چرا بدنه جنگنده‌ها و کشتی‌های نظامی به رنگ خاکستری است؟

اکثر جنگنده‌ها و کشتی‌های نظامی از بدنه‌ای به رنگ خاکستری سود می‌برند اما آیا دلیل آن را می‌دانید؟


نیروهای نظامی اکثر کشورها از پیشرفته‌ترین جنگ‌افزارهای تاریخ بهره می‌برند. از هواپیماهای نظامی چهار موتوره گرفته تا سلاح‌های مرگبار شبیه فیلم‌های علمی تخیلی، لیست سلاح و وسایل نقلیه مورد استفاده ارتش‌های پیشرفته ظاهراً بی‌پایان خواهد بود؛ اما با وجود چنین تنوعی در توپخانه نیروهای نظامی سراسر جهان، برخی ویژگی‌ها تغییر چندانی نکرده‌اند که یکی از آن‌ها رنگ‌آمیزی بدنه جنگنده‌ها و کشتی‌های نظامی با رنگ خاکستری است.

همچنین بخوانید: دلیل استفاده از رنگ سفید در بدنه هواپیماهای تجاری و مسافربری چیست؟

ارتش آمریکا چندین دهه است که کشتی‌ها و جنگنده‌های خود را به رنگ خاکستری درمی‌آورد تا آن‌ها را با محیط ترکیب کرده و مانع تشخیص توسط نیروهای دشمن شود. رنگ یکنواخت مورد استفاده در سخت‌افزارهای نظامی باعث می‌شود خود را با شرایط نوری محیط تطبیق دهند و بنابراین رنگ خاکستری گزینه‌ای ایده آل برای استتار وسایل نقلیه خواهد بود. البته شاید این موضوع برای بسیاری از افراد بدیهی به نظر برسد اما تاریخچه استفاده از رنگ خاکستری و طرح‌های استتاری بکار گرفته شده توسط نیروهای نظامی مختلف پیچیده‌تر خواهد بود. با بررسی تاریخچه پوشش روی بدنه جنگنده‌ها و کشتی‌های نظامی می‌توانیم تکامل تکنولوژی استتار و اختفا را مشاهده کنیم.

اکثر نیروهای نظامی در دنیا از رنگ خاکستری برای تجهیزات و یونیفرم‌های خود استفاده می‌کنند. تاریخچه استفاده از این رنگ به قرن نوزدهم میلادی بازمی‌گردد یعنی زمانی که کشورهایی همچون اتریش تشخیص دادند رنگ خاکستری گزینه‌ای بهتر برای پنهان کردن تجهیزات و نیروها در مقایسه با رنگ سبزی بود که آن دوران بکار گرفته می‌شد. از طرفی هزینه تولید رنگ خاکستری نیز پایین‌تر بود و همین موضوع باعث شد به گزینه‌ای محبوب بین ارتش‌های مختلف از جمله ارتش آلمان (بین سال‌های ۱۹۰۷ تا ۱۹۴۵) بدل شود. در زمان جنگ جهانی اول، فرانسه و آلمان از این رنگ به عنوان یکی از اصلی‌ترین رنگ‌های هواپیماهای نظامی استفاده کردند و در جنگ جهانی دوم نیز بریتانیا رنگ خاکستری روشن را جایگزین پوشش‌های دو رنگ خود کرد. در سال ۱۹۴۳، هواپیماهایی همچون اسپیتفایر و ولکینز از رنگ خاکستری استفاده نمودند.

در سال‌های بعد هواپیماها و جنگنده‌های بیشتری به رنگ خاکستری درآمدند که از جمله آن‌ها می‌توان به F-14 به عنوان یکی از زیباترین جنگنده‌های تاریخ اشاره کرد. میگ ۱۷، F-16 و راف تورنادو ADV نیز در همین دسته قرار می‌گیرند. اکثر جنگنده‌های مدرن نیز نسخه‌های گوناگون رنگ خاکستری با ویژگی جذب رادار را بکار می‌گیرند و همچنین در بدنه آن‌ها پوشش نازکی از موادی همچون کربونیل آهن یا فریت وجود دارد. با توجه به اینکه اکثر سیستم‌های راداری از تابش الکترومغناطیسی استفاده می‌کنند بنابراین ترکیبات آهن باعث جذب این تابش‌ها شده و مانع بازتابش به تشخیص دهنده‌های راداری می‌شوند.

کشتی‌های جنگی نیز همانند جنگنده‌ها از رنگ خاکستری استفاده کرده‌اند. نیروی دریایی آمریکا از چند قرن پیش یعنی در سال ۱۸۹۹ این رنگ را برای پوشش ناوگان نظامی خود بکار گرفته است. البته به دلیل نبود تأسیسات تست و بررسی، پیشنهادهای واقعی برای استفاده از این رنگ تا سال ۱۹۱۴ به‌طور رسمی عملیاتی نشدند. در سال ۱۹۱۷ بود که همگرایی زیادی بین هنرمندان ایجاد شد تا هر یک روی بهترین پوشش کشتی‌های نظامی تمرکز کنند. به همین منظور یک مرکز تحقیقات در نیویورک تأسیس گردید تا جان تازه‌ای به سیستم‌های استتاری همچون طرح هرزوگ بخشیده شود. طرح هرزوگ از نوارهای رنگی گسترده در شکل‌های دایره‌ای و کمانی استفاده کرده است. همچنین سیستم توچ نیز معرفی شد که روی رگه‌های مورب بزرگ با رنگ‌های متضاد تمرکز داشت.

سیستم‌های بعدی همچون سیستم دزل الهام گرفته از بریتانیا نیز وجود داشتند که از الگوهای نامنظم برای شکست خطوط عمودی و افقی استفاده می‌کردند. یکی از اصلی‌ترین رنگ‌های بکار رفته در این سیستم آبی-خاکستری بود که گاهی اوقات با رنگ‌های خاکستری-سفید، خاکستری-صورتی و خاکستری-سبز ترکیب می‌شد. نقش اصلی طرح دزل ایجاد اختلال در طرح کلی کشتی بود. با اینکه سیستم دزل باعث می‌شد تخمین ابعاد، شعاع حرکتی و سرعت کشتی دشوار باشد اما پیشرفت‌های صورت گرفته در زمینه رادار باعث شد این طرح کاربردی نباشد و از همان‌جا توسعه روشی متفاوت خودش را ضروری نشان داد. با تمامی این تفاسیر، رنگ خاکستری همواره ثابت کرده که قابلیت دید کمی دارد و بنابراین گزینه‌ای عالی برای استتار است. این رنگ به خوبی با شرایط آب‌وهوای اقیانوس و طوفان هماهنگ می‌شود. باید دانست کشتی‌های جنگی فقط با یک رنگ خاص تولید نمی‌شوند و برای مثال نیروی دریایی آمریکا از رنگ‌های تیره‌تر در نزدیکی خط آب بدنه و از رنگ‌های روشن‌تر در دکل‌های کشتی استفاده کرده است.