همراه با اعجوبه‌های تاریخی: مرسدس SL سری 107

این بار می‌خواهم با شما از اعجوبه‌ها سخن بگویم، اعجوبه‌هایی که نزدیک به دو دهه در مدار تولید جای داشتند و در کانون توجه مشاهیر، متمولین و نام‌آوران عالم بودند. خودروهایی که هارمونی را با سرعت درآمیخته و این دو را هم با راحتی مثال‌زدنی پیشکش می‌نمودند. این مرکب‌های پری‌وش ژرمنی بارها و بارها بر پرده‌های سینماهای دنیا ظاهر شدند و هر باره هم بیش‌ازپیش خاطر خودرودوستان را پریشان نمودند. کمتر از چهل و پنج سال پیش، خودرویی در شرکت مرسدس بنز پا به عرصه وجود نهاد که حتی تا به امروز هم سخن‌های بسیاری برای گفتن دارد. این خودرو همان مرسدس اتاق ۱۰۷ می‌باشد که به اقلیم ما نیز راه یافته است.

اتاق ۱۰۷ مرسدس، در سال ۱۹۷۱ میلادی به جهانیان معرفی شد و تا اواخر سال ۱۹۸۹ میلادی در گردونه تولید جای داشت. با این حساب می‌شود آن را دومین خودروی طویل العمر این کمپانی پس از G-CLASS محسوب نمود. جالب اینجاست که این اتاق (۱۰۷) در دو کلاس متفاوت تولید می‌شد که با نام‌های SL R107 و SLC C107 به فروش می‌رسیدند.

سری R107 و یا SL در فرم‌های کروک (هارد تاپ و سافت تاپ) و نیز رودستر ارائه می‌شد و جانشین سری W113 و یا همان کلاس SL نسل پیش از خود، به شمار می‌آمد؛ و نسخه C107 و یا SLC هم تنها در فرمی کوپه عرضه می‌شد و جایگزینی بود برای سری W111. تفاوتی دیگری هم که میان گونه‌های R107 و C107 و یا SL و SLC وجود داشت مربوط به سایز ابعادشان بود که در این میان، کلاس SLC از طول، ارتفاع و فاصله بین دو محور بیشتری برخوردار بود. البته در سال‌های دهه ۸۰ میلادی و پس از حذف کلاس SLC و جایگزینی‌اش با نسخه‌ای جدیدتر، سری SL هم به لحاظ ابعادی اندکی دستخوش تغییر شد. در سطور ذیل ابعاد تیپ‌های مختلف اتاق ۱۰۷ درج شده است:

• سری SL (تولید دهه هفتاد میلادی): طول/عرض/ارتفاع: ۴۳۹۰/۱۷۹۰/۱۳۰۰ میلی‌متر و فاصله بین دو محور: ۲۴۶۰ میلی‌متر
• سری SLC (تولید دهه هفتاد میلادی): طول/عرض/ارتفاع: ۴۷۵۰/۱۷۹۰/۱۳۳۰ میلی‌متر و فاصله بین دو محور: ۲۸۲۰ میلی‌متر
• سری SL (تولید دهه هشتاد میلادی): طول/عرض/ارتفاع: ۴۵۸۰/۱۷۹۱/۱/۲۹۸ میلی‌متر و فاصله بین دو محور: ۲۴۵۶ میلی‌متر

اجزای شاسی این اتاق (۱۰۷)، از سدان میان سایز کلاس E یا همان سری W114 اخذ شده بود. این همان خودرویی است که در کشور ما به بنز معماری شهرت یافته است. پیشرانه‌ای هم که در بدو شروع بر رویش نصب گردید، نسخه‌ای ۸ سیلندر (V) بود که کد تولیدش M117 نام داشت و پیش از آن در سری W108،W109 و W111 به کار رفته بود.

