موج‌سواری با حق مشتریان

طرفداران صنایع خودروسازی ایران، این‌گونه وانمود می‌کنند که این شرکت‌ها با حمایت بیشتر می‌توانند روی پای خود بایستند. فصل الخطاب مصاحبه‌ها و مقاله‌های ایشان، حمایت از تولید ملی، ایجاد اشتغال و جلوگیری از بیکاری است. از سویی با القای توهماتی نظیر توطئه دشمنان و یا مافیای واردکنندگان و خائنین و از این دست و حتی با توهین قصد دارند مطالبات برحقی را که مصرف‌کنندگان از خودروسازان ناخودروساز دارند، به سخره بگیرند. در این میان رسانه‌هایی نیز در اردوگاه طیف شرکت‌ها قرار گرفته‌اند. دولت نیز با کمک به افزایش نرخ ارز، به‌نوعی در حال ایجاد جو روانی گرانی مجدد است تا رکود بازار خودرو را با ترس از گرانی برطرف نماید. در ادامه باز هم یکی از مطالبی را خواهید خواند که بیانگر دیدگاه‌های طیف مقابل مردم است. بسیاری از موارد مطرح شده بارها پاسخ داده شده‌اند و آن‌قدر واضح‌اند که نیازی به تکرار پاسخ آن‌ها نمی‌بینیم. آن را که نمی‌بیند می توان هدایت کرد اما کسی را که خود را به ندیدن زده هرگز:

مدتی است که یک گردهمایی اجتماعی در بخش‌هایی از جامعه به نام کمپین خودرو نخریم راه افتاده است. فارغ از اینکه چه کسانی و با چه نیتی این کمپین را راه انداخته‌اند و اینکه جامعه، نظام، دولت و وزارتخانه و خود خودروسازان با آن چگونه برخورد کرده‌اند، به نظر خاستگاه کمپین، بر حق و بجاست؛ کیفیتی که متناسب با خواسته مشتری نیست و قیمت بالای خودرو. اما یک سؤال باقی است که آیا خواسته یا راهکار این کمپین (نخریدن خودرو) است.
فرض کنیم که خواسته کمپین توسط مردم اجابت شود و تمام مردم دست از خرید خودروی بی‌کیفیت و قیمت بالای ایرانی بکشند. بعدازآن چه اتفاقی رخ می‌دهد؟‌ خودروسازی ناگهان متحول می‌شود و از فردای آن روز بهترین خودروها با نازل‌ترین قیمت در کشور تولید می‌شوند؟ مسلماً نه؛ هرکسی که هرچند از دور، دستی بر آتش داشته باشد می‌داند که این موضوع حداقل به دو سال زمان و بیش از چند هزار میلیارد تومان سرمایه نیاز دارد. پس کمپین چه می‌خواهد: خودرو نخریم تا چه شود؟ تا واردات کنیم و مردم خودرو سوار خوب سوار شوند؟ آیا واقعاً اگر بخواهیم حدود یک میلیون و پانصد هزار خودرو با قیمت متوسط ۱۰ هزار دلار وارد کنیم، کشور در شرایط فعلی می‌توان ۱۵ میلیارد دلار را تأمین کرد؟ آیا با این اوضاع فروش نفت، قیمت دلار ثابت می‌ماند؟

حال قیمت تمام شده این خودرو وارداتی چقدر خواهد بود، (با دلار ۳۳۰۰ تومان) همان ۳۳ میلیون تومان است؟ دولت دیگر نمی‌خواهد گمرک بگیرد؟ مالیات و عوارض شهرداری چطور؟ یک برآورد ساده بر اساس تعرفه‌های حداقلی در دنیا و مالیات و عوارض و بیمه و… این قیمت را به حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان می‌رساند؛ یعنی کمی بیشتر از کالای فعلی که در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد. البته شاید ادعا شود که کیفیت این کالای ۴۰ میلیونی بهتر از کالای ۳۰ میلیونی (متوسط قیمت) ارائه شده در بازار فعلی است. این حرکت به معنی سودآوری کلان برای واردکنندگان، دلالان و البته همان کشورهایی است که ما را در این سال‌ها تحریم کرده‌اند (کشورهای مبدأ تولید خودرو)، خواهد بود.

نتیجه دیگر این فرآیند، بسته شدن کارخانه‌های متعدد و بیکاری حداقل حدود ۳۰۰ هزار نفر و رکود بیشتر حداقل ۱۲ صنعت وابسته به آن است. البته شاید برای افراد حاضر در کمپین این مدعا هم زیاد اهمیت نداشته باشد؛ چراکه آن‌ها احتمالاً خواهند گفت که بیکاری چند صد هزار نفر در کنار چند میلیون بیکار فعلی چه اهمیتی دارد؟ آری می‌توان چنین کرد و کارخانه‌هایی را که در زمان اوج تحریم به‌جای تعطیل کردن، دست به مبارزه زدند و توانستند جای خالی فناوری و دانش خارجی را با نوع داخلی آن دوباره تکمیل کنند و به‌نوعی بخشی از جهاد در راه استقلال کشور را به منصه ظهور برسانند، به آن‌هایی که حرکتشان در سال گذشته کورسوی امیدی در صنعت و اقتصاد کشور روشن کرد و نشان داد که ایرانی در بدترین شرایط هم می‌تواند روی پای خود بایستد،‌ پیغام دندان‌شکنی می‌دهیم: استقلال و سربلندی کیلویی چند؟

