میز خبر: کمپین “نه به خودروی داخلی”رستاخیزی علیه انحصارگرایی

این روزها همه اخبار بازار خودروی ایران حول محور کمپینی می‌چرخد که علیه انحصارگرایی خودروسازان وطنی به پا خواسته است. این کمپین که پس از توافق اتمی ایران و طرف‌های غربی رنگ و بوی دیگری به خود گرفت به‌خوبی توانسته است خواست عمومی جامعه را برای داشتن خودروهای ایمن‌تر، ارزان‌تر و به‌روزتر به گوش مسئولان کشور برساند.

جریان شناسی افکار عمومی در ایران ثابت می‌کند که باوجود همه آسیب‌هایی که در چند دهه گذشته از جانب خودروسازان وطنی به مردم تحمیل شده اما مردم به‌هیچ‌وجه عداوتی با تولیدکنندگان داخلی ندارند و امتناع این روزهای آنان از خرید خودرو تنها به دلیل کیفیت اندک، قیمت بالا و فنّاوری و ایمنی بسیار پایین خودروهای داخلی است. روز گذشته بود که بر اثر واژگون شدن یک دستگاه خودروی سمند در استان ایلام ۴ نفر سرنشین سمند زنده زنده در آتش سوختند. خودروهای ناایمن تولیدکنندگان ایرانی یکی از عمده‌ترین عوامل مرگ و میر ایرانیان در جاده‌های کشور است و بر طبق آمارهای اعلام شده در طول ده ساله گذشته بیش از یک‌صد و پنجاه هزار نفر از مردم ایران در سوانح رانندگی جان خود را از دست داده‌اند. سرهنگ محسن ناصری در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد تصادف محور مهران به ایلام، اظهار کرد: عصر دیروز یک دستگاه خودرو سمند از محور مهران به ایلام در حال تردد بود که واژگون و دچار آتش‌سوزی شد. وی با بیان اینکه سرنشینان این خودرو کارکنان بانک قوامین استان شامل مدیرعامل، رئیس دایره مالی، رئیس دایره اعتبارات و یکی دیگر از کارمندان این بانک بوده، افزود: متأسفانه براثر واژگونی، خودرو دچار آتش‌سوزی شده و چهار سرنشین در دم فوت می‌کنند.

کمپین نه به خودروی داخلی و مردمی که از این کمپین حمایت می‌کنند بر سر عداوت با ایران نیستند بلکه هوادار کرامت و پیشرفت ایران‌اند، این کمپین امروزه روز به دفاع از رقابت و بازار رقابتی پرداخته و کار تا جایی پیش رفته که با همین استراتژی در طول دو تا سه هفته گذشته قیمت خودروهای داخلی در بازار و کارخانه به نقطه مشترک رسیده و در برخی مدل‌ها قیمت بازار به زیر قیمت کارخانه رسیده است. بااینکه مقامات شورای رقابت و انجمن خودروسازان ایران به‌عنوان دو سر طیف اظهارنظرهای ضدونقیضی در خصوص آینده صنعت خودروسازی ایران داشته‌اند اما هنوز از جانب مقامات وزارت صنعت معدن و تجارت خبری در این خصوص منتشر نشده است. به نظر می‌رسد همچنان کلاف سردرگم تولید خودرو در ایران مغلوب گره‌های متعددی است که همه مولود انحصار حاکم بر این بازار هستند.

