گرفت دکمه‌های فیزیکی را به خودروهای خود بازگرداند.
- بسیاری از خودروسازان پس از بازخورد منفی، دوباره به دسته‌دنده‌های ساده و کاربردی‌تر فکر می‌کنند.
نتیجه‌گیری: آیا نوآوری همیشه خوب است؟
خودروسازان در تلاش برای مدرن‌سازی، گاهی فراموش می‌کنند که اصول اولیه ارگونومی و راحتی راننده باید در اولویت باشد.
✅ تکنولوژی باید در خدمت کاربر باشد، نه بالعکس!
❌ طراحی‌های پیچیده که باعث سردرگمی و خطر می‌شوند، بیشتر به ضرر مصرف‌کننده تمام خواهند شد.
نظر شما چیست؟ آیا دسته‌دنده‌های مدرن یک پیشرفت واقعی‌اند یا یک اشتباه بزرگ طراحی؟
Titanium
۴ فروردین ۱۴۰۴ایکاش همه خودروساز ها اینو میخوندن
ممد ژانگولر
۴ فروردین ۱۴۰۴به نظرم اول باید بپرسیم ما ایرانیها چرا عاشق کارهای تکراری هستیم و نمیتونیم خودمونو با زمانه تطبیق بدیم بعد بریم مقاله بالارو حلش کنیم و ی جوابی میدا کنیم . 😉
Arshia m3csl
۴ فروردین ۱۴۰۴همه چیز هم لازم نیست مدرن بشه مثلا الان همه امکاناتو کردن تو مانیتور جز پیچیدگی و اذیت شدن راننده و شاگرد چی داره؟
تازه خیلی از همین امکانات تو مانیتور چیزای واقعا غیر ضروری ای هست مثل حالتای رانندگی که میشه به صورت دکمه رو کنسول ماشین گذاشت یا گرم کن و سرد کن و ماساژور که میشه به صورت دکمه گذاشتشون یا تنظیم رادار ها که میتونن روی وسط کلاستر بزارن
حذف دسته دنده و حذف دکمه فقط واسه صرفه جویی خودرو سازاست و سود بیشترشون الان s class w223 که از w222 گرونتره یک سوم w222 در میاد هزینه ساختش چون نه خبری از ساعت آنالوگ وسطه نه از چوبکاری و دکمه های زیاد
محمد
۴ فروردین ۱۴۰۴اینقدرم عادت کردن به جوی استیک یا پیج چرخشی سخت نیست انگار جامعه آماری شون آدم های مسن بوده ، واقعا چیزی نیست که گیج شدن داشته باشه ، از اون گذشته امروزه با پیشرفته و باهوش شدن جعبه دنده ها نیاز چندانی به دخالت تو کارشون نیست که دسته دنده بخوای ماشین های اسپرت هم که شیفتر پشت فرمان دارن ، برقی هام که نیازی به انتخاب دنده ندارن
Saeed
۵ فروردین ۱۴۰۴برقی ها هم نیاز به انتخاب دنده دارند . مانند دنده اتوماتیک . حالت های D, R, N و P.
محمد
۵ فروردین ۱۴۰۴منظور انتخاب دنده های ۱ تا هرچند تایی که داشته باشه مهندس ، برای حالت دستی گیربکس اتومات
johnmarston
۴ فروردین ۱۴۰۴جالبه که الان بعد از یه مدت فراگیر شدن تکنولوژی های بی استفاده الان دوباره اکثریت دارن به این نتیجه میرسن که طراحی های قدیمی و سنتی بهتر بودن و نیاز نیست همه چیز ادایی و دیجیتالی باشه
Sunmartin
۵ فروردین ۱۴۰۴گزارش اخیر کارز منتشر شده که از برند اول تا یادم متعلق به لکسوس و کیا موتورز هست هیچ خبری از چینی ها نیست بیشترین گزارش ها هم مربوط به خرابی خودروها با آپشن‌های بیشتر است خواننده محترم داشتن آپشن های متعدد چیزی جز دردسر بیشتر نیست مثل همین جوی استیک های اخیر بجای دنده های دایرکت درایو
نظری
۵ فروردین ۱۴۰۴اگر تو شرایط واقعی و علی الخصوص بحرانی با این نوع طراحی دسته دنده ،رانندگی رو تجربه کنید خودتون متوجه میشوید که چقدر سخته .برای پارک کردن حتما باید چشم از جاده برداری و دنده رو انتخاب کنی .در ضمن همه راننده ها جوون باسواد و خوره کامپیوتر نیستن که استفاده از این فناوری براشون راحت باشه
محمد بیگدلی
۵ فروردین ۱۴۰۴درود . نخواستیم بابا ، نخواستیم . این ادا و اطوارها چیه ؟ همش دنگ و فنگه . در حالیکه دسته دنده کارساز و ایمن و ساده س .
