نامه‌ای به رئیس‌جمهور و یک سؤال

تسهیلات ارزان برای تحریک تقاضا در بازار خودرو زودتر از آنچه انتظار می‌رفت پایان یافت و شتاب خریداران برای اخذ این تسهیلات، در طی یک بازه شش روزه، کار همه صدوده‌هزار مورد تسهیلاتی که از قبل مابین دولت و خودروسازان توافق شده بود را یکسره کرد و خودروهای تلنبارشده سایپا و ایران‌خودرو در لختی به فروش رسید. خودروهایی با کمترین کیفیت ممکن که نه به لحاظ زیست‌محیطی استانداردهای جهانی را پاس نمی‌کنند و نه از منظر ایمنی چندان به دل چنگ نمی‌زنند. پراید، سمند و پژو ۴۰۵ که گویا بیشترین حجم فروش را در این طرح داشته‌اند هیچ‌یک از استاندارد بالایی برخوردار نیستند و این برخلاف توصیه کارشناسانی بود که در حوزه بازار خودرو صاحب‌نظرند و به دولت برای نحوه توزیع تسهیلات ارزان هشدار داده بودند. هشداری مبنی بر هدایت تسهیلات به سمت خروج خودروهای فرسوده و ورود خودروهای ایمن و کم‌مصرف.

البته نگاهی به وضعیت صنعت خودروی ایران و نحوه مواجهه سیاست‌گذاران با مشکلات این بازار گسترده نشان می‌دهد طرف سیاست‌گذار همچنان از فهم مسئله اصلی صنعت خودروی ایران عاجز و روندی اشتباه را برای حل آن پیشنهاد می‌دهد. سالهاست کودکی به نام صنعت خودروسازی با حمایت‌های نامناسب دولتی، کودک مانده و بدون یک رشد مفهومی و عمیق، تنها به لحاظ آماری رشد یافته است. همین رشد ناموزون نیز باعث شده تا علاوه بر وارد آمدن ضربات جبران‌ناپذیر انسانی و زیست محیطی به جامعه ایرانی، روند تولید خودرو با کوچک‌ترین مشکلی با نقصان مواجه شده و افت فاحش تولید و کیفیت هویدا گردد. در سال‌های اخیر که آب خوش از گلوی ایران پایین نرفته، تحریم، رکود و کمپین هریک به‌نوعی این عارضه را نشان دادند و به خوبی ظرفیت واقعی خودروسازان وطنی را نمایان ساخت.

بااین‌حال دولت همچنان مُصّر است روند حمایت‌های یارانه‌ای خود از صنعت خودرو را ادامه دهد و گاه با یارانه تولید و گاه با وام‌های بلاعوض، بلاگردان شرکت‌هایی باشد که انبارهایشان از محصولات قدیمی، پرمصرف و ناایمن پر شده است. واقعیت آن است که صنعت خودروی ایران بیش از آنکه نیازمند تسهیلات ارزان برای فروش بیشتر باشد، از انحصار گسترده و تاریخی‌ای رنج می‌برد که سالهاست با آن دست‌به‌گریبان است. نبود رقابت و عدم حضور شرکت‌های ایرانی در بازارهای بزرگ و کوچک منطقه‌ای و جهانی از یک سو و مقررات‌گذاری اشتباه وزارت صنعت و اقتصاد که بجای تسهیل و گسترش حضور رقبای خودروساز، آنان را از بازار وسیع خودروی داخلی فراری می‌دهد باعث شده تا هرگز در ایران یک صنعت واقعی شکل نگیرد و تولید خودروی باکیفیت و به‌روز برای مردم ایران به افسانه‌ای تبدیل گردد.

در اینجا سخنی هرچند کوتاه با ریاست محترم جمهور ایران دارم.
آقای روحانی رئیس محترم دولت تدبیر و امید سلام.
بابت همه تلاش‌هایتان در دو سال و اندی که از ریاست جمهوری‌تان گذشته سپاسگزاریم و از همه کارهای نکرده یا بر زمین‌مانده‌تان من‌جمله گشایش در وضعیت صنعت خودروسازی گلایه داریم. بی فوت وقت از شما سؤالی دارم و چند درخواست. شما خود به وضعیت اقتصادی ایران آگاهید و راه حل‌هایی برای وضعیت کنونی دارید. بااین‌حال راه حل شما برای صنعت خودروی داخلی به نظر مغشوش و یا حداقل غیر شفاف است. مشخص نیست می‌خواهید به کدام سمت بروید و چرا صنعتی به این مهمی را تنها با شوک درمانی مدیریت می‌کنید. به نظر شما آیا صنعت خودرو و وضعیت نامناسب آن به دلیل تنگنای تسهیلات ارزان است که نمی‌فروشد یا ملتی از دست آن به تنگ آمده‌اند و جویای محصولات رقابتی هستند؟