در این راستا مدیرکل صنایع فلزی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان با بیان اینکه نباید خودروسازی داخلی رنگ و لعاب واردات به خود بگیرد، گفت: تنوع خودروهای چینی در مدل و تیپ‌های مختلف بسیار بالا است، اما خودروسازان داخلی هنوز در مدل‌های ۳۰ سال پیش مانده‌اند. میرآخرلو با اشاره به برخی اظهارات مبنی بر نامرغوب بودن کالای چینی، گفت: بر اساس آیین‌نامه جدید ضوابط فروش و خدمات پس از فروش، خودروسازان چینی ملزم هستند تا یکسری از هزینه‌ها را پرداخت کنند، به‌نحوی‌که اگر آن‌ها جنس و کالای نامرغوبی را به بازار عرضه کردند قطعاً باید به‌صورت تصاعدی هزینه‌های خدمات پس از فروش را افزایش دهند. وی در ادامه با بیان اینکه قیمت تمام‌شده خودرو در ایران بالا است، اظهار کرد: خودروهای وارداتی از ابزار تعرفه‌ای «CKD» استفاده می‌کنند که این اقدام قیمت تمام‌شده آن‌ها را نسبت به تولیدات داخلی پایین‌تر می‌آورد. میرآخرلو با اشاره به اینکه قیمت خودرو به قیمت تمام‌شده قطعات بستگی دارد، گفت: متأسفانه قطعه‌سازان ما عمق نداشته؛ بلکه بیشتر سطح و وسعت دارند، به همین خاطر در افزایش تولید با مشکلاتی همراه هستیم. البته همین امر باعث می‌شود در رقابت هم دچار مشکل شویم که باید برای این مشکل راهکار مناسبی اتخاذ شود تا شرایط تولید از این سخت‌تر نشود. وی در مورد اصلاح قراردادهای خودروسازان با خریداران هم گفت: این امر در کمیسیون امور زیربنایی دولت در حال بررسی است.

مریم فکری خبرنگار خبرگزاری خبرانلاین نیز در گزارشی پیرامون تأثیرات”کمپین نه به خودروی داخلی” متن جالبی تهیه کرده است. او می‌نویسد: ” چند هفته‌ای از ایجاد کمپین «خرید خودرو صفر ممنوع» می‌گذرد؛ در این مدت به نظر می‌رسد این کمپین نه‌تنها روی خرید خودرو صفر اثر گذاشته، بلکه عاملی برای کاهش تقاضا در بازار و به‌دنبال آن، افت قیمت‌ها شده است.”
در حال حاضر رکودی بی‌سابقه بر بازار حاکم است و مشتریان تمایلی به خرید خودرو ندارند. حامیان “کمپین خرید خودرو ممنوع” معتقدند تا زمانی که مسئولان شرکت‌های خودروسازی داخلی، قیمت‌ها را پایین نیاورند و از سوی دیگر کیفیت‌ها را بالا نبرند، نباید اقدام به خرید کرد.
وی در ادامه از قول حسین گروسی، عضو کمیسیون صنایع مجلس می‌نویسد “تنها راه ایجاد انگیزه مجدد در مردم برای خرید خودروی ملی، ارتقای کیفیت تولیدات ملی به‌گونه‌ای است که توان رقابت با تولیدات خارجی را داشته باشند”. حسین گروسی با ذکر این نکته که دولت باید با حمایت مستقیم بانک‌ها، ارائه تسهیلات کارآمد به خودروسازها را جدی بگیرد، تأکید دارد: “هم‌اکنون کاهش هزینه تولید خودرو، یکی از راهکارهای ایجاد توان رقابت با تولیدات خارجی است که باید مدنظر مسئولان قرار گیرد”.
به‌هرحال باوجود این‌که واکنش اولیه متصدیان صنعت خودرو نسبت به شکل‌گیری “کمپین خرید خودرو صفر ممنوع” عصبانیت بود، اما به نظر می‌رسد فراگیر شدن این کمپین بتواند مشکلاتی را برای دو غول خودروسازی ایران پدید آورد.