misha
۵ فروردین ۱۴۰۴دنیا به سمت ادایی شدن میره و امیدوارم یه جایی متوقف بشه، بسیاری از این تکنولوژی ها اگر حتی خطرناک نباشن اما مسخره هستن و فقط هزینه اضافی به گردن مصرف کننده میزارن، مثل سنسور حرکتی!
تصور کنید مثلا واسه بالا بردن صدای موزیک باید دستتون رو بیارید جلوی سیستم صوتی و بچرخونید! ناگفته نمونه که این فناوری حتی تو خودروهای رده بالا و گرون قیمت هم تماما بدون ایراد کار نمیکنه
خب شما که همون انرژی رو صرف میکنید و حتی بیشتر، دکمه ولوم رو بچرخونید! من خیلی علاقه مند به تکنولوژی های روز هستم، اما فلسفه وجودی خیلی از این تکنولوژی ها رو نمیتونم بفهمم
پوریا
۵ فروردین ۱۴۰۴با یک شرکتی کار میکردم که کارش تولید دستگاه صنعتی بود و به روش سنتی تابلو فرمان و کلید های کنترلی و ولوم دیمر که روی دستگاه گذاشته بودن تمام تنظیمات دستگاه و تنظیم میکردن.تصمیم گرفتن که براشون با میکروکنترلر و نمایشگر TFT دستگاه و راه اندازی کنم . بعد از نصب دیدم پرت های اضافه کاربردی روی کنترلر زیاد تصمیم گرفتیم چند تا آپشن اضافه با سنسور های دم دستی بزاریم روی دستگاه.
خلاصه نتیجه این شد که کاربری برای خیلی ها سخت و گیج کننده شد و اصلا نمیتونستن باهاش کار کنن و به شدت بخش خدمات پس از فروش درگیر تماس های تلفنی شد
مشتری هایی که قدیمی بودند می‌گفتند ما از همون ولومی های قدیمی و میخوایم
مجبور شدیم تعدادی ولوم و کلید هم به دستگاه اضافه کنیم برای دسترسی سریع و مقدار و وضعیت و روی نمایشگر نشون بدیم.
بعضی وقتا نه سنت به تنهایی خوبه نه مدرنیته ترکیب جفتش با هم بعضی وقتا چیز جالبی میشه
فقط یک سوالی از اون دوستانی که دسته دنده خودرو الکتریکی دارن : ماشین من برای پونزده سال پیشه ولی ترمز و فشار میدم صدای تق کوچیک میاد بعد دسته دنده و میشه روی p یاr برد
همینجوری قفله تا ترمز نگیرم
یعنی این مورد ترمز گیری از روی دسته دنده الکترونیکی برداشته شده ؟
گاس فرینگ
۵ فروردین ۱۴۰۴اون قدیمی یه چیز دیگه بود به آدم حس لندینگ هواپیما میداد
پارسا
۵ فروردین ۱۴۰۴پیچ چرخان دیگه چه کوفتیه مگه ولوم ضبطه حتی طراحیش رو هم تغییر ندادن
تسلا هم که هیچی دیگه چن وقت دیگه فرمان رو حذف میکنه دو تا دکمه لمسی جاش میذاره
حالا دارم به دنده پراید ایمان میارم
مصطفی
۵ فروردین ۱۴۰۴دنده فقط دستی اونم با سر دنده دسته شمشیر 🤣🤣
حس قدرت میده لامصب..