واقعیتش را بخواهید ناامیدی از روند تغییرات در این صنعت باعث شده تا پشتوانه مردمی و سرمایه اجتماعی خودروسازان هرروز کمتر از دیروز، رو به تحلیل گذارد. این نقصان اگرچه امروز خود را به شکل کمپین تحریم خودروی داخلی و یا امتناع از خرید نشان می‌دهد، در آینده و در صورت عدم تغییر وضعیت حاضر، به اشکال مختلف مشکلاتی را برای صنعتگران داخلی و اقتصاد ملی بروز خواهد داد و قطعاً به عدم مشارکت ملی در ساخت اقتصاد داخلی و تولید ملی منجر خواهد شد.
مبادله راه ابتیاع کالاهای موردنیاز است نه شیوه‌ای برای تحمیل هر “چیزی” به خریدار. بی‌توجهی به این انگاره اقتصادی قطعاً کار دست ما خواهد داد. دوراندیش باشیم و راه بر تغییر نبندیم و بجای مخالفت با خواست عمومی و تلاش برای تغییر مسیر زیرکانه فروش خودرو آن‌هم به شیوه‌ای اغواگرانه، به تسریع تحول در درون صنعت خودروسازی کمک نماییم. بگذاریم خودروی باکیفیت و خوب آن‌هم با قیمت و خدمات جهانی به دست مشتری ایرانی برسد.

تسهیلاتی هم اگر برای خرید آسان‌تر خودرو می‌پردازیم، آن را به مدل‌هایی اختصاص دهیم که کم‌مصرف، ایمن و دوستدار محیط‌زیست هستند. باور کنید لذتی که در تغییر هست حال زار این جامعه را خوب می‌کند و تأثیرات شگفتی بر اعتماد عمومی خواهد داشت. باور کنید اعتماد در جامعه ما رنگ باخته است. این را نه من که محققان برجسته علوم اجتماعی کشور می‌گویند. بیاییم بقول آن سید بزرگوار عمل کنیم. هم او که در هنگامه بازگشایی مجدد روزنامه اعتماد گفت “اعتماد گوهر گمشده جامعه ماست”. بگذاریم اعتماد به جامعه بازگردد. مردم امروز نگاهشان به دولت است، به دولتی که تدبیر را به‌عنوان گفتمان اصلی خود آواز می‌دهد و امید دارد ایران را به روزهای بهتری برساند. امید به روزهای بهتر امری مبارک است اما امید بدون عمل متناسب راه به جایی نمی‌برد. بی‌تدبیری است اگر اکنون که وقت عمل است عمل نکنیم و از فرصت پیش‌آمده برای اعتمادسازی و پیشرفت استقبال نکنیم. شما و وزیر محبوب و خندان جناب آقای دکتر ظریف شاهکار کردید و در دو سال یک مخاصمه بزرگ را بر سر پرونده هسته‌ای خاتمه دادید. حال که بحمدالله آن کار در حوزه امور خارجه سامان یافت وقت گشایش داخل است و رفتن به سمت اقتصاد رقابتی. شما خود بهتر می‌دانید همان‌قدر که جلب اعتماد کشورها و جامعه جهانی مهم است، اعتمادسازی در درون جامعه ایران نیز مهم است. باورش کمی سخت است اما اعتراض به وضعیت صنعت خودرو یک سنگ محک است. مردم میزان توجه دولت به خواست عمومی خود را از حوزه‌های کوچک و متوسط می‌سنجند و اگر همدلی دولت را ببینند پای به راه می‌گذارند و با دولت مردمی شما بیش از پیش همراهی می‌کنند و خدای نکرده اگر همدلی دولت را نبینند، ناامید می‌شوند و افسرده.
برای رضای ملت و توسعه ایران درها را باز کنید. بگذارید نسیم تغییرات، گنداب‌های متعفن انحصار را که شیره جان ملت را گرفته، زیروزبر کند. بگذارید مشارکت جویان مشتاق داخلی و خارجی صنعت خودرو همانند سایر شرکت‌های تحت حمایت دولت در وضعیتی شفاف از فرصت‌های موجود استفاده کنند. همچون ماجرای برجام، پیشرفت صنعت خودرو را به عرصه عمومی بیاورید و طرح سؤال کنید و جامعه را درگیر کنید. مطمئن باشید این امر مبارک گره از کار می‌گشاید و انحصار را به حاشیه می‌راند.
ایران بزرگ است و مستعد. در شان ما نیست ساخت و استفاده از چنین محصولاتی. در شان ما نیست سالی بیست هزار کشته در جاده‌ها. بازار بزرگ است و ظرفیت بسیار و نیروهای خلاق فراوان. از تخریب خلاق استقبال کنید. ملتی که هوای تغییر دارد پشت سر شماست. این شما و این دریچه‌های زنگار بسته صنعت خودروی ایران.
در خان اول پای نهید و در را باز کنید و مردم را به مشارکت هرچه بیشتر فراخوانید. مطمئن باشید تا پایان هفت خوان با شماییم. مطمئن باشید خیر است.