موضوع دیگری که این روزها به آن توجه فراوانی می‌شود این است که باوجود همه مشکلات موجود در بازار خودروی ایران، در حال حاضر یک مسئله مهم این است که باوجود انحصاری که کارشناسان از آن صحبت به میان می‌آورند، تکلیف خودروسازهای خارجی در راه ایران چیست؟ قرار است آن‌ها در قالب شراکت با غول‌های جاده مخصوص وارد ایران شوند یا اینکه می‌خواهند مستقل کار کرده یا حداقل با خودروسازان بخش خصوصی همکاری کنند؟
به اعتقاد برخی از کارشناسان، اگر قرار باشد خودروسازان خارجی در قالب شراکت با ایران‌خودرو و سایپا فعالیت کنند، این موضوع آن طور که باید، بر بازار خودرو کشور اثر مثبت نخواهد داشت و رؤیاهای مشتریان ایرانی را بابت شکسته شدن انحصار، برآورده نخواهد کرد. کارشناسان بر این باورند که وقتی بازار خودرو کشور نشانه‌هایی قوی از وجود انحصار دارد، این موضوع چالشی بزرگ به شمار می‌رود و اگر خارجی‌ها نخواهند یا نتوانند به‌طور مستقل در ایران فعالیت کنند، حضورشان در جاده مخصوص نمی‌تواند کمکی چندان به شکسته شدن انحصار بکند. این «انحصار» از دو جهت نگران‌کننده به نظر می‌رسد؛ اول اینکه خودروسازان خارجی اگر بخواهند یا مجبور شوند با شرکت‌های داخلی کار کنند، به‌نوعی باید در سیستم آن‌ها هضم شوند و دوم اینکه اختیار چندانی در قیمت‌گذاری محصولاتشان نخواهند داشت. به‌عنوان مثال اگر فولکس‌واگن آلمان بخواهد با خودروسازان ایرانی در قالب جوینت‌ونچر (سرمایه‌گذاری مشترک) فعالیت کند (در صورت تداوم سیستم معیوب فعلی که بر خودروسازی ایران حاکم است)، به‌نوعی مجبور است سیستم‌های تولید و فروش و خدمات پس از فروش و حتی قیمت‌گذاری‌اش را به‌اصطلاح “ایرانیزه” کرده و به یک “جاده مخصوصی” تبدیل شود.
اگر چنین موضوعی اتفاق بیفتد بازهم در بر همان پاشنه می‌چرخد و کلاه بر سر مردمی می‌رود که از حق مسلم و طبیعی خود برای خرید کالای باکیفیت و ارزان محروم می‌شوند.

یک تحلیلگر مسائل اقتصادی نیز با بیان اینکه مشکل عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی بیشتر سیاسی بوده تا اقتصادی؛ گفت: “به‌هیچ‌وجه نباید نگران عضویت در سازمان تجارت جهانی باشیم چرا که اقتصاد ایران مانند هر اقتصاد دیگری برای عضویت و تطبیق خود با ضرورت‌ها و پیش‌نیازها؛ وقت خواهد گرفت. سعید لیلاز در گفتگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا افزود: ایران برای عضویت در WTO یک دوره انتقالی را سپری خواهد کرد البته مسئولان و مقامات تصمیم گیر کشور باید با چشم باز و هوشیارانه عمل کنند و یک دوره ۵ تا ۱۰ ساله فرصت عضویت بگیرند تا به‌تدریج و پلکانی اقتصاد را به سمت آزاد شدن پیش ببریم.”
از آنجا که با پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی طومار تعرفه‌های عریض و طویل تجاری پیچیده می‌شود، این حرکت می‌تواند گامی مهم در جهت احترام به حقوق مصرف‌کننده، تولید و فروش کالای باکیفیت و کاهش قیمت محصولات روز جهان از جمله محصولات خودرویی در ایران باشد.

موردی که همواره از منظر برنامه ریزان کشور دورمانده ناوگان حمل‌ونقل درون‌شهری است که در وضعیت بدی به سر می‌برد. سید محمد فخار در گزارشی که برای همشهری آنلاین نوشته با گریزی به وضعیت حمل‌ونقل عمومی در شهر تهران، به وضعیت خودروهای فرسوده در کلان‌شهرهای کشور پرداخته و در مطلبی با تیتر “فرسودگی خودرو نفس ۸ کلان‌شهر را گرفت” نوشته: آلودگی هوا، منظر نامناسب و سروصدایی که با نام آلودگی صوتی شناخته می‌شود، در کنار مشکلات فنی که این وسایل را عامل تشدید ترافیک و سازنده خطر در معابر می‌سازد، همه و همه باعث شده تا جای این وسایل مزاحم در شهر نباشد. نهادهای مختلف در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به این وسایل فرسوده داشته‌اند اما هیچ‌کدام به مرحله عمل نرسیده و تنها در مرحله شعارهای خبری باقی‌مانده است. فخار پس از گفتگو با مسئولان پلیس راهنمایی و رانندگی از قول آنان می‌نویسد: این نهاد هزینه‌های مادی و معنوی بسیاری بر اثر آلودگی هوا و فرسودگی داده است و همه حاضران در شهر به این هزینه‌ها و زحمات پلیس معترف‌اند. این نهاد حتی در بحث حادثه‌خیز بودن برخی از این خودروها تا نهادهای قضایی نیز رفته است. سردار حسینی تصریح کرد: هر روز با بالا گرفتن آلودگی هوا، همکاران من در معرض انواع آلودگی‌ها هستند و مشکلات زیادی برای آنان پدید آمده و امید است دولت هر چه زودتر به معضل فرسودگی وسایل نقلیه توجه کند.

