جت F-117 نایت هاوک؛ جنگنده/بمب‌افکن پنهان‌کار با قابلیت‌های برجسته

F-117 نایت هاوک جزو برجسته‌ترین هواپیماهای نظامی دنیاست که بین کارشناسان بر سر کلاس‌بندی آن به عنوان جنگنده یا بمب‌افکن اختلاف‌نظرهایی وجود دارد.


پس از درخواست نیروی هوایی آمریکا برای تولید یک جنگنده غیر قابل شناسایی که توانایی حمله به اهداف با ارزش را داشته باشد، بخش اسکانک ورکس لاکهید کار روی F-117 نایت هاوک را در سال ۱۹۷۷ شروع کرد. اولین پرواز F-117A تا سال ۱۹۸۱ به دست نیروی هوایی آمریکا رسید و تا دو سال بعد به‌صورت کاملاً عملیاتی در اختیار این نیرو قرار گرفت. تولید نایت هاوک به‌صورت کاملاً سری ادامه یافت و سرانجام در سال ۱۹۸۸ بود که نیروی هوایی به‌صورت عمومی آن را معرفی کرد. مردم عادی تا دو سال بعد هم نتوانستند آن را به‌صورت واقعی مشاهده کنند و این در حالی بود که F-117 نایت هاوک به مدت ۷ سال مأموریت‌های پروازی متنوعی را انجام می‌داد. سرانجام این جنگنده پنهان‌کار در سال ۲۰۰۸ بازنشسته شد.

همان‌طور که مشاهده می‌کنید نایت هاوک ظاهری خاص‌تر نسبت به جنگنده‌های سنتی دارد و طراحی تیز و متمایز آن از جنگنده F-22 رپتور و حتی بمب‌افکن B-2 نورث روپ گرومن الهام گرفته است. F-117 بی‌شک به عنوان یک جت جنگنده طراحی شده اما تفاوت‌های شاخصی با جنگنده‌های مرسوم دارد. در ابتدا باید گفت نایت هاوک فاقد هرگونه سلاح بوده است، ویژگی‌ای که تقریباً از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون در تمامی جنگنده‌ها دیده می‌شود. البته بخش‌های داخلی این هواپیمای نظامی توانایی حمل هر نوع سلاحی را دارد اما F-117 موشک‌های هوا به هوا را حمل نکرده است. همچنین هرگز هیچ خبری از رهگیری هواپیماهای دیگر توسط نایت هاوک منتشر نشده است. با اینکه جنگنده موردبحث تا چند سال قبل از معرفی عمومی در حال انجام مأموریت بوده اما وقوع جنگ خلیج‌فارس اهداف دقیق این پرنده را بازگو کرد.

F-117 نایت هاوک در عملیات طوفان صحرای جنگ خلیج‌فارس در سال ۱۹۹۱ تعداد ۱۲۷۱ سورتی پرواز را انجام داد و همه نمونه‌های آن بدون کوچک‌ترین مشکلی به پایگاه خود برگشتند. نایت هاوک ها حرف اول را در آسمان می‌زدند. برخلاف جنگنده‌های سنتی، F-117 نمی‌توانست از همان لحظه اول عملیاتی باشد بلکه آماده‌سازی آن برای مأموریت تا شش ساعت طول می‌کشید بنابراین برای رهگیری پرنده‌های دشمن بکار نمی‌رفت. البته نایت هاوک ها گزینه‌ای ایده آل برای مأموریت‌های برنامه ریزی شده و دقیق بودند.

تقریباً ۳۶ فروند F-117 نایت هاوک در عملیات طوفان صحرا حضور داشتند و تا ۲.۵ درصد نیروهای جنگنده هوابرد شامل حدود ۱۹۰۰ فروند جنگنده و بمب‌افکن را تشکیل می‌دادند. البته این هواپیماها بیش از یک سوم بمباران‌های اولین شب جنگ را انجام داده و بمب‌های هدایت‌لیزری GBU-27 را بر سر سربازان عراقی ریختند. نایت هاوک ها در این عملیات اساساً به عنوان بمب‌افکن عمل کردند و در مجموع بیش از ۲ هزار تن بمب را روی زمین رها کردند. توانایی‌های پنهان‌کاری این هواپیما باعث شد به‌صورت مخفیانه از آسمان عراق عبور کرده و آسیب‌های زیادی به پدافند این کشور بزند. F-117 نایت هاوک تنها هواپیمایی بود که توانست بدون شناسایی شدن به اهدافی در بغداد حمله کند.

اما درحالی‌که F-117 نایت هاوک جزو موفق‌ترین هواپیماهای نظامی هجومی بوده است، چرا بجای عبارت بمب‌افکن یا حتی هواپیمای هجومی با واژه جنگنده شناخته شده است؟ نام جنگنده برای خلبان‌ها به ویژه خلبان‌های ماهر و باتجربه جذابیت بیشتری در مقایسه با نام هجومی دارد و نیروی هوایی آمریکا نیز می‌خواست بهترین خلبان‌ها را درگیر پروژه نایت هاوک کند. این هواپیما از دو پیشرانه F404-F1D2 جنرال الکتریک استفاده کرده هرچند برخلاف اکثر جنگنده‌های دوران خود نمی‌تواند از سرعت صوت فراتر رود. در واقع حداکثر سرعت نایت هاوک برابر با ۱۱۰۰ کیلومتر در ساعت است. این جنگنده نمی‌تواند با F-15 یا F-14 برابری کند و نبود سلاح و توپ نشانه‌ای واضح از عدم توانایی آن در داگ فایت با جنگنده‌های دشمن است. تا آنجایی که می‌دانیم هیچ‌کدام از نمونه‌های نایت هاوک تولیدی حامل موشک‌های هوا به هوا نبوده‌اند اما به احتمال زیاد امکان حمل چنین سلاح‌هایی وجود داشته است.

یکی از خلبان‌های بازنشسته نیروی هوایی آمریکا با ذکر خاطراتی از خلبانی با F-117 می‌گوید این کشور به دنبال تولید جنگنده‌ای پنهان‌کار برای هشدار دادن به هوابرد شوروی و کنترل اوضاع نظامی بود. واضح است که اگر نایت هاوک نمی‌توانست هیچ‌گونه سلاح هوا به هوایی حمل کند این برنامه‌ها ناقص می‌ماندند. او می‌گوید:

F-117 نایت هاوک می‌توانست هرگونه سلاحی را به جز موشک اسپارو که دارای هدایت راداری است حمل کند؛ بنابراین امکان حمل موشک‌های هوا به هوا نیز وجود داشته است

از آنجایی که نایت هاوک هرگز به چنین مأموریتی فرستاده نشده بنابراین از نام هجومی برای آن استفاده نشده است. این نام برای هواپیماهایی بکار می‌رود که فقط به اهداف زمینی و دریایی و با سلاح‌های عادی و تخصصی حمله می‌کنند.