بررسی هزینه‌های پنهان ساخت خودرو: چرا قیمت خودرو گران می‌شود؟

صنعت خودروسازی ایران، سال‌هاست که در مرکز توجه و بحث و جدل‌های بسیاری قرار دارد. افزایش بی‌رویه قیمت خودروهای داخلی، سؤالات بسیاری را در ذهن مصرف‌کنندگان ایجاد کرده است. بسیاری بر این باورند که قیمت‌گذاری خودروها منطقی نبوده و فاصله قابل توجهی بین قیمت تمام‌شده و قیمت فروش وجود دارد. اما واقعیت چیست؟ چه عواملی در تعیین قیمت تمام‌شده یک خودرو نقش دارند؟ در این مقاله، با بررسی دقیق مواد اولیه، تکنولوژی‌های بومی و وارداتی به‌کار رفته در تولید خودروهای داخلی، تلاش می‌کنیم تا به این پرسش پاسخ دهیم و شفافیت بیشتری را در این حوزه ایجاد کنیم. با ما همراه باشید تا به دلایل افزایش بی‌رویه قیمت خودرو در سال ۱۴۰۳ پی ببریم و عوامل مؤثر بر آن را مورد تحلیل قرار دهیم.

هزینه تولید خودرو در ایران چقدر است؟

چرا یک خودروی ایرانی با امکانات بسیار کمتر، قیمتی نزدیک به یک خودروی اروپایی دارد؟ این پرسشی است که سال‌هاست ذهن بسیاری از خریداران خودرو را به خود مشغول کرده است. طبق آمارهای رسمی، هزینه تولید یک خودروی ایرانی بسیار کمتر از نمونه‌های مشابه اروپایی است. بازه هزینه ساخت خودرو تولید داخل چیزی بین ۴۹۰ میلیون تا ۱,۳ میلیارد تومان است. اما چه توجیهی برای این قیمت و هزینه ساخت خودرو وجود دارد؟ با در نظر گرفتن عوامل موثر بر هزینه ساخت خودرو، می‌توان تا حدودی بالا بودن قیمت تمام شده این محصول را توجیه می‌کند.

هزینه‌های پنهان در صنعت خودروسازی

تصور کنید می‌خواهید یک خودرو بخرید. به نمایشگاه می‌روید و با دیدن قیمت‌های نجومی، تعجب می‌کنید. اما چرا یک خودروی ساده تا این اندازه گران است؟ عوامل متعددی بر هزینه ساخت یک خودرو تأثیر می‌گذارند که شاید برای بسیاری از ما ناشناخته باشند. در این بخش به بررسی عوامل موثر بر هزینه ساخت خودرو می‌پردازیم.

هزینه مواد اولیه و قطعات

شاید تصور کنید که فقط چند ورق آهن و پلاستیک کنار هم چیده شده و بعد از آن، یک خودرو تولید می‌شود. اما واقعیت این است که ساخت یک خودرو، فرایندی بسیار پیچیده و پرهزینه است. یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر قیمت خودرو، هزینه مواد اولیه و قطعات آن است.
فولاد و آلومینیوم مثل ستون‌های یک خانه، ساختار اصلی خودرو را تشکیل می‌دهند. فولاد با استحکام فوق‌العاده‌اش، از سرنشینان در برابر ضربات محافظت می‌کند، درحالی‌که آلومینیوم به سبکی و افزایش کارایی خودرو کمک می‌کند. اما این استحکام و سبک بودن ارزان به دست نمی‌آید؛ نوسانات قیمت ورق آهن کیلویی و تنوع ورق‌های فولادی کاربردی در ساخت خودرو، چالشی بزرگ برای خودروسازان است.
استفاده از پلاستیک در برخی بخش‌های خودرو، انعطاف پذیری و وزن پایین را در طراحی و ساخت خودرو امکان‌پذیر می‌کند. البته در خودروهای مدرن، قطعات الکترونیکی در بخش‌های مختلف آن، از سیستم‌های صوتی و تهویه گرفته تا دوربین‌ها و حسگرهای کمک‌راننده. هرچه بیشتر از این دست تکنولوژی‌ها در ساخت خودرو استفاده شده باشد، خودرو هوشمندتر و هزینه ساخت بالاتری خواهد داشت.

