مناظره ای بی نتیجه برای مصرف کننده

در عصر جمعه استودیوی شماره ی ۱۱ صدا و سیما میزبان ۵ نفر از فعالان و متخصصان حوزه خودرو بود تا با شرکت در مناظره ای با موضوع قیمت گذاری خودرو ، راه حلی برای این قیمت های افسار گسیخته پیدا کنند . صنعت خودروسازی جنبه های مختلف و گوناگونی دارد که بنا بر صلاح دید دست اندرکاران برنامه ی مناظره در این قسمت ، قیمت گذاری خودروها مطرح شد . مهمانان این برنامه آقایان جمشید پژویان به نمایندگی از شورای رقابت ، حمیدرضا فولادگر به نمایندگی از مجلس ، محمدرضا نجفی منش به نمایدگی از قطعه سازان ، داوود میرخانی رشتی به نمایندگی از شرکت های خودروسازی و محمدحسین ادیب به نمایندگی از اقتصاددانان و دانشگاهیان بودند . نکته ی قابل توجه عدم حضور مدیران ارشد ایران خودرو و سایپا بود که دعوت برنامه را بنا بر گفته ی آقای حیدری رد کرده بودند .

بخش اول : ورود شورای رقابت به قیمت گذاری صحیح بود یا نه ؟

• نظر آقای پژویان : ایشان اعتقاد بر انحصاری بودن صنعت خودرو داشتند و با تکیه بر قوانین اصل ۴۴ ، ورود شورای رقابت به بحث قیمت گذاری را توجیه کردند .

• نظر آقای ادیب : ایشان صحبت خود را با اشاره به ۲ یا ۳ برابر بودن قیمت خودرو نسبت به بازار جهانی آغاز کردند . سپس کالاها را به دو دسته تقسیم بندی کردند : کالاهایی با حقوق گمرکی ۵ درصد و کالاهایی با حقوق گمرکی بالای ۱۵ درصد . دسته ی دوم کالاهایی قاچاق پذیر هستند که خودرو هم جز آن ها قرار دارد اما به دلیل نظارت هایی که صورت میگیرد خودرو قاچاق پذیر نیست .  آقای ادیب قیمت خودرو در ایران را گران ترین قیمت کالا در سیاره ی زمین برشمرد . در ادامه ایشان گفتند که انتظار افکار عمومی از شورای رقابت کاهش قیمت بود که از عملکرد این شورا چنین برداشتی نمی شود . در ادامه وظیفه ی شورای رقابت را به دو دسته تقسیم بندی کردند اول شناسایی عوامل گرانی و دوم آوردن راه حل برای گرانی ها . در پایان این بخش  آقای ادیب مهمترین عامل گرانی را حجم تولید خودرو عنوان کردند .

# آقای پژویان در پاسخ به صحبت های آقای ادیب ،به این موضوع اشاره داشتند که عوامل گرانی با درجه بندی و راه حل گرانی ها توسط شورای رقابت ارائه شده است .

• نظر آقای فولادگر : بنا به گفته ی ایشان تنها در یک صورت قیمت گذاری توسط دولت توجیه پذیر است و آن هم انحصاری بودن صنعت خودرو ! ایشان معتقد بودند که شورای رقابت ، به موقع وارد عرصه نشده و پس از افزایش چندباره ی قیمت ها و بالارفتن نرخ ارز با دستور رئیس جمهور وقت پا به میدان گذاشتند .

# آقای پژویان در پاسخ به صحبت های آقای فولادگر : ۶ ماه قبل از این حوادث از خودروسازان و معاون صنعت دعوت شده بود و از خودروسازان در خواست اطلاعات کردیم . اما پاسخی دریافت نشد .

• نظر آقای میرخانی: ایشان بحث بر سر قیمت گذاری را یک موضوع همیشگی قلمداد کردند و با اشاره به نمودار شاخص قیمت روند افزایش ، رشد شاخص خودرو از سال ۷۶ تا ۹۲ را ۴۴ درصد اعلام کردند . بنا به گفته ی ایشان در دولت نهم و دهم هر ۳ وزیری که آمدند کمیته ی خودرو را تشکیل ندادند و با پایین نگهداشتن نرخ ارز قیمت ها را سرکوب کردند . آقای میرخانی علت گرانی را افزایش ۳ برابری قیمت مواد اولیه و ارز برشمردند در حالی که مدعی بودند خودروسازان از  ارز ۳ هزار تومانی برای مبادلات خود استفاده می کنند . ایشان اعتقاد داشتند که فرمول ارائه شده توسط شورای رقابت درست است اما این شورا دیر وارد عمل شد و اول باید نهادهای دیگر که مواد اولیه خودروسازان را تامین می کنند کنترل می کرد و سپس به سراغ خودروسازی می آمد .

