داستان قیمت گذاری خودروها در ایران

این روزها با گرانی دور از تصور قیمت خودرو و جهش قیمت بازار آزاد و تبعیت نکردن نمایندگیها از فروش خودرو به قیمت رسمی، باعث شده دوباره بحث کنترل قیمت خودروها در وزارت صنعت و تجارت شکل بگیرد.
هم اکنون دو روش برای قیمت گذاری خودرو در ایران مورد بحث قرار می گیرد: روش تعیین قیمت متناسب با حاشیه بازار و روش تعیین قیمت مطابق با هزینه تولید. هر کدام از این روشها نیز موافقان و مخالفانی دارند. بگفته غضنفری، برای تعیین مدل نهایی قیمت‌گذاری خودرو یک ماه فرصت باقیست. تلاش وزارت نیز برای جلوگیری از دو نرخی شدن خودرو تمرکز یافته است.

نرخ حاشیه بازار خواسته خودروسازان
ظاهرا خودروسازان توانسته اند نظر وزارت را برای تعیین قیمت خودرو مطابق با نرخ حاشیه بازار جلب نمایند. در این روش هدف تک نرخی شدن بهای خودرو تحقق خواهد یافت. اما نگرانی عمده مصرف کنندگان و خریداران، جهش قیمتها در این روش قیمت گذاری می باشد. سابقه نشان می دهد که تولیدکنندگان داخلی تخصص بالایی در ایجاد بازار کاذب و تولید تقاضا و در نهایت افزایش قیمت محصول پیدا کرده اند.

برخی از طرفداران این متد معتقدند که مردم خودروهای گران را نخواهند خرید و کم کم نرخ ها واقعی خواهند شد مثلا با کاهش تولید تندر و نایاب شدن آن در بازار، قیمت آن ۱۰ میلیون افزایش یابد. در این صورت بازار چنین قیمتی را برنخواهد تافت. اما ظاهرا این کارشناسان عزیز از جبهه خودروسازان، بازار خودروی ایران را با اروپا و آمریکا اشتباه گرفته اند. در اینجا ما نه تنوع مدل و نه حق انتخاب زیادی داریم. مصرف کننده ای که بطور مثال نیاز به خرید یک وانت یا خودروی شهری دارد، در صورت مواجهه با افزایش کاذب قیمت و نایابی خودرو در بازار، چه انتخاب دیگری خواهد داشت؟ این پیشنهاد تنها در صورتی می تواند موثر باشد که تعرفه واردات خودرو به زیر ۲۰ درصد کاهش یابد تا حق انتخاب مصرف کننده نیز محترم شمرده شود. اما مطمئن باشید که چنین نخواهد شد و خودروسازان اجازه چنین تصمیمی را هم نخواهند داد!

تعیین قیمت بر اساس هزینه تولید
آقای نعمت بخش، دبیر انجمن خودروسازان می گوید: روش تعیین قیمت خودرو بر اساس هزینه تمام شده تولید، جواب نمی‌دهد و قبلا هم در فاصله بین سال‌های ۷۳ و ۷۶ این روش را تجربه کرده‌ایم و نتایج خوبی به دست نیاوردیم. در این مورد باید خاطر نشان سازیم که تولیدات در دهه ۷۰ با آمار تولید فعلی به هیچ عنوان قابل قیاس نیست. با تولید حدود ۱.۵ میلیون دستگاه خودرو دیگر نیازی به صف انتظار طولانی و پیش ثبت نام و نوبت دهی نخواهد بود. البته خودروسازان با اعلام جزئیات هزینه تمام شده مخالف اند. آنگونه که یکی از مدیران سایپا، این مساله را یک راز دانسته است. با این حال حتی اگر  نرخ قطعات را از بازار جویا شوید، خواهید دید که جمع آوری و مونتاژ یکی از همین خودروها در گاراژ خانه خودتان، بسیار ارزانتر از قیمتیست که خودرو در بازار دارد! و این از عجایب است که خودروسازی ادعای ضرر دهی محصولاتش را داشته باشد.

دلالی خوب یا بد؟
مدیرفروش ایران خودرو می‌گوید: اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروها به کام دلال‌ها شده، حال آنکه وقتی قیمت خودرو بر اساس حاشیه بازار تعیین شود، دیگر جایی برای دلالی نمی‌ماند. وی افزود شکاف قیمت کارخانه و بازار خودروها در روش تعیین قیمت بر اساس حاشیه بازار، به جیب خودروسازان می‌رود و صرف تحقیق و توسعه و ارتقای کیفیت و اشتغالزایی می‌شود. این در حالیست که اکنون تفاوت قیمت نرخ رسمی با بازار به جیب خریداران و واسطه ها و نمایندگی ها می رود. بنظر ما بهتر است خودروسازان بجای طمع کردن به این اختلاف قیمت و تلاش برای بازگرداندن آن به جیب خود، کمی هم بفکر مصرف کنندگان محصولات خود باشند.

راهکار پیشنهادی ما
بهترین راهکار ایجاد روندی رقابتی برای تنوع بخشی در سبد انتخابی خریداران و همچنین ورود خودروهای بهتر و بروزتر به چرخه بازار، کاهش چشمگیر تعرفه واردات است.مطمئن باشید با حذف تعرفه ها هم هیچکدام از خودروسازان داخلی، ورشکس نخواهند شد و  فرصتهای شغلی کاهش نخواهند یافت. همانگونه که در ترکیه یا روسیه شاهد هستیم. قدم دوم کشف هزینه واقعی خودرو چه برای محصولات تولیدی یا وارداتی می باشد. بعنوان مثال بر اساس جمع هزینه های پکیج های قطعات خودرو و اضافه کردن درصدی معقول بابت هزینه مونتاژ نهایی، می توان قیمت خام یک خودرو را بدست آورد. همچنین تقسیم هزینه طراحی خودرو و هزینه راه اندازی و یا نگهداری خط مونتاژ به تیراژ تولید هم بهای اضافه ای به هزینه ها می افزاید.

برای خودروهای وارداتی نرخ اعلامی گمرک برای ترخیص مورد استناد قرار می گیرد. سپس بر اساس قیمت کشف شده نهایی، سقف و کف قیمت برای مصرف کننده تعیین می شود. مثلا کف قیمت برای جلوگیری از دامپینگ(که در کشور ما البته جایی ندارد) همان قیمت تمام شده محصول و قیمت سقف، شامل مثلا ۱۵ درصد سود و ۵ درصد خدمات پس از فروش می باشد. در این شیوه خودروساز یا واردکننده خودرو با دریافت ۱۵ درصد سود خالص، هیچگاه نمی تواند ادعای زیان کند و از سوی دیگر  هم مشتریان با حق انتخابهای بیشتری در بازار مواجه بوده و بعلاوه می  دانند که یک خودرو را به نرخ واقعی آن خریداری می کنند.
البته این پیشنهاد در حد یک رویا باقی خواهد ماند زیرا کشف قیمت حقیقی خودروها باعث کاهش شدید قیمتها و از بین رفتن سود کلان بعضی ها خواهد شد. شما برای قیمت گذاری خودرو چه پیشنهادی دارید؟