مقامات جنرال موتورز اعلام کرده‌اند کارخانه بزرگ خود واقع در اوشاوای اونتاریو را حفظ خواهند کرد. این کارخانه بر مبنای برنامه‌ریزی‌های قبلی قرار است تعطیل شود. نکته جالب این است که جنرال موتورز در طول یک دهه گذشته بارها و بارها برای بسته شدن این کارخانه که در خاک کانادا واقع است برنامه‌ریزی کرده است. در سال ۲۰۰۵ قرار بود یکی از دو خط تولید مجتمع اشاوا تعطیل گردد که این امر محقق نشد. پس از آن نیز در سالهای ۲۰۰۸، ۲۰۱۲، ۲۰۱۳ و ۲۰۱۶ این وعده داده شد که البته محقق نشد این کارخانه که دارای خطوط تولید تلفیقی است پیش از این میزبان نسل پیشین شورولت ایمپالا بود و هم‌اکنون نیز کار تولید مدل‌هایی همچون کادیلاک XTS، شورولت ایمپالا، بیوک رگال و شورولت کامارو را برعهده دارد. جنرال موتورز قصد دارد تا سال ۲۰۱۷ برای ادامه تولید مدل شورولت اکویناکس مبلغ ۱۲ میلیون دلار کانادا در این مجتمع صنعتی سرمایه‌گذاری نماید. استیو کرلیسل رییس جنرال موتورز کانادا این سرمایه‌گذاری را یک راه معقول برای پاسخ دادن به تقاضای مثبتی دانست که برای مدل اکویناکس وجود دارد.

مشکلاتی که شرکت تاکاتا در تولید ایربگ برای خودروسازان ایجاد کرده است و نمود عینی آن‌ها فراخوان‌های گسترده این شرکت‌هاست، باعث شده تا شرکت تویوتا اعلام کند قصد دارد تعداد ۱۳ میلیون کیسه هوای مورد نیاز خود را از شرکت‌های رقیب تاکاتا خریداری نماید. شرکت کوچک نیپون کایاکو احتمالاً شرکتی خواهد بود که جایگزین تاکاتا خواهد شد. این تغییر رویه به دلیل مشکلات پیش آمده از ناحیه ایربگ هایی است که تاکاتا تولید نموده و منجر به مرگ ۸ نفر و جراحت بیش از صد نفر در هنگام خروج کیسه هوا شده است. این امر موجب شده تا ده‌ها شرکت مختلف خودروساز هزینه‌های سنگینی بابت فراخوان‌های گسترده و میلیونی برای رفع این نقیصه متحمل شوند. به‌تازگی دادگاه فدرال و قانون‌گذاران ایالات‌متحده آمریکا از این شرکت خواسته تا سریعاً نسبت به رفع نقص خودروهایی که مجهز به محصولات شرکت تاکاتا هستند اقدام نماید. پس از ارائه این خبر توسط رویترز سهام نیپون رشد چشمگیری داشت اما سهام تویوتا و تاکاتا اندکی سقوط کرد. پیش از تویوتا، هوندا نیز مذاکراتی را برای جایگزین نمودن نوع دیگر از ایربگ های هوا با محصولات تاکاتا انجام داده بود.

دادگاه فدرال آمریکا به‌تازگی تعداد ۱۹ پرونده مختلف شکایت درباره باز شدن ایربگ های هوندا آکورد ۲۰۰۸ را که منجر به جراحت سرنشینان شده، باز و در معرض بررسی قرار داده است. ماژولی که نگه‌دارنده کیسه هوا در این مدل‌هاست گویا بعضاً بدون دلیل کیسه را رها و موجب ایجاد خطر برای سرنشینان می‌گردد. ۱۷ میلیون وسیله نقلیه توسط ۱۰ خودروساز مختلف تولید می‌گردند و قالب ایربگ های به کار گرفته شده در این محصولات توسط تاکاتا تولید شده است. در این بین موضوع خطرناک انفجار برخی نمونه‌ها از ایربگ تولیدی تاکاتا است که منجر به مرگ سرنشینان شده است. اگر NHTSA در قضیه ایربگ های هوندا آکورد به نتیجه دقیقی برسد به احتمال فراوان فراخوان ضروری خواهد بود و هوندا موظف است ۳۸۴۰۰۰ دستگاه آکورد را که در این سال به فروش رسانده جهت رفع نقص به کارخانه بازگرداند.