اولین سری از اتاق ۱۰۷ که در آوریل سال ۱۹۷۱ میلادی (اردیبهشت سال ۱۳۵۰ شمسی) وارد مدار تولید شد، مدل ۳۵۰ SL بود و در پی آن و در اکتبر همان سال، مدل ۳۵۰ SLC نیز وارد مدار تولید شد. گرچه این دو خودرو با شماره سری ۳۵۰ روانه بازار شدند ولی از پیشرانه‌ای ۸ سیلندر و ۴.۵ لیتری بهره می‌بردند که از توانی معادل ۲۲۵ اسب بخار و گشتاوری معادل ۳۷۷ نیوتن متر برخوردار بود. فراموش نکنیم که در آن ایام، کمپانی مرسدس بنز به سیستم شماره‌گذاری خود تا حد زیادی مقید بود و حجم پیشرانه‌های بیشتر محصولات آن ضریبی ده (برابر) از شماره سری آنها بود. مثلاً مرسدس ۲۳۰ از پیشرانه‌ای با حجم تقریبی ۲۳۰۰ سی‌سی سود می‌برد و الی آخر… به همین خاطر، از سال ۱۹۷۳ میلادی، شماره هر دو مدل به ۴۵۰″” تغییر یافت. ازسویی دیگر، خودروهای مذکور به یک گیربکس سه سرعته خودکار نیز مجهز بودند که کارکرد عالی‌اش در آن دوره زبانزد خاص و عام بود و حتی کمپانی پورشه هم این سری از جعبه‌دنده را به سفارش خریدار در مدل ۹۲۸ خود نصب می‌نمود. از ماه جولای سال ۱۹۷۴ میلادی، هر دو تیپ SL و SLC با یک پیشرانه ۶ سیلندر و ۲.۸ لیتری نیز عرضه شدند. این پیشرانه از توانی معادل ۱۸۵ اسب بخار و گشتاوری معادل ۲۳۸ نیوتن متر بهره می‌برد و از این تاریخ تا سال ۱۹۸۱ میلادی در کلاس SLC و تا سال ۱۹۸۵ میلادی، در کلاس SL به کار می‌رفت.

در سال ۱۹۷۷ میلادی، نسخه‌ای رؤیایی از اتاق ۱۰۷ به نام ۴۵۰ SLC 5.0 به جهانیان معرفی شد. این خودرو از یک پیشرانه کاملاً جدید ۵ لیتری بهره می‌برد که به تمامی از فلز آلومینیم ساخته شده بود. این پیشرانه از توانی معادل ۲۴۰ اسب بخار و گشتاوری معادل ۴۰۲ نیوتن متر برخوردار بود و قادر بود که در عرض مدت ۸.۵ ثانیه سرعت این خودرو را از حال سکون به صد کیلومتر برساند و ماکزیمم سرعتی معادل ۲۲۵ کیلومتر بر ساعت را هم برایش به ارمغان آورد. شاید این ارقام در قیاس با خودروهای امروزی چندان چشمگیر نباشد ولی از یاد نبریم که در آن برهه از زمان، حتی از پیشرانه‌های بزرگ و حجیم سوپر اسپورت های مشهوری همانند لامبورگینی کانتاچ و… حول و حوش ۳۰۰ تا ۳۵۰ اسب بخار توان استخراج می‌شد و در عین حال، کسب ارقام ۲۰۰ کیلومتری و بالاتر هم در میان خودروهای لوکس کمتر دیده می‌شد و تازه دستیابی به این سرعت‌ها نیز با سر و صدای وحشتناک داخل کابین همراه بود. در حالی که وقوع این رویداد در مرسدس بنز ۴۵۰ SLC در نهایت آرامش و راحتی و با هندلینگی مثال‌زدنی صورت می‌پذیرفت و آوای پیشرانه آن هم در قیاس با همتایانش بسیار کم بود. از همین جا می‌توان عظمت کار مرسدس بنز را در آن ایام را بهتر درک نمود.

نکته جالب دیگر، استفاده از آلیاژ آلومینیم در درب کاپوت و صندوق عقب این خودرو بود؛ همچنین یک اسپویلر از جنس پلاستیک و به رنگ مشکی هم بر روی درب صندوق آن نصب شده بود. در سال ۱۹۷۸ میلادی این خودرو توانست در مسابقات رالی جهان، کاپ قهرمانی را از آن خود نماید. این خودرو تنها به مدت سه سال در مدار تولید جای داشت و در این مدت هم تنها ۱/۶۳۶ دستگاه از آن ساخته شد که تعدادی از آنها نیز در دهه پنجاه شمسی به کشورمان راه یافت. امروزه، مرسدس ۴۵۰ SLC با پیشرانه ۵ لیتری، از زمره خودروهای کلاسیکی به شمار می‌آید که در میان کلکسیونرهای دنیا از هواخواهان بسیاری برخوردار است.

در سال ۱۹۸۰ میلادی، تولید مدل‌های ۳۵۰ و ۴۵۰ SLC و همچنین ۴۵۰ SLC 5.0 پایان یافت و به جای آنها، مدل‌های ۳۸۰ و ۵۰۰ SLC معرفی شدند. این خودروها هم به نحو بسیار خفیفی دستخوش تحول شدند و گیربکس سه سرعته خودکار موجود در آنها جای خود را به یک گیربکس ۴ سرعته خودکار داد. بالاخره در سال ۱۹۸۱ میلادی تولید سری C107 و یا کلاس SLC خاتمه یافت و اتاق C126 جایگزین آن شد.