دولت نفت بفروشد و ما مصرف کنیم. البته مطمئن هستم که تمامی ایرانیان از این عبارات زشت نویسنده اعلام انزجار می‌کنند و این جملات را توهین به خود می‌انگارند. نویسنده ضمن عذرخواهی از مردم شریف ایران، ادعا می‌کند که اگر خواسته کمپین نخریدن، همه مردم از خودروسازی داخلی و واردات همان کالا از خارج از کشور باشد، ظاهراً نتیجه مدعا همین جمله ناپسند است. اما همین‌جا دوباره عذرخواهی می‌کنم و جملات خود را این‌گونه تغییر می‌دهم: کمپین می‌خواهد خودروی باکیفیت و تولید خودمان را با قیمت مناسب تحویل بگیرد و از آنجا که مسئولان گوش شنوا ندارند، می‌خواهد با نخریدن، خواسته خود را به گوش مسئولان برساند.

آری، به نظر می‌رسد که یک سوءتفاهم ایجاد شده است و بعضی می‌خواهند آتش‌بیار این معرکه باشند و از این آب گل‌آلود ماهی بگیرند. مردم می‌خواهند کالای خوب ایرانی با قیمت مناسب بخرند؛ ولی یک عده حرف آن‌ها را تغییر داده و خود جای مردم پاسخ می‌گویند که نباید کالای ایرانی خرید و طبیعتاً جایگزین آن باید کالای خارجی خرید و به‌این‌ترتیب به دولت فشار می‌آورند تا موانع واردات بی‌رویه را رفع کند. من با اجازه می‌خواهم روی این خواسته مردم، خرید خودروی باکیفیت، ارزان و راهکارهای حصول آن در کوتاه‌ترین زمان ممکن صحبت کنم. اولاً باید عرض کنم که در کوتاه‌مدت (یکی، دوماهه) هیچ راهی برای بالا بردن کیفیت خودرو نیست؛ اما یک نکته قابل‌تأمل است. خودروهای تولیدی به‌طور کامل بی‌کیفیت نیستند.

بخشی از این تولیدات هستند که واقعاً صدای مشتری را درمی‌آورد. برای راهکار فوری می‌توان خودروساز را موظف کرد که خدمات پس از فروش خود را از این نابسامانی فعلی خارج کند و در مقابل مردم پاسخگو باشد. برای بازه ۶ ماهه تا یک‌ساله باید خودروسازان روی خطوط فعلی سرمایه‌گذاری کرده و با جدی گرفتن نیازمندی‌های نظام‌های تضمین کیفیت و با تصحیح برخی کاستی‌ها، کیفیت کالای فعلی را به حد قابل‌قبول روزهای اول تولید با معیارهای تعریف‌شده در طراحی بازگردانند و نهایتاً در یک برنامه حدود یک تا دوساله با واردات فناوری و خرید طرح‌های جدید آماده، تنوع محصول و استفاده از طرح‌های روز و کاربرد فناوری جدید،‌ محصول جدید باکیفیت ارائه دهند و نهایتاً در یک برنامه سه تا چهارساله با ارتباط مؤثرتر با مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی داخلی و تقویت آن‌ها برخی از فناوری‌ها را به‌طور کامل بومی‌سازی کرده و برخی را توسعه دهند و قابلیت طراحی و توسعه محصولات جدید و مدرن در داخل کشور را ایجاد کنند.

البته این حرف‌ها هم تئوریک هستند و چندین پیش‌نیاز دارند و اولین آن ثبات فضای بازار و اقتصاد کشور و دومین آن جذب سرمایه از نوع داخلی و خارجی آن است و این کار جز با همراهی و همدلی مردم با دولت که شعار ارائه شده توسط مقام معظم رهبری برای امسال است، امکان‌پذیر نخواهد بود. فراموش نکنیم که اگر خواسته این کمپین بستن در خودروسازی‌ها باشد، چیزی جز عدم ثبات بازار و اقتصاد نصیب کشور و جامعه نخواهد شد؛ خواسته‌ای که سالیان دراز است دشمنان ما به دنبال آن هستند.

اما از آنجا که این ملت بارها ثابت کرده که استقلال و بالندگی کشور، آرزوی آن بوده و هست، با ارائه خواسته‌های منطقی، دولتمردان را در راه رشد و توسعه کشور یاری خواهند داد و اجازه نخواهند داد دشمنان از یک خواسته طبیعی و بر حق مشتریان، سوءاستفاده کرده و به یک صنعت راهبردی کشور که سال‌ها روی آن سرمایه‌گذاری شده است،‌ ضربه وارد شود.

امیرحسین کاکایی
عضو هیئت‌علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران
منبع: دنیای اقتصاد