هزینه طراحی خودرو چقدر است؟

زمانی که یک مجموعه خودرو سازی می‌خواهد یک خودروی جدید و متفاوت بسازد، برای این کار، باید ساعت‌ها و روزها تحقیق کند، آزمایش‌های مختلفی انجام دهد و فناوری‌های نوین را به کار بگیرد. اینجاست که اهمیت بخش تحقیق و توسعه مشخص می‌شود. این مسیر، فعالیت‌های زیر مستلزم صرف هزینه‌هایی هستند که گاها از دید بازار و مصرف کننده پنهان می‌ماند.

• هزینه طراحی مدرن و آینده‌نگر
• تست‌های  کیفیت و استاندارد
• استفاده از فناوری‌های پیشرفته

طراحی یک خودرو، مثل ساختن یک خانه‌ی خیلی خاص است. شما نه تنها باید به ظاهر آن توجه کنید، بلکه باید مطمئن شوید که ایمن، راحت و کارآمد هم باشد. برای این کار، مهندسان و طراحان باید ساعت‌ها وقت بگذارند و از نرم‌افزارهای پیشرفته استفاده کنند.
برای طراحی یک خودروی جدید ساده تولید داخل، که البته تغییراتی هم در آن ایجاد شده، به سرمایه نسبتا بالایی نیاز داریم! این پول کجا می‌رود؟ بخشی از آن صرف طراحی بدنه جدید، داخلی خودرو و تجهیزات جانبی می‌شود.

هزینه خطوط تولید کارخانه‌های خودروسازی

از مهندسان خلاق گرفته تا تکنسین‌های ماهر و کارگران دقیق، همه باید در کنار هم کار کنند تا این شاهکار صنعتی خلق شود. خط تولید یکی از بزرگترین و اصلی ترین بخش‌های یک کارخانه تولید خودرو به حساب می‌آید.
برای تولید خودروهای اقتصادی و پرفروش، خطوط تولید پیشرفته‌ای طراحی می‌شوند که قادر باشند در هر ساعت حدود ۲۲ تا ۲۵ خودرو را آماده کنند. تصور کنید چنین خط تولیدی چه هزینه‌ای خواهد داشت! نکته اینجاست که هنوز ۷۰ تا ۸۰ درصد این خطوط باید از خارج کشور تأمین شوند. این یک چالش بزرگ برای صنعت خودروسازی داخلی است؛ چرا که وابستگی به تجهیزات خارجی نه تنها هزینه‌ها را افزایش می‌دهد، بلکه تولید را به عوامل بیرونی وابسته می‌کند.

چرا قیمت خودرو در ایران اینقدر بالا است؟

ساخت یک خودرو مثل ساختن یک پازل پیچیده است که هر قطعه آن هزینه خاص خودش را دارد. از ورق‌های فولادی گرفته تا پیچ‌های ریز و درشت، هر کدام نقش مهمی در قیمت تمام‌شده یک خودرو ایفا می‌کنند. طراحی پیچیده، استفاده از فناوری‌های روز دنیا، هزینه‌های بالای تولید و البته نوسانات بازار، همگی دست به دست هم می‌دهند تا قیمت خودرو در ایران به این حد برسد. اما نکته مهم اینجاست که این افزایش قیمت فقط به دلیل هزینه‌های تولید نیست. عوامل دیگری مثل نوسانات ارز، تحریم‌ها و سیاست‌های اقتصادی نیز در این افزایش قیمت نقش دارند. در نهایت، می‌توان گفت که قیمت بالای خودرو در ایران نتیجه ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی است که هر کدام به نوبه خود بر قیمت تمام‌شده خودرو تأثیر می‌گذارند.

