راهنمای جامع فرمول 1؛ هر آنچه باید درباره مسابقات گرندپری بدانید

اگر به تماشای فرمول ۱ علاقه دارید اما با آن آشنایی کافی ندارید، این مقاله برای شما است.

سه سال پیش بود که برای نخستین‌بار به تماشای مسابقه ۲۴ ساعتی لمان نشستم و از آن زمان هر ساله پیگیر این مسابقه هستم. متاسفانه به‌خاطر پوشش ندادن درست مسابقات اتوموبیل‌رانی در تلویزیون و بی‌اطلاعی مردم از آن‌ها، بسیاری از هیجان و حواشی آن‌ها دور مانده بودند که البته به‌لطف سیستم‌های اشتراکی و پلتفرم‌های رسمی بهتر شد. جذابیت لمان و WEC باعث شد تا به باقی انواع موتوراسپرت توجه بیشتری کنم و به‌دنبال شاخه جدیدی بگردم؛ مشخصاً گزینه بعدی من مسابقات فرمول ۱ بود!

پس از نگارش مطلبی مفصل در گذشته برای شرح WEC در مقاله «راهنمای جامع WEC: هرآنچه باید درباره مسابقات قهرمانی استقامت جهان بدانید»، به فکر شرح کلیات و دانسته‌های لازم برای تماشای F1 افتادم؛ مسابقاتی که هم‌اکنون به‌عنوان محبوب‌ترین شکل موتوراسپرت در جهان شناخته می‌شوند. اگر شما هم مانند من با قوانین این ورزش آشنایی کامل ندارید و دوست دارید زین‌پس سرگرمی جدیدی داشته باشید، تا انتهای این مطلب همراه پدال باشید.

فرمول ۱ چیست؟

فرمول ۱ که با نام اختصاری F1 نیز شناخته می‌شود، مسابقاتی زنجیره‌ای به شمار می‌روند که در پیست‌های مختلف دنیا برگزار می‌شوند. شرکت‌های بزرگی چون فراری، مرسدس، هوندا (به‌صورت غیرمستقیم)، آستون‌مارتین و… در این مسابقات شرکت می‌کنند و خودروهایی تک‌سرنشینی را برای رقابت در آن آماده می‌کنند. البته فرمول ۱ در برابر رقابت‌های دیگر چون فرمول E، فرمول ۳ و… بالاترین سطح مسابقات موسوم‌به فرمول به شمار می‌رود.

در ابتدای آفرینش جهان موتوراسپرت قوانین مشخصی وجود نداشتند؛ اما پس از جنگ جهانی، فدراسیون جهانی اتومبیل‌رانی یعنی FIA برای برابر کردن مسابقات تلاش کرد و قوانین مشخصی را برای این مسابقات تنظیم کرد. هر فصل از مسابقات فرمول یک شامل چند رقابت در کشورهای مختلف می‌شود که هر یک را به‌عنوان یک «گرندپری» می‌شناسند.

خودروهایی با مهندسی بی‌نهایت

خودروهای شرکت‌کننده در این مسابقات کاملاً برای اهداف این مسابقات طراحی می‌شوند و حق ورود به خیابان‌های عمومی را ندارند. مهندسی این خودروها در حدی پیشرفته است که آخر هر فصل به تولیدکننده برتر مسابقات یک جایزه اهدا می‌شود. فرمت طراحی این خودروها به‌صورت چرخ‌های بدون طاق (اصطلاحاً چرخ‌باز)، تک‌سرنشینی و با کابین باز است. مشخصاً در طراحی پیچیده این خودروها به اصول آیرودینامیک، توزیع وزن، استفاده از مواد سبک و مقاوم و… توجه ویژه‌ای می‌شود.

خودروهای کنونی فرمول ۱ از موتورهای ۱.۶ لیتری V6 با بیش از ۱۰۰۰ اسب بخار قدرت استفاده می‌کنند و می‌توانند در خط مستقیم به سرعت ۳۲۰ کیلومتر در ساعت دست پیدا کنند. البته تمرکز اصلی سازندگان آن‌ها حفظ ثبات خودرو در پیچ‌ها و افزایش پایداری در مانورهای سنگین مسابقه است. سازندگان تقریباً هر سال خودروهای خود را به‌روزرسانی می‌کنند.

تایر: تأثیرگذارترین فاکتور هر گرندپری

شرکت پیرلی تأمین‌کننده اصلی تایرهای این مسابقات است و برای هر فصل تعداد مشخصی تایر را در اختیار تیم‌ها قرار می‌دهد؛ چراکه قدرت و عملکرد این خودروها باعث تمام شدن آن‌ها می‌شوند و البته هر تایر برای شرایط جوی خاصی ساخته می‌شود. پیش‌تر در مطلبی جداگانه به معنا و مفهوم تایرهای این مسابقات پرداخته‌ایم که برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله «هر آنچه که باید درباره تایر خودروهای فرمول ۱ بدانید» را مطالعه کنید. هر راننده در هر مسابقه الزاماً باید از دو نوع لاستیک مختلف شامل سافت، مدیوم یا هارد استفاده کند مگر اینکه هوا بارانی باشد.

تیم‌های فرمول ۱

هرچند که اخبار این مسابقات روی راننده‌های آن تأکید بسیار دارند؛ اما این تیم‌ها هستند که هسته مسابقات را شکل می‌دهند نه راننده‌هایشان! هر تیم از صدها مهندس، تکنسین، طراح و… تشکیل می‌شود.

فصل ۲۰۲۴ فرمول ۱ شامل ۱۰ تیم می‌شود که هر یک توسط یک خودروسازی پشتیبانی می‌شود. هر تیم می‌تواند دو خودرو را وارد پیست کند که هر کدام راننده مشخص خود را دارد. تیم‌های فصل جدید این مسابقات را در جدول زیر مشاهده کنید:

روند برگزاری گرندپری

هر مسابقه فرمول ۱ در یک آخر هفته (جمعه تا یکشنبه) برگزار