پس از توقف تولید سری C107 و یا همان SLC، تنها نسخه R107 و یا SL به حیات خود ادامه داد که البته وقوع این امر برای یک فرد ناآشنا با دنیای خودرو چندان محسوس نبود زیرا همان‌گونه که پیش‌تر هم گفته شد، هر دو کلاس SL و SLC (اتاق ۱۰۷) با یک نوع بدنه و شاسی تولید می‌شدند و در این میان، تنها تفاوت‌های جزئی بود که آنها را از یکدیگر تفکیک می‌کرد. از اوایل دهه ۸۰ میلادی، سری R107 تنها با نسخه‌های ۲۸۰،۳۸۰ و نیز ۵۰۰ SL به بازار ارائه می‌شد. در همان ایام، پیشرانه ۸ سیلندر این خودرو، جهت حصول کارایی بهتر و نیز کاهش مصرف سوخت مورد تنظیم و بازنگری مجدد قرار گرفت. از سپتامبر سال ۱۹۸۵ میلادی، مدل ۲۸۰ SL جای خود را به ۳۰۰ SL داد و ۳۸۰ SL هم به ۴۲۰. پیشرانه سه لیتری به کار رفته در مدل ۳۰۰ از توانی معادل ۱۸۸ اسب بخار و گشتاوری معادل ۲۵۵ نیوتن متر برخوردار بود و پیشرانه ۴/۲ لیتری مدل ۴۲۰ هم از توانی معادل ۲۱۸ اسب بخار و گشتاوری معادل ۲۹۹ نیوتن متر. از طرف دیگر، تولید ۵۰۰ SL نیز همچنان ادامه یافت و در این میان، تنها مدل ۵۶۰ SL برای بازارهای خارج از اروپا و علی‌الخصوص آمریکا، ژاپن و استرالیا معرفی شد. این مدل از پیشرانه‌ای با حجم ۵.۶ لیتر بهره می‌برد که توانی معادل ۲۲۷ اسب بخار و گشتاوری برابر ۳۸۹ نیوتن متر را ارائه می‌داد. برای نخستین بار در این سری از خودروها، سیستم کاملاً مدرن مدیریت کامپیوتری موتور به کار رفته بود که نسبت سوخت و… را در پیشرانه کنترل و تنظیم می‌کرد.

از لحاظ سیستم انتقال قدرت، انواع متفاوت اتاق ۱۰۷ از جعبه‌دنده‌های سه سرعته و چهار سرعته خودکار و همچنین ۴ و ۵ دنده دستی بهره می‌گرفتند. گیربکس سه سرعته خودکار تنها در مدل‌های ۳۵۰/۴۵۰ SL/SLC به کار می‌رفت و گیربکس‌های ۴ دنده دستی هم تنها در مدل‌های ۲۸۰/۳۵۰ SL/SLC و گیربکس‌های پنج دنده دستی نیز در مدل‌های ۲۸۰/۳۰۰ SL/SLC به کار گرفته می‌شد.

یک سال پس از معرفی اتاق ۱۰۷، صادرات آن به منطقه آمریکای شمالی آغاز شد. مرسدس اتاق ۱۰۷ خودرویی کاملاً بی‌عیب و نقصی نبود و نمونه‌های سفارش آمریکای آن، با معضلات متعددی دست‌به‌گریبان بودند. نسخه‌های صادره به آمریکا از تفاوت‌های بارزی نسبت به نمونه‌های اروپایی سود می‌بردند. مثلاً نسخه آمریکایی از چهار چراغ گرد در پیشانی خود بهره می‌برد در حالی که نسخه اروپایی، دارای دو عدد چراغ مستطیلی شکل در جلوی خود بود. علاوه بر آن، در سپرهای جلو و عقب نسخه‌های آمریکایی، به میزان ۸ اینچ (۲۰۳ میلی‌متر) پلاستیک اضافه شده بود. این نوع از سپرها هم در راستای استانداردهای ایمنی وضع شده از طرف دولت فدرال نصب شده بودند.