# آقای پژویان در پاسخ به صحبت های آقای میرخانی : ایشان ضمن اشاره به روند رو به کاهش قیمت در سال های ۹۰ و ۹۱ و فروش اقساطی خودرو توسط خودرو سازان در همین راستا ، دلیل گرانی را سرمایه گذاری خودرو سازان در جاهای دیگر عنوان کرد که تاوانش را مصرف کننده باید بدهد .

• نظر آقای نجفی منش : ایشان در بین این پنج نفر تنها کسی بود که قاطعانه انحصاری بودن صنعت خودرو را قبول نداشتند . وی در ابتدا با اشاره به تاخیر ۳ ساله ی ورود شورای رقابت به این موضوع  ، از ورود دولت به قیمت گذاری خودرو انتقاد کرد . به نظر ایشان صورت مساله به طور کامل غلط است چرا که صنعت خودروسازی انحصاری نیست پس قانونی که اجازه ی حضور شورای رقابت در قیمت گذاری کالاهای انحصاری را می دهد بی اثر می شود . وی اعتقاد داشت که در بازار امروز تنها ۵ درصد از خریداران به دید کالای مصرفی به خودرو نگاه می کنند .

بخش دوم : بحث آزاد و ارائه ی راه حل (در این بخش مهمترین جملات آقایان آورده شده است . )

آقای ادیب : 

1. در سال گذشته امضای طلایی برای ۳ ساعت واردات خودرو را آزاد کرد که ۳۰۰ میلیارد سود برای وارادکنندگان دربر داشت .
2. تکنولوژی پیش دیجیتال صنعت ما باعث می شود ۱۰ برابر استاندارد دنیا پرسنل داشته باشیم و ۵۰ درصد مواد اولیه بیش تر استفاده کنیم .
3. غیر از نوسازی راه حل دیگری نیست .
4. مدیریت خودروسازی مثل ماشین آلات خودروسازِی ، موزه ای است .
5. ۵۰ درصد مصرف بیش تر سوخت خودروها نسبت به استانداردهای دنیا ! که معادل ۱.۵ میلیارد دلار است یعنی  یک چهارم ارزش افزوده صادرات انگلستان  .
6. اگر نوسازی در دستور کار قرار نگیرد کار چندانی نمیشه کرد .
7. خودروسازان طلبشان را واقعی اعلام می کنند اما ۲۵ درصد بدهی هایشان را می گویند .

آقای پژویان :

1. در مورد اجازه واردات ۳ ساعته ما هم اعتراض داشتیم و در مورد خیلی کالاها شاهد همچین امضاهایی هستیم .
2. شورای رقابت با بودجه ی سالیانه ۱.۵ میلیارد تومان چه می تواند بکند .
3. با وزارتخانه های مختلف که در بازار می خواهند دخالت داشته باشند روبرو هستیم که ایجاد مشکل جدی می کند .
4. در سال های ۸۹ و ۹۰ ایران خودرو و سایپا سودی بیش از ۳ هزار میلیارد تومان را اعلام کرده  اند .
5. اگر این سودها حساب سازی باشد ، باید خودروسازها جریمه شوند
6. خودروسازها از طریق وام نباید هزینه ی تولید را تامین کنند .

آقای میرخانی :

1. در دهه ی ۱۳۷۰ به دلیل نبود ارز کافی ماشین آلات دست دوم و دورریختنی اروپا وارد کشور شد .
2. صنعت خودروسازی را باید با صنایع داخی مقایسه کرد نه صنعت خودروسازی کشورهای دیگر .
3. سودهای میلیاردی اعلام شده توسط خودروسازها برای جلوگیری از ورشکستگی بود .
4. شورای رقابت اگر نیرو و توان ندارد وارد موضوع قیمت گذاری نشود .
5. بنا به گفته ی آقای منطقی ، در ۸ سالی که وی مدیر ایران خودرو بود ، حق تعیین معاون مالی خود را نداشت و دولت اعمال نفوذ می کرد .
6. استخدام ۷۰۰۰ کارمند تحمیلی در یک کارخانه و احداث سایت خودروسازی به صورت تحمیلی در یکی از شهرهای ایران و ونزوئلا .
7. قیمت تحمیلی به خودروسازها موجب ضرر ۴ هزار میلیارد تومانی شد .

آقای فولادگر :

1. مجلس رو بودجه نمی تواند دست کاری زیادی انجام دهد چرا که با انتقاد دولت مواجه می شد .
2. اگر دولت بخواهد وارد قیمت گذاری شود باید ضوابطی را تعیین کنند که اگر قیمت با قیمت عادلانه فرق داشت باید مابه التفاوت آن را بدهند .
3. باید به سمت خصوصی سازی برویم تا در رقابت قیمت خودروها تعین شود.
4. رهبری از مجلس خواستند تا به جای کاهش تعرفه به افزایش کیفیت خودروسازان توجه کنند که بعد از این فورا قانونی در همین راستا در مجلس تصویب شد .

