مقدمه
نقش پیچ و مهره در زندگی ما بسیار پر رنگ است. اگر نگاهی به اطراف خود بیندازید، متوجه می‌شوید که تقریبا در تمامی وسایل، از پیچ و مهره استفاده شده است. دانش تقریبی از پیچ و مهره می‌تواند ما را به هنگام خرید این ابزار کوچک کمک کند. اگر فکر می‌کنید این ابزار کوچک اهمیت آن چنانی ندارد، کاملا در اشتباه هستید. انواع پیچ و مهره مثل پیچ سر شش گوش، پیچ آلن و … از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. در این مقاله قصد داریم با رزوه و انواع آن آشنا شویم. با ما همراه باشید.(آلن پیچ)
رزوه پیچ چیست؟
بیایید در ابتدا با تعریف رزوه آشنا شویم. روی پیچ و مهره‌ها یک سری شیارهای مارپیچ وجود دارد. این شیارها ممکن است درون یا بیرون پیچ قرار داشته باشند که به آن‌ها رزوه پیچ گفته می‌شود. رزوه در لغت به معنای برآمدگی و فرورفتگی روی سطح پیچ می‌باشد. وظیفه اصلی رزوه‌ها در پیچ و مهره این است که سبب چفت شدن اتصالات می‌شود. این چفت شدن موجب می‌شود تا اتصال ایمن ایجاد شود. خیلی‌ها تصور می‌کنند که رزوه‌های موجود تماما شبیه به هم هستند و یکسان می‌باشند. اما در واقعیت چنین نیست. انواع مختلفی از رزوه‌ها موجود است و هرکدام کاربرد خاص خود را دارا هستند. تفاوت همین رزوه‌ها با یک دیگر موجب شده است تا ما به بررسی آن‌ها بپردازیم.
ممکن است این شیارها درشت و یا ریز باشد. این امر به گام پیچ‌ها وابسته است ( در واقع به فاصله بین دو دندانه از رزوه پیچ گام گفته می‌شود). در پیچ‌هایی که رزوه‌های درشت‌تری دارند، معمولا گام پیچ در آن‌ها طول بیشتری دارد. چنین پیچ‌هایی بیشتر در صنعت چوب کاربرد دارند و احتمال هرز شدن آن‌ها خیلی کمتر از سایر پیچ‌ها می‌باشد. برعکس این قضیه نیز وجود دارد. پیچ‌هایی که طول گام کمتری دارند، تعداد دندانه‌های آن‌ها بیشتر می‌شود و در نتیجه کاربردشان نیز تغییر می‌کند. پیچ‌ها با گام کمتر و رزوه‌های بیشتر، در صنعت برای ورق‌های فلزی و آهنی کاربرد دارند.
مشخصات رزوه پیچ
رزوه‌ها ویژگی‌های مختلفی دارند. از هر کدام برای کاربرد مشخصی استفاده می‌شود. رزوه‌ها در بازار، معمولا به دو شکل موازی و مخروطی موجود هستند. موازی یا مخروطی بودن رزوه‌ها، از مشخصات اصلی طراحی این محصول است. در ادامه به برخی دیگر از مشخصات اصلی رزوه‌ها می‌پردازیم:
- نری یا مادگی رزوه‌ها
در صورتی که رزوه خارجی باشد، به آن نری گفته می‌شود؛ و در صورتی که رزوه‌ها داخلی باشند به آن مادگی گفته می‌شود.
- چپ گردی یا راست گردی رزوه‌ها
پیچ‌ها معمولا در جهت عقربه‌های ساعت یا همان راست گرد بسته می‌شوند. کمتر پیچی وجود دارد که برخلاف عقربه‌های ساعت (چپ گرد) بسته شود. برای تشخیص پیچ چپ گرد، تولیدکنندگان فلشی را روی سر پیچ حک می‌کنند. در واقع می‌توان گفت که تفاوت راست گرد یا چپ گرد بودن پیچ‌ها در نحوه باز و بسته کردن آن‌ها می‌باشد. کاربرد پیچ‌های راست گرد در صنعت بیشتر است.
- تاج و ریشه رزوه‌ها
تاج و ریشه ، از دیگر مشخصات رزوه‌ها می‌باشد. به طور کلی بیرونی‌ترین قسمت رزوه را تاج رزوه می‌گویند. ریشه رزوه، به درونی‌ترین قسمت رزوه گفته می‌شود.
- قطر رزوه‌ها
پیچ‌ها یک قطر بزرگ و یک قطر کوچک دارند. از روی نوک رزوه می‌توان قطر بزرگ را شناسایی کرد. در صورتی که از روی شیارهای رزوه، می‌توان قطر کوچک را بررسی نمود.