بررسی هزینه ساخت خودرو داخلی

در ادامه، توضیحات بیشتری در مورد قیمت ۵ مدل از خودروهای تولید داخل ارائه می‌دهیم:

سورن پلاس با موتور XU7P:

هزینه تمام شده ساخت این خودرو ۵,۱۵۲,۱۸۱,۹۸۴ ریال است که پس از اضافه شدن مالیات و سایر هزینه‌ها، قیمت نهایی مصرف‌کننده به ۶,۱۵۵,۱۸۱,۹۹۹ ریال می‌رسد. این خودرو به دلیل داشتن موتور ۱.۸ لیتری و امکانات متعدد، گزینه‌ای مناسب برای کسانی است که به دنبال خودرویی با قدرت موتور بالا و مصرف سوخت معقول هستند.

پژو ۲۰۷ دستی سقف شیشه‌ای ارتقا یافته:

این مدل نسبت به نسخه‌های ساده‌تر، با تجهیزاتی مانند سقف شیشه‌ای ارتقا یافته، ظاهر و کارایی بهتری دارد که باعث افزایش قیمت آن شده است. قیمت کارخانه‌ای این مدل ۵,۶۶۹,۵۶۲,۰۸۳ ریال است و با احتساب مالیات و هزینه‌های اضافی، قیمت نهایی آن به ۶,۷۵۵,۷۵۳,۷۲۶ ریال می‌رسد.

هایما 8S:

هزینه ساخت این خودرو از محصولات ایران خودرو ۱۱,۵۴۱,۸۱۰,۷۰۸ ریال و قیمت عرضه آن در بازار ۱۳,۸۳۳,۷۲۵,۹۱۷ است. هایما 8S به عنوان یک کراس‌اوور با امکانات کامل و موتور قدرتمند، یک انتخاب عالی برای کسانی است که به دنبال خودرویی با کیفیت بالا و امکانات رفاهی پیشرفته هستند. قیمت بالای این خودرو به دلیل تجهیزات و ویژگی‌های مدرن آن است.

ساینا GX-L با ترمز ESC:

ساینا GX-L با قیمت پایه ۳,۴۱۴,۴۴۹,۳۹۳ ریال و قیمت نهایی ۴,۱۳۴,۷۳۰,۰۰۰ ریال عرضه می‌شود. این خودرو با ترمز ESC و استانداردهای ایمنی بهتر نسبت به مدل‌های قدیمی‌تر، یک گزینه مناسب برای کسانی است که به دنبال خودرویی مقرون به صرفه با امکانات ایمنی بیشتر هستند.

شاهین G با ترمز ESC:

شاهین G به عنوان یکی از خودروهای پرفروش سایپا، به دلیل طراحی مدرن، تجهیزات ایمنی پیشرفته و موتور قدرتمند، یک گزینه محبوب برای کسانی است که به دنبال خودرویی با کارایی بالا و قیمت معقول هستند. قیمت پایه این مدل ۴,۹۶۹,۳۵۰,۰۰۰ ریال است و با احتساب مالیات و هزینه‌های اضافی، قیمت نهایی به ۵,۹۳۸,۴۲۰,۰۰۰ ریال می‌رسد.