وب‌سایت آلمانی اتوویک به‌تازگی چند تصویر نسبتاً واضح از نمای بیرونی نسل جدید کیا اسپورتیج ارائه نموده که جالب توجه هستند و نشان می‌دهد کیا اسپورتیج در حال ایفای نقشی برای تیزر تبلیغاتی‌اش است. علیرغم لو رفتن تصاویر اسپورتیج اما کیا هنوز به طور رسمی از این خودرو رونمایی ننموده است.

باشگاه خبرنگاران جوان به‌تازگی اعلام نموده شرکت دایملر بنز آلمان همه بدهی خود به ایران را پرداخت نموده است. شرکت مرسدس بنز آلمان چندی پیش اعلام کرد: «در راستای جبران خسارت‌های ایران‌خودرو به علت ترک یک‌باره شراکت از سوی بنز، ۴۲ میلیون یورو به ایران‌خودرو غرامت می‌دهد. پس از اعمال تحریم‌ها علیه صنعت خودروسازی کشور از سوی غرب، مرسدس بنز که خط تولید چند خودرو سنگین شامل کامیون و اتوبوس را در ایران‌خودرو در دست داشت، به یک‌باره تولید این خودروها را متوقف و ایران را ترک کرد. بنز همچنین در حال ایجاد خط تولید یک خودروی لوکس در ایران بود که با ترک ایران این خط تولید نیز لغو شد. همین حرکت بنز در کنار برخی مسائل دیگر بود که ایران‌خودرو را به سمت خودروسازان چینی سوق داد و حواشی جدیدی را برای این خودروساز داخلی رقم زد. حال پس از سال‌ها، بنز از تصمیم خود برای بازگشت به ایران خبر داده و اعلام کرده است که برای جبران خسارت‌های ایران‌خودرو از ترک یک‌باره این شرکت، ۴۲ میلیون یورو به این شرکت خسارت خواهد داد.»

شرکت آمریکایی Cooper Tire به دنبال تولید تایرهای اتومبیل از نوعی گیاه صحرایی بومی جنوب غربی آمریکا به نام guayule است. این شرکت مدعی است می‌تواند تا سال ۲۰۱۷ تایر کامل را از لاستیک مشتق‌شده guayule تولید کند. در این پروژه، یک شرکت کشت‌دهنده گیاهان و تولیدکننده لاستیک از آن‌ها به نام PanAridus و همچنین دانشگاه‌های کلمسون و کورنل نیز همکاری دارند. پروژه شرکت Cooper Tire بخشی از برنامه «تحقیقات توده زیستی و توسعه مبتکرانه» با بودجه ۶.۹ میلیون دلاری است که توسط وزارت انرژی امریکا و وزارت کشاورزی این کشور به طور مشترک تأمین می‌شود. گفته می‌شود گیاه صحرایی guayule علاوه بر تولید شیره خامی که می‌تواند به شکل لاستیک پردازش شود، همچنین صمغی تولید می‌کند که می‌توان از آن در تولید چسب‌ها، طعم‌ها، رایحه‌ها و سوخت زیستی استفاده کرد. همچنین مواد این گیاه را می‌توان به سوخت زیستی تبدیل و در ساخت مواد به کار برد.

و در نهایت اینکه تصویری که می‌بینید نخستین محصول کمپانی پرآوازه و اسپرت ساز پورشه است. فردیناند پورشه در سال ۱۹۳۱ شرکت پورشه را در شهر اشتوتگارت تأسیس کرد، شرکتی که درزمینهٔ طراحی و توسعه موتورهای اتومبیل، همچنین ارائه خدمات مهندسی و مشاوره، فعالیت خود را آغاز کرد. در سال‌های نخست، بخش اعظم از مشتریانش را شرکت‌های خودروسازی همچون: آئودی، مرسدس بنز، دکاو، اوپل، واندرر، دایملر بنز و اتو یونیون تشکیل می‌دادند.