در بحبوحه همان ایام، نسخه‌های آمریکایی این خودرو به کشور ما نیز وارد شدند و به بنزهای ۴۵۰ سپر آمریکایی شهرت یافته و از هواخواهان بی‌شماری در میان فرادستان آن دوره برخوردار بودند. نخستین نمونه‌های مرسدس ۳۵۰ SL/SLC که به بازار آمریکا راه یافت از پیشرانه‌های ۴.۵ لیتری بهره می‌بردند تا بلکه با این تمهید بتوانند از پس مقررات بسیار سخت‌گیرانه گازهای خروجی (آلاینده) برآیند. چون رعایت این مقررات بر کارکرد پیشرانه تأثیر بارزی می‌نهاد و توانش را نسبت به نمونه اروپایی، به نحو چشمگیری پایین می‌آورد؛ اما علیرغم این تمهیدات، باز هم این پیشرانه از توان کمتری نسبت به نسخه اروپایی خود برخوردار بود. مثلاً این پیشرانه با ۴.۵ لیتر حجم از توانی معادل ۱۹۰ اسب بخار و گشتاوری معادل ۳۲۵ نیوتن متر بهره می‌برد که در قیاس با آن نسخه اروپایی آن، ۳۵ اسب بخار کمتر بود.

مرسدس‌های ۴۵۰ SL/SLC که در سال‌های ۱۹۷۵ و ۱۹۷۶ میلادی به بازار آمریکا راه یافتند از معضلات متعددی در رنج بودند. مهم‌ترین آنها هم مربوط به خفگی موتور آنها بود که روشن شدن مجدد آن را با دشواری مواجه می‌کرد. این مسئله هم ناشی از نصب مبدل کاتالیتیک بر روی سیلندر و زیر کاپوت این خودرو بود. این مبدل هم جهت رعایت استانداردهای آلایندگی آن دوره نصب شده بود. طبق این استاندارد که از سال ۱۹۷۵ میلادی در آمریکا اجباری شده بود تمامی کمپانی‌های خودروسازی برای کنترل گازهای سمی خروجی از اگزوز، ملزم به نصب این تجهیز در محصولات تولیدی خود بودند. بالاخره در سال ۱۹۷۷ میلادی، شرکت مرسدس بنز جای این مبدل‌ها را در خودروهای صادراتی خود تغییر داد و به زیر اتاق و نزدیک اگزوز آن منتقل نمود. معضل دیگری هم در این میان وجود داشت که خاص مرسدس‌های ۳۸۰ SL مدل‌های ۱۹۸۱ الی ۱۹۸۵ بود. این خودروها که تا آن زمان از ضعیف‌ترین نمونه‌های R107 صادراتی به بازار آمریکا محسوب می‌شدند از پیشرانه‌ای ۳.۸ لیتری نیرو می‌گرفتند که از توانی معادل ۱۵۵ اسب بخار و گشتاوری برابر با ۲۶۶ نیوتن متر برخوردار بود.

تا سال ۱۹۸۳ میلادی، انواع مرسدس ۳۸۰ SL، تنها از یک ردیف زنجیر تایم در پیشرانه‌های خود بهره می‌برد و همین مسئله هم به خرابی و اشکالات متعددی در این خودرو دامن زده بود که عمده آنها مربوط به خرابی این تجهیز بود. در جهت رفع این معضل، شرکت بنز مجبور شد که تمامی نسخه‌های مربوطه را به رایگان مورد تعمیر قرار دهد. ناگفته نماند که در مدل‌های ۱۹۸۴ و ۱۹۸۵ میلادی تمامی مدل‌های ۳۸۰ SL از دو ردیف زنجیر تایم سود می‌بردند. مواردی دیگری هم از عیوب مکانیکی در نسخه‌های مربوط به آمریکا دیده شده است که شرح تمامی آنها از حوصله این متن خارج است.

و در نهایت پس از ۱۸ سال و در چهارم ماه آگوست سال ۱۹۸۹ میلادی، پرونده اتاق افسانه‌ای ۱۰۷ برای همیشه مختومه شد و آخرین نسخه از آن که یک خودروی مرسدس بنز ۵۰۰ SL با رنگ قرمز بود کارخانه را ترک نمود. در حال حاضر هم این خودرو در موزه مرسدس در شهر اشتوتگارت آرمیده است. در مجموع و طی ۱۸ سال در حدود ۳۰۰/۱۷۵ دستگاه مرسدس بنز اتاق ۱۰۷ تولید شد که از این تعداد ۲۳۷,۲۸۷ دستگاه مربوط به کلاس SL و ۶۲,۸۸۸ دستگاه هم از آن کلاس SLC می‌باشد. منابع:
دایملر
ویکی پدیا