مدل خودرو	قیمت کارخانه‌ای (ریال)	قیمت نهایی (ریال)
سورن پلاس با موتور XU7P	۵,۱۵۲,۱۸۱,۹۸۴	۶,۱۵۵,۱۸۱,۹۹۹
سورن پلاس دوگانه‌سوز	۵,۵۷۵,۷۰۳,۰۵۳	۶,۵۳۳,۶۱۳,۱۹۰
پژو ۲۰۷ دستی سقف شیشه‌ای	۵,۶۶۹,۵۶۲,۰۸۳	۶,۷۵۵,۷۵۳,۷۲۶
پژو ۲۰۷ اتوماتیک سقف شیشه‌ای	۶,۷۰۸,۹۶۳,۵۸۷	۷,۹۶۱,۴۵۹,۴۷۰
هایما ۸S	۱۱,۵۴۱,۸۱۰,۷۰۸	۱۳,۸۳۳,۷۲۵,۹۱۷
هایما ۷X	۱۲,۷۴۴,۵۲۲,۹۹۹	۱۵,۴۷۰,۲۰۸,۳۸۸
لونا GRE	۱۱,۶۵۲,۴۳۲,۰۰۰	–
ساینا GX-L با ترمز ESC	۳,۴۱۴,۴۴۹,۳۹۳	۴,۱۳۴,۷۳۰,۰۰۰
ساینا S با استاندارد ۸۵گانه	۳,۴۲۲,۷۷۶,۶۲۲	۴,۱۴۴,۳۹۰,۰۰۰
ساینا GL دوگانه‌سوز	۳,۸۳۱,۷۷۴,۱۸۲	۴,۵۰۳,۸۸۰,۰۰۰
کوییک S با استاندارد ۸۵گانه	۳,۳۴۸,۰۰۰,۰۰۰	۴,۰۵۷,۶۵۰,۰۰۰
کوییک GX-L با ترمز ESC	۳,۶۳۶,۱۲۷,۱۰۲	۴,۳۹۱,۸۸۰,۰۰۰
کوییک پلاس اتوماتیک CVT با ترمز ESC	۳,۹۷۱,۷۰۰,۰۰۰	۴,۷۸۱,۱۵۰,۰۰۰
اطلس تیپ G	۴,۱۷۹,۴۲۹,۸۴۲	۵,۰۲۲,۱۱۰,۰۰۰
اطلس تیپ E پلاس اتوماتیک CVT با ترمز ESC	۴,۹۷۹,۳۳۴,۲۶۵	۵,۹۵۰,۰۰۰,۰۰۰
شاهین G با ترمز ESC	۴,۹۶۹,۳۵۰,۰۰۰	۵,۹۳۸,۴۲۰,۰۰۰
شاهین G اتوماتیک CVT	۶,۲۲۶,۳۶۲,۹۵۱	۷,۳۹۶,۵۵۰,۰۰۰
شاهین پلاس اتوماتیک	۷,۲۸۳,۵۵۵,۰۵۲	۸,۶۲۲,۹۰۰,۰۰۰
چانگان CS35 پلاس تیپ ۳	۱۰,۷۷۰,۱۲۳,۰۰۰	۱۴,۰۶۱,۲۰۰,۰۰۰
چانگان CS55 پلاس	۱۱,۵۶۴,۷۳۹,۸۰۰	۱۵,۱۲۵,۹۳۰,۰۰۰
سایپا ۱۵۱SE تیپ DA	۲,۶۶۸,۴۰۵,۰۵۹	۳,۱۰۰,۱۰۰,۰۰۰
سایپا ۱۵۱SE با کفی اتاقبار پاششی تیپ DA	۲,۷۰۱,۴۰۵,۰۵۹	۳,۱۳۷,۴۹۰,۰۰۰

 

جمع‌بندی

هزینه‌های پنهان ساخت خودرو در ایران، ترکیبی از عوامل متعدد است که شامل قیمت مواد اولیه، تکنولوژی‌های به‌کار رفته، طراحی، نیروی انسانی و خطوط تولید می‌شود. این عوامل، در کنار چالش‌های ناشی از وابستگی به واردات، تحریم‌ها و نوسانات ارزی، هزینه‌های تولید را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهند. هرچند بخش قابل توجهی از این هزینه‌ها اجتناب‌ناپذیر است، اما با تقویت توانمندی‌های داخلی، توسعه تکنولوژی‌های بومی و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید، می‌توان این هزینه‌ها را کاهش داد و صنعت خودروسازی کشور را به سمت رقابت‌پذیری بیشتر در بازارهای داخلی و بین‌المللی سوق داد.