انواع رزوه پیچ
رزوه‌ها انواع مختلفی دارند. با توجه به نوع رزوه، می‌توانید از آن برای کاربردهای مختلف استفاده کنید. در ادامه به بررسی انواع رزوه در پیچ‌ها می‌پردازیم:
- رزوه مثلثی
رزوه مثلثی یکی از انواع رزوه‌های موجود برای استفاده عمومی است. این نوع از رزوه‌ها در صنعت کاربرد زیادی دارند. پیچ‌هایی که رزوه مثلثی دارند، زاویه بین دندانه‌های آن‌ها ۶۰ درجه است. از آن جایی که اندازه‌های این رزوه بر اساس اینچ است، در کشورهایی مثل آمریکا یا کانادا کاربرد بیشتری دارند. از این مدل رزوه در صنایع مختلف مثل خودرو سازی استفاده می‌شود. معمولا قیمت مناسبی را نیز دارا هستند. یک مدل دیگر از رزوه مثلثی وجود دارد که به آن رزوه مثلثی متریک می‌گویند. اندازه‌گیری این نوع بر حسب میلی متر می‌باشد. از این مدل رزوه، در قطعات هواپیما استفاده می‌شود. زیرا در برابر ارتعاشات سنگین و ارتفاع زیاد، ساییدگی بسیار کمی دارد. هم‌چنین در صنعت ساختمان سازی نیز کاربرد دارد.
- رزوه مربعی
کاربرد رزوه مربعی، با توجه به شکل خاصی که دارد، متفاوت است. از این نوع رزوه در جک‌های پیچی و ماشین ابزار استفاده می‌شود. زیرا می‌تواند به راحتی بارهای جانبی را تحمل کند. نسبت به سایر مدل‌ها، دندانه ای نوع رزوه بافت سخت تری دارد.
- رزوه ACME
این نوع رزوه، از نوع رزوه مربعی قوی‌تر است و در نتیجه کاربرد بیشتری در صنایع مختلف دارد. این نوع از رزوه قدرت بالایی در برابر سایش دارد و می‌تواند به خوبی بارهای سنگین را تحمل کند.
- رزوه حائل
این نوع از رزوه اصطکاک کمی را ایجاد می‌کند. هم‌چنین مقاومت بالایی را در برابر فشار تحمل می‌کند. از این نوع رزوه در جک‌ها، بالا برها، آب بندی و … می‌توان استفاده کرد.
در دسته انواع رزوه پیچ‌ها، دو دسته هستند که ممکن است در بازار اسامی آن‌ها شنیده باشید. در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شویم:
- پیچ دنده آمریکایی
پیچ دنده آمریکایی معروف به پیچ اینچی است ( هر اینچ ۲۵.۴ سانتی‌متر می‌باشد). این نوع از پیچ‌ها کاربرد مخصوص به خودشان را دارا هستند و از آن‌ها در دستگاه‌های آمریکایی استفاده می‌شود. برای نمایش گرید این پیچ از خط استفاده می‌شود. این خطوط روی سر پیچ قرار دارند. برای مثال، پیچی که سه خط بر روی سر آن داشته باشد گرید ۸.۸ و پیچی که ۶ خط داشته باشد گرید ۱۰.۹ می‌باشد.
- پیچ دنده ژاپنی
پیچ دنده ژاپنی اصطاحا به پیچ ۱.۲۵ معروف است. درواقع نشان دهنده گام دنده ای پیچ می‌باشد. پیچ دنده ژاپنی در سایزهای ۱۲-۱۰ تولید می‌شود. سایز ۱۴ هم در بازار موجود است ولی متقضی کمتری دارد.
استانداردهای رزوه پیچ
هدف از ایجاد استانداردهای مختلف، این است که شرکت‌ها بر اساس یک اصول خاص محصولات را طراحی کنند. در مورد رزوه پیچ‌ها هم همین قضیه صدق می‌کند. همان طور که گفتیم رزوه پیچ‌ها از انواع مختلفی تشکیل شده است. بنابراین استانداردهای متعددی را شامل می‌شود. در ادامه به بررسی این استانداردها می‌پردازیم:
- استاندارد BSB ( استاندارد بریتانیا)
BSP یا رزوه Whitworth خانواده‌ای از استانداردهای رزوه پیچ‌ها است که در سطح بین المللی به جز ایالات متحده، استفاده می‌شود. این فرم رزوه دارای یک رزوه V شکل ۵۵درجه با ریشه‌ها و تاج‌های گرد است.
- استاندارد NP آمریکایی
این فرم از رزوه V شکل ۶۰ درجه با ریشه‌ها و تاج‌های مسطح می‌باشد و به طور گسترده در ایالات متحده و کانادا استفاده می‌شود.
