چالش‌های عرضه خودرو در بورس کالا و راهکارهای جایگزین

بحث عرضه خودرو در بورس کالا طی ماه‌های اخیر به یکی از موضوعات داغ اقتصادی کشور تبدیل شده است. عرضه خودرو در بورس کالا، آزمایشی است که ایران در سال‌های اخیر برای ساماندهی بازار خودرو به آن روی آورده است.

موضع‌گیری وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت مبنی بر مخالفت با این روش عرضه و اصلاح قیمت خودروها بر اساس دستورالعمل‌های شورای رقابت، ابعاد جدیدی به این بحث افزوده است.

در سال‌های اخیر برای غلبه بر معضل بزرگ سوداگری در بازار خودرو و تأمین خودروهای موردنیاز مصرف‌کنندگان واقعی، روش‌های متنوعی مورد آزمون‌وخطا قرار گرفته‌اند. عرضه خودرو در بورس کالا، عرضه از طریق سامانه یکپارچه عرضه خودروهای داخلی و عرضه مستقیم توسط خودروسازان ازجمله این راهکارها بودند. سامانه یکپارچه عرضه خودروهای داخلی و وارداتی باوجود مقررات سخت‌گیرانه نظیر بلوکه کردن موجودی در حساب بانکی و نداشتن سابقه خرید در سالیان اخیر و نداشتن پلاک فعال و داشتن گواهینامه و غیره بازهم شاهد هجوم انبوهی از متقاضیان بود که بسیار بیشتر از تعداد واقعی خریداران مصرف‌کننده خودرو در کشور بود. این موضوع باعث برهم‌خوردن توازن عرضه و تقاضا شده و به‌خودی‌خود باعث ایجاد بازار ثانویه قوی و افزایش قیمت خودروها و زیان مصرف‌کنندگان واقعی شده است.

راهکار فروش خودروها در بورس، دومین تجربه در این زمینه است که چالش‌های متعددی به همراه داشته است. به‌عنوان‌مثال عرضه خودرو در بورس کالا همراه با نوسانات روزانه قیمت بوده و امکان برنامه‌ریزی برای خرید خودرو را از مصرف‌کنندگان سلب می‌کند.
سهام‌داران خودروسازی نیز با ریسک‌های متعددی از جمله نوسانات قیمتی و کاهش ارزش سهام مواجه هستند.
همچنین فرایند قیمت‌گذاری در بورس کالا به‌اندازه کافی شفاف نیست و تنها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و حتی امکان دست‌کاری قیمت‌ها نیز توسط معامله‌گران بزرگ وجود دارد.
فرایند خرید خودرو از بورس نیز برای غالب خریداران راحت و ساده نیست و علاوه بر این افزایش قیمت خودرو در بورس کالا قدرت خرید مصرف‌کنندگان را کاهش داده و دسترسی آن‌ها به خودرو را با مشکل مواجه می‌کند.

باتوجه‌به مخالفت وزیر جدید صمت با عرصه خودرو در بورس کالا و همچنین سامانه یکپارچه خودروهای داخلی موسوم به لاتاری فروش خودرو، ضرورت یافتن راهکارهای جایگزین بیش‌ازپیش احساس می‌شود. برخی از این راهکارها عبارت‌اند از:

اصلاح قیمت‌های کارخانه‌ای: اصلاح قیمت‌های کارخانه‌ای به‌صورت واقع‌بینانه و با در نظر گرفتن هزینه‌های تولید و سود منطقی، متعادل و اقتصادی برای خودروسازان، می‌تواند یکی از مهم‌ترین راهکارها برای حل مشکل باشد. این موضوع در نگاه نخست طرف‌داری از خودروسازان به نظر می‌رسد؛ اما قسمتی از راهکاری است که فاصله قیمتی بازار و کارخانه را پر کرده و علاوه بر ایجاد انگیزه برای تولید بیشتر و باکیفیت‌تر، به علت از بین رفتن سود سوداگری در بازار خودرو، باعث خروج دلالان از این بازار و کاهش منطقی قیمت‌ها خواهد شد. درواقع کاهش قیمت در بازار همان هدفی است که مردم و مسئولان وزارت صمت نیز به دنبال آن هستند.

شفاف‌سازی فرایند قیمت‌گذاری: شفاف‌سازی فرایند قیمت‌گذاری و اعلام علل تغییر قیمت‌ها می‌تواند به افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران کمک کند.

افزایش تولید و عرضه خودرو: افزایش تولید و عرضه خودرو می‌تواند به کاهش قیمت‌ها و ایجاد رقابت در بازار کمک کند.

نظارت دقیق بر بازار خودرو: نظارت دقیق بر بازار خودرو و برخورد با تخلفات می‌تواند به جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها کمک کند.

ایجاد رقابت با آزادسازی واردات: مهم‌ترین رکن در فرایند اصلاح و آزادسازی قیمت‌ها، امکان رقابت با محصولات روز جهان است که تنها از طریق واردات محقق می‌شود؛ بنابراین دو راهکار آزادسازی قیمت‌گذاری و آزادسازی واردات باید به‌موازات هم پیگیری و محقق شوند تا نه‌تنها صنعت داخلی آسیب نبیند؛ بلکه با افزایش توان در رقابت با خودروهای وارداتی به‌روز بتواند با غلبه بر زیان‌های وارده ناشی از قیمت‌گذاری دستوری در سال‌های به‌اصطلاح حمایت از تولید داخلی به بلوغ لازم نیز دست یابد.

پیشنهادهای شما در رابطه با روش‌های جایگزین سامانه فروش خودروها از طریق قرعه‌کشی و یا عرضه خودروها در بورس کالا چیست و کدام راهکار را برای صنعت و بازار به‌صورت توأمان مفیدتر ارزیابی می‌کنید؟