آقای نجفی منش :

1. خودروی ما ارزان ترین خودروی دنیاست .
2. از موقعی که رنو پارس به ایران آمد قیمت ساخت قطعات در ایران به نسبت کشورهای اروپایی رقابت پذیر بود .
3. باید مقررات زدایی صورت گیرد و موانع از سر راه تولید برداشته شود .
4. خصوصی سازی واقعی می تواند فضای رقابتی را فراهم بکند .
5. تسهیلاتی مشابه آنچه که دولت های خارجی به خودروسازان در بحران مالی دادند به صنعت خودروسازی تزریق شود .

بخش سوم : پاسخ به سوالات اصحاب رسانه و متخصصان و مخاطبین (پاسخ برخی از سولات توسط آقایان آورده شده است . )

پاسخ آقای پژویان به این سوال که ضمانت اجرایی مصوبات شورای رقابت چیست ؟ برای پیگیری  اجرای مصوبات شورای رقابت از هیئت های بازرسی کمک می گیریم تا خودروسازها را کنترل کنیم ، اما امکانات اصلی هنوز در اختیار شورا قرار نگرفته است .

پاسخ آقای میرخانی به این سوال که چرا علی رغم اینکه ۴۰ درصد هزینه ی تولید مربوط به نیروی انسانی است و خیلی از مواد اولیه در ایران تولید می شود ، افزایش قیمت را شاهد هستیم ؟ در این سال ها قیمت مواد اولیه ۳ برابر شده است و ثابت نگهداشتن نرخ ارز قطعه ساز را به واردکننده تبدیل کرد که همین مساله مضر بوده است .

پاسخ آقای نجفی منش به این سوال که چرا قطعه سازان علیرغم وارادات قطعات از چین از وضعیت موجود گله می کنند ؟ کاهش تولید از سال ۹۰ قطعه سازان را مجبور به کاهش نیرو کرده است . اکثریت شرکت های قطعه ساز به تولید مشغول هستند ولی تعداد اندکی قطعه ساز هم به واردات مشغول هستند و تخلف می کنند .

پاسخ آقای میرخانی به این سوال که آیا خودروسازان پس از کاهش تولید در پی این این نبودند که با افزایش قیمت سود بعضی افراد را تامین کنند ؟ خودروساز نفعش در افزایش تولید است . هرچه تیراژ بالاتر برود قیمت تمام شده پایین می آید . بحران مالی  و بدهی به قطعه سازان ودر پی آن نرسیدن قطعه موجب کاهش تولید شد .

بخش چهارم (پایانی) :  مناظره میان آقایان پژویان و میرخانی به منظور پیدا کردن راه حل  نهایی

با انتخاب حضار این دو نفر برای بخش نهایی مناظره انتخاب شدند . سوال مطرح شده در این مناظره براین اساس بود : با توجه به آزمون و خطاهای انجام شده بهترین تصمیم در این حوزه چیست تا به کسی زیان وارد نشود ؟

## پاسخ آقای پژویان : دیوار بلند حمایتی در مقابل صنعت خودروسازی وجود دارد . خودروساز پیش فروش می کند ، پول را می گیرد ،  سرمایه گذاری و خرید سهام می کند ، وام دریافت می کند اما تعداد زیادی خودرو را در انبارهایش نگه می دارد و بهانه می آورد که خودروها قطعه ندارند . اگر تمام این خودروها قطعات یکسان نداشتند توجیه پذیر بود اما اینگونه نبود . ۵۰ سال صنعت خودرو داریم و کره ی جنوبی از ما الگوبرداری کرد اما آن ها از ما جلوتر هستند . چرا ؟ بهترین کاری که در دولت جدید باید انجام بدهند ترسیم نقشه ی راه صنعت است . ورود به بازار کار دولت و وزارتخانه نیست . و بازار باید رقباتی باشد .

##پاسخ آقای میرخانی : هر وقت دولت ارز داشت واردات انجام می شد اما هرموقع ارز نبوده گفته زنده باد خودکفایی . ۱۰ سال پیش به همراه آقای جهانگیری جدولی درست کردیم که براساس آن تعرفه ی واردات سال به سال کاهش پیدا می کرد . انحصار برای این بد است که انحصارگر نگذارد رقیب وارد شود اما در ایران اینگونه نیست . در پایان میرخانی نگهداشتن قیمت در حاشیه ی بازار را بعنوان بهترین راه حل در مقطع کنونی عنوان کرد .

در طول مناظره نظرسنجی ای هم برگزار شد که بینندگان با سخنان کدامیک از آقاین موافق هستند که در نهایت  آقای ادیب با حداکثر آرا در رتبه ی اول ، آقای پژویان در رتبه ی دوم و آقای میرخانی با اختلافی نسبتا زیاد در رتبه ی سوم قرار داشتند .

اگرچه انجام مانظرات می تواند به مطرح شدن راه حل های کاربردی کمکی شایان کند اما این سبک غیرموثر که در دوره ی انتخابات هم منتقدان فراوانی داشت ، نتیجه ای برای مصرف کنندگان به همراه نداشت و مصرف کنندگان همچنان در این بازار آشفته سردرگم هستند .