بازگشت با چاشنی ندامت و طمع

زمانی که تحریم‌های وسیع تمامی صنایع ایران از جمله خودروسازی را نشانه گرفت، شرکای قدیمی که انتظار همراهی بیشتری از آنها می‌رفت، به آسانی قید بازار ایران را زدند و با بیان اینکه ایران سهم کوچکی از بازارهایشان دارد به این بازار پشت کردند. اما خیلی زود آشکار شد که در پشت پرده چه می‌گذرد.

پژو شریک دیرینه ایران خودرو، که در طول سالیان دراز یک ساختار قدیمی را دائماً در ایران سرپا نگاه داشت و سود کلانی نصیب خود کرد بدون اینکه به انتقال فن آوری و دانش طراحی به شریک خود بپردازد یا سرمایه گذاری خاصی انجام دهد، به امید شراکت بزرگ‌تر و سودآور با جنرال موتورز آمریکا، ذوق زده به شریک ایرانی خود پشت کرد. اما خیلی زود مشخص شد که این تصورات باطل از شراکت با یک کمپانی بزرگ آمریکایی که خود با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می‌کند و بازاری که در آمریکا به پژو و دیگر فرانسوی‌ها روی خوش نشان نمی‌دهد، سرابی بیش نبود. زیان های انباشته پژو و بیکاری کارخانه‌ها و افت تولید و اخراج کارگران در اوج بحرانهای اقتصادی اروپا، نشان داد که پژو چقدر خام دستانه و عجولانه تصمیم به ترک ایران گرفته است. مدیر مالی پژو سیتروئن اکنون اعتراف می‌کند که تحریم ایران، ماهانه ده میلیون یورو به این شرکت زیان وارد می‌کند. پشیمانی پژو این روزها که با اشتیاق به دنبال فرمان لغو تحریم و بازگشت به ایران است بیشتر ملموس است.

رنو هم که به سختی وارد بازار ایران شده بود و قصد داشت همانند پژو در این بازار ترک تازی کند، برخلاف هم وطن خود دست به سرمایه گذاری سنگین و انتقال دانش برای تولید قطعات زد. با این حال طمع رنو نیز به بازار ایران با ساخت یک خودروی مشابه (تندر ۹۰) در دو شرکت ایران خودرو و پارس خودرو و عدم بروز آوری آن با وجود تغییر در مدلهای خارجی لوگان، واضح بود. رنو تا آخرین لحظات بر دوام در بازار ایران پافشاری کرد اما سرانجام این شرکت نیز راهی جز ترک و دست کشیدن از آرزوها نداشت.

خروج شرکتهای خارجی نظیر تویوتا، هیوندای و کیا و حتی بنز و پورشه و سایرین نیز باعث شد تا بازار ایران به صورت غیر رسمی تبدیل به یک بازار سیاه برای این برندها شود. سخنگویان دایملر، کیا و رنو اعلام کرده‌اند که تحولات سیاسی را به دقت زیر نظر گرفته‌اند و منتظر اقدامات مقامات برای رفع تحریم‌ها هستند. بازار بزرگ ۷۷ میلیونی ایران با نیاز ۱.۵ میلیون دستگاه خودروی جدید در سال و حضور چند شرکت ضعیف داخلی که جوابگوی نیازهای مصرف کنندگان خود نیستند، می‌تواند جذابیتهای زیادی برای بسیاری از شرکت‌ها داشته باشد. علاوه بر گشایش‌های سیاسی، تمایل دولت جدید به همکاری با شرکای جدید، باعث امیدواری‌های بیشتری نیز شده است. حضور آمریکایی‌ها در این بازار احتمالاً غیر مستقیم خواهد بود. کرایسلر از طریق فیات و جنرال موتورز از طریق پژو-سیتروئن می‌توانند در اینجا حاضر شوند. شرکتهای چینی هم پس از این در محاصره برندهای صاحب نام باید امتیازات بیشتری بدهند. شاید تعیین شرکای جدید برای ایران خودرو و سایپا یکی از مهم‌ترین اولویت‌ها باشد. شرکایی که علاوه بر مسئولیت پذیری، انتقال دانش فنی و سرمایه گذاری را نیز در برنامه داشته باشند.