داستان کمک پورشه به صنعت خودروی شوروی در دوران جنگ سرد

شاید از شنیدن این موضوع که پورشه در دوران جنگ سرد به شوروی برای تولید خودرو کمک کرده تعجب کنید اما چنین چیزی حقیقت داشته است.


دنیای خودرو پر از همکاری‌های گوناگون بوده است. در تاریخ این صنعت مهم، شرکت‌های خودروسازی با یکدیگر برای تولید خودروهای جدید همکاری کرده و یا حتی به دلیل شرایط وخیم اقتصادی در یکدیگر ادغام شده‌اند. همچنین مثال‌های زیادی از به اشتراک‌گذاری تجارب فنی و مهندسی وجود دارد. با اینکه برخی تلاش‌های مشترک بین خودروسازان منجر به تولید اسطوره‌هایی همچون مک لارن F1، پاگانی زوندا و تویوتا GR سوپرا شده اما برخی همکاری‌ها خیلی به چشم نیامده‌اند. در دهه ۸۰ میلادی و در اوج جنگ سرد بود که یک همکاری غیرمحتمل در اروپا شکل گرفت. پورشه به عنوان برندی آلمانی با چندین دهه تجربه گران‌بها همکاری غیرمعمولی را با شرکت روسی لادا کلید زد تا به این ترتیب مردم شوروی بتوانند پشت فرمان خودروهای بهتری بنشینند. در این مقاله جذاب پدال می‌خواهیم به دلایل این همکاری، نتایج آن و نهایتاً سرانجامش بپردازیم پس همراه ما باشید.

در حال حاضر پورشه از نظر اقتصادی و مالی مشکلی ندارد اما در اواخر دهه ۷۰ میلادی وضعیت مالی این خودروساز آلمانی پایدار نبود. در واقع تا قبل از عرضه ۹۸۶ باکستر در سال ۱۹۹۶ پورشه با فراز و نشیب‌های زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کرد و تمامی فرصت‌های لازم برای اطمینان از آینده خود را در نظر می‌گرفت. به همین خاطر بود که همکاری با لادا شکل گرفت. پورشه از یک طرف سرمایه لازم را دریافت می‌کرد و لادا نیز از تجربه ضروری پورشه استفاده می‌کرد تا خودروهای بهتری بسازد. در سال ۱۹۷۵ جلسه‌ای بین ارنست فورمن رئیس پورشه در آن دوران و ویکتور پولایکف وزیر صنعت شوروی ترتیب داده شد.

تا آن زمان فروش لادا جوابگوی بازار داخلی بود اما همکاری با پورشه به لادا این فرصت را می‌داد در بازارهای دیگر هم حضور پیدا کند. با اینکه فروش محصولات لادا در بازارهای بین‌المللی کاملاً عملیاتی نشد اما این شرکت همچنان از مزیت همکاری با پورشه بهره می‌برد به گونه‌ای که کیفیت ساخت خودروهای خود را بهبود بخشید و حتی در موتور اسپرت نیز حضور یافت. در بازه زمانی ۳ ساله که همکاری با پورشه ادامه داشت، ۲ خودرو تولید شد که یکی نسخه ارتقا یافته از لادا ۲۱۰۳ و دیگری لادا سامارا بود که از این مدل نسخه رالی هم تولید گردید.

اولین محصول لادا که با هدایت‌های پورشه تولید شد ۲۱۰۳ نام داشت. این خودرو که در شوروی به نام ژیگولی هم مشهور بود در بازارهای بین‌المللی با نام لادا ۱۵۰۰ نیز عرضه شد. ۲۱۰۳ اساساً حاصل همکاری بین لادا و فیات بود و قبلاً بر پایه خودروی فیات ۱۲۴ شکل گرفته بود هرچند برای اینکه خودروی موردبحث خشن‌تر شود و مناسب آب‌وهوای نامساعد شوروی باشد، لادا تغییراتی در آن اعمال کرده بود. همچنین ترمزهای دیسکی عقب فیات ۱۲۴ جای خود را به نمونه‌های کاسه‌ای داده بودند و هندل هم به عنوان پشتیبان به پیشرانه اضافه شده بود تا در صورت از کار افتادن باتری به خاطر دمای پایین هوا، خودرو را مشکل مواجه نشود. از نظر بدنه، لادا ۲۱۰۳ کمی سنگین‌تر از فیات بود چراکه از پانل‌های فولادی استفاده می‌کرد.

زمانی که پورشه با لادا همکاری کرد ۳ سال از عرضه ۲۱۰۳ می‌گذشت. این خودرو از نظر ظاهری و فنی تغییراتی را تجربه نمود. در بخش جلو تریمی کرومی اضافه شد و جلوپنجره، دستگیره درها و تریم اطراف پنجره‌ها نیز همرنگ بدنه شد. پورشه تلاش کرد کابین را نیز با افزودن صندلی‌های چرمی و فرمان جدید برگرفته از ۹۲۸ لوکس‌تر کند. از نظر فنی، سیستم تعلیق مجدداً تنظیم شد تا هندلینگ و راحتی آن بهبود یابد. البته این تغییرات برای لادا گران تمام می‌شدند و کل پروژه قبل از اینکه پورشه شانس تعویض پیشرانه ۲۱۰۳ با یکی از پیشرانه‌های خود را داشته باشد لغو شد.

پس از ۲۱۰۳، پورشه روی لادا جدیدی کار کرد که سامارا نام گرفت. خودروی موردبحث بین سال‌های ۱۹۸۴ تا ۲۰۱۳ تولید شد و اگرچه جزئیات چندانی از چند و چون دخالت‌های پورشه در فرایند توسعه این خودرو وجود ندارد اما حدس می‌زنیم تمرکز اصلی پورشه روی قوای محرکه سامارا بوده است. طراحی سر سیلندر یکی از بخش‌هایی بود که پورشه روی آن دست گذاشت هرچند حتی تجربه مهندسان پورشه نیز برای تبدیل سامارا به محصولی بین‌المللی کافی نبود. این خودرو از نظر قابلیت اطمینان، راحتی و عملکرد فاصله زیادی با بهترین‌های بازار داشت. سامارا از پیشرانه ۰.۹ و ۱.۷ لیتری استفاده می‌کرد و قدرت ۴۵ یا ۱۰۷ اسب بخاری داشت. این خودرو می‌توانست بسته به نوع پیشرانه بین ۷.۶ تا ۲۱.۶ ثانیه از سکون به تندی ۹۶ کیلومتر در ساعت برسد.

لادا سامارا حضوری غیرمنتظره در موتور اسپرت هم داشت. در واقع این خودرو راهی رالی داکار به عنوان یکی از سخت‌ترین رشته‌های موتور اسپرت شد. البته باید دانست لادا با پاریس داکار آشنایی داشت و بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ با خودروی نیوا در داکار حضور یافته بود. نیوا در حد خود خوب ظاهر شده و در این ۸ سال توانسته بود دو مقام دومی کلی را کسب کند. نسخه مسابقه‌ای سامارا با پسوند T3 شناخته می‌شد و تفاوت‌های اساسی با مدل جاده‌ای داشت. پیشرانه ۶ سیلندر ۳.۶ لیتری و سیستم چهار چرخ محرک این خودرو از پورشه ۹۵۹ قرض گرفته شده بودند هرچند پورشه تنها شرکتی نبود که در تولید T3 نقش داشت چراکه شرکت هوافضای توپولف روسیه نیز به طراحی سیستم تعلیق آن کمک کرده بود.

سامارا T3 در مسابقات داکار ۱۹۹۰ و ۱۹۹۱ شرکت کرد و به ترتیب رتبه‌های هفتم و پنجم کلاس خود را کسب کرد. پشت فرمان این خودرو جکی ایکس مشهور قرار داشت، فردی که شش بار قهرمان لمان شده بود و جزو چهره‌های مشهور فرمول یک به شمار می‌رفت. ایکس قبلاً با لادا نیوا هم در داکار شرکت کرده بود.

بد نیست بدانید سامارا تنها همکاری عجیب پورشه با سایر شرکت‌ها محسوب نمی‌شود و قبلاً سابقه کار با سئات را نیز داشته است. حاصل این همکاری خودروی شهری ایبیزا بود که قوای محرکه‌اش با همکاری مهندسان پورشه طراحی شد و حتی بلوک پیشرانه آن دارای نشان پورشه بود.

همکاری دیگر پورشه با شرکت استودبیکر بوده است که نتیجه آن تولید خودروی Z-87 بود. البته این خودرو هرگز راهی خط تولید نشد. باید گفت پورشه در دهه ۵۰ میلادی توسط شرکت استودبیکر خریداری شد اما پروتوتایپ Z-87 طراحی شده توسط پورشه هرگز راهی به بازار نیافت و اندکی بعد هم استودبیکر از دنیای خودرو خداحافظی کرد. همکاری خبرساز دیگر پورشه به تولید آئودی RS2 آوانت مربوط می‌شود. RS3 آوانت خودروی کمیابی بوده و کمتر از ۳ هزار دستگاه از آن تولید شده است.

پورشه حتی با مرسدس بنز نیز همکاری داشته تا خودروی 500E تولید شد. این خودرو نسخه پرفورمنس از W124 بود که بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۵ عرضه شد. جالب اینکه همکاری‌های پورشه فقط به دنیای خودرو محدود نمی‌شود و ژرمن‌ها با هارلی دیویدسون نیز همکاری کرده‌اند که نتیجه آن تولید موتورسیکلت V رود بوده است. پورشه به طراحی پیشرانه ۱.۱ لیتری این موتورسیکلت کمک کرده است.