بنزین سه نرخی و احتمال افزایش قیمت در سال 1404

وزیر کشور مشابه قبل، افزایش قیمت بنزین در سال جاری را تکذیب کرد؛ اما شایعات مختلف برای عرضه‌ی بنزین سه نرخی یا بالا بردن هزینه سوخت شهروندان پرمصرف، شنیده می‌شود.

در ایران، رسما ارزان‌ترین بنزین دنیا عرضه می‌شود و حتی با نرخ ۳ هزار تومان برای یک لیتر و دلار ۸۷ هزار تومانی امروز، می‌توان نتیجه گرفت که پرمصرف‌ترین سوخت کشور ما به قیمت لیتری ۳ سنت تحویل مردم شده است. از سویی دیگر، عالب شهروندان ایرانی، فقط از سهمیه لیتری ۱۵۰۰ تومان استفاده می‌کنند و بنزین را لیتری ۱/۵ سنت می‌خرند.

در غالب کشورهای دنیا، میانگین قیمت بنزین، لیتری ۱ تا ۱/۳ دلار است. حتی در عربستان که پس از ایران، ارزان‌ترین بنزین خاورمیانه را به شهروندانش می‌دهد، قیمت ۶۵ سنت برای هر لیتر، وجود دارد. عراق و ترکیه، به ترتیب بنزین را ۲۰ و ۴۰  برابر گران‌تر از ایران عرضه می‌کنند. دیگر موضوع نگران‌کننده، سالانه ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش مصرف بنزین در ایران است که تفاوت چشمگیر با دیگر کشورهای خاورمیانه را نشان می‌دهد.

شرایط اقتصادی مردم ما با میانگین درآمد ماهانه ۲۰۰ تا ۲۵۰ دلار، دولت را بر سر دوراهی خاصی قرار داده که ظاهرا، دو سر باخت است. اگر عرضه‌ی بنزین لیتری ۳ سنت ادامه یابد، امسال هم رقم باورنکردنی ۸۰ میلیارد دلار به یارانه بنزین اختصاص خواهد یافت. جالب است بدانید، کل بودجه کشور ما شامل هزینه حقوق کارکنان دولت، آموزش و پرورش، نهادهای مختلف، پروژه‌های عمران عمومی و غیره، سالانه حدود ۱۰۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. به این ترتیب، اختصاص ۸۰ میلیارد دلار یارانه برای بنزین، حداقل روی کاغذ، یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات اقتصادی است که یک دولت در تاریخ انجام داده. باتوجه به کل درآمدهای نفتی و غیر نفتی ایران، ظاهرا ۷۰ تا ۸۰ درصد بودجه کشور، صرف یارانه سوخت و انرژی می‌شود.

در سمت دیگر ماجرا اگر دولت بدون تحقیق و ناگهانی، برای تغییر نرخ بنزین اقدام کند؛ تورم وحشتناک فعلی چند برابر شدیدتر خواهد شد و اقشار پایین دست جامعه، نوع جدیدی از فلاکت را تجربه خواهند کرد. تبعات این تصمیم، می‌تواند صدمات جبران ناپدیر اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی داشته باشد؛ چرا که در تاریخ ایران، یارانه‌ی اختصاص یافته به سوخت بنزین، تا این حد زیاد و  چند ده میلیارد دلاری نبوده است.

بنزین سه نرخی و مسئولانی که وقت کشی می‌کنند

وزیر کشور مشابه دیگر دولتمردان در ماه‌های اخیر، هر نوع تصمیم‌گیری برای افزایش قیمت بنزین را رد کرد. اوایل هفته، رئیس سازمان برنامه و بودجه هم، اظهار نظر مشابه داشت. از سویی دیگر، نمایندگان مجلس زمزمه‌های مبنی بر عرضه‌ی بنزین سه نرخی مطرح کرده‌اند. این طرح که هنوز هیچ بند از جزئیاتش مشخص نیست؛ احتمالا نرخ بنزین آزاد را چند برابر خواهد کرد اما سوخت مورد نیاز عامه مردم، شامل ماهانه ۶۰ لیتر ۱۵۰۰ تومانی به علاوه‌ی ۱۰۰ لیتر ۳ هزار تومانی را، بدون تغییر باقی می‌گذارد.

مصطفی نخعی، عضو کمیسیون انرژی مجلس، روز چهارشنبه ۲۰ فروردین ماه، در برنامه تلویزیونی تهران ۲۰، با تکذیب احتمال افزایش قیمت بنزین یا کاهش سهمیه‌ها گفته است:

هیچ طرح مشخصی برای گران‌سازی بنزین نه در مجلس و نه در دولت مطرح نیست. در حال حاضر یک سناریو وجود دارد و آن هم نرخ سوم بنزین است. این بحث تقریبا در دو سال گذشته در دولت وجود داشته، اما تاکنون تصویب نشده است.

هرچند نخعی در نهایت عملی‌شدن این طرح را منوط به تصویب در بودجه می‌داند، اما سوابق تاریخی نشان می‌دهند، تاکنون بارها اتفاق افتاده که طرحی در بودجه تصویب نشده باشد، اما ناگهان اجرا شود.