روش شناسایی رزوه پیچ
برای این که بتوانیم رزوه‌هارا تشخیص دهیم، باید به دقت آن‌ها را شناسایی کنیم. برای شناسایی، بعضی از تولیدکنندگان ابزارهای مخصوصی را پیشنهاد داده‌اند. به این ابزارها، کیت شناسایی رزوه می‌گویند. بدون داشتنن کیت شناسایی رزوه، نمی‌توان آن‌ها را شناسایی کرد. در واقع از ملزومات لازم برای بررسی دقیق این محصولات است.
همان طور که گفتیم، به وسیله ابزارهای مخصوص مثل کیت شناسایی رزوه، می‌توان رزوه‌ها را شناسایی کرد و تشخیص داد. اما موارد دیگری هم برای شناسایی رزوه‌ها وجود دارند. پیش تر گفته بودیم که رزوه‌ها مخروطی و یا موازی هستند. برای تشخیص این مسئله می‌توان به صورت چشمی و یا به وسیله لبه تیز خط کش کمک گرفت. اما در صورتی که تردید داشتید، می‌توانید از ابزاری به اسم کولیس هم کمک بگیرید.
روش دیگری که می‌توان رزوه‌ها را شناسایی کرد، تعیین سایز آن‌ها است. برای مثال در رزوه‌های موازی، قطر آن در تمام طول پیچ یکسان است. اما در رزوه‌های مخروطی چنین نیست و قطر پیچ تغییر می‌کند.
چرا انتخاب رزوه پیچ مناسب مهم است؟
قرار نیست همه رزوه‌های پیچ‌ها برای یک کاربرد مورد استفاده قرار بگیرند. هر یک برای وظایف مختلف طراحی شده‌اند. برخی از آن‌ها به سوراخ‌های از پیش حفر شده نیاز دارند؛ در حالی که برخی دیگر دارای نوک‌های تیز هستند که برای سوراخ کردن مستقیم مواد نرم‌تر مانند چوب طراحی شده‌اند. سایر پیچ‌ها از نظر فاصله رزوه متفاوت هستند که برای ویژگی‌های مختلف اهمیت خاصی دارند. توجه ویژه به این ویژگی‌ها، شما می توانید با سهولت بیشتری، رزوه مناسب را انتخاب کنید. این امر باعث می‌شود پیچ انتخابی شما استحکام و عملکرد مناسبی را برای کاربرد مدنظرتان فراهم می‌کند.
اصطلاحات رایج رزوه پیچ
در این قسمت به صورت مختصر اصطلاحاتی که ممکن است با آن‌ها رو به رو شوید را جمع آوری کرده‌ایم. این اصطلاحات به شرح زیر است:
قطر اصلی: به قطر رزوه خارجی اشاره دارد و با استفاده از کولیس اندازه گیری می‌شود.
قطر کوچک: قطر کوچک قطر پیچی است که در قسمت پایه یا ریشه رزوه، در داخلی ترین قسمت پیچ اندازه گیری می‌شود. برای اندازه گیری دقیق قطر کوچک به تجهیزات تخصصی نیاز دارید.
قطر مؤثر: قطر مؤثر اساساً میانگین قطرهای اصلی و کوچک است. مجدداً، برای درک دقیق قطر مؤثر پیچ به تجهیزات تخصصی نیاز دارید.
گام: فاصله بین دو رزوه روی یک پیچ است.
تاج: ارتفاع رزوه خارجی است. در واقع می‌توانید با کم کردن قطر کوچک از قطر اصلی، تاج را پیدا کنید. تاج تفاوت بین این دو است.
زوایای رزوه: زاویه رزوه، زاویه واقعی هر دو طرف یک پیچ است. رزوه‌های متقارن نشان می‌دهد که هر دو طرف رزوه زاویه یکسانی دارند. معمولا زوایای رزوه را “کناره” می‌نامند.
رزوه‌های درشت و ریز: اصطلاحات «درشت» و «ریز» به فاصله بین تاج هر رزوه اشاره دارد. شکاف‌های کوچک‌تر رزوه‌های ظریف و شکاف‌های بزرگ‌تر رزوه‌های درشت ایجاد می‌کنند.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم رزوه‌ها و انواعشان را به شما عزیزان معرفی کنیم. . برای آشنایی رزوه در پیچ‌ها به اطلاعات زیادی نیاز است. در ساخت و تولید رزوه‌ها و هم‌چنین استفاده از آن‌ها عوامل خاصی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود. تیم ما در آلن پیچ www.allenpich.com سعی دارد تا انواع پیچ با رزوه‌های مختلف را با کیفیت عالی، تنوع بالا و قیمت مناسب در اختیار مصرف کنندگان عزیز قرار دهد. امیدواریم از خواندن این مقاله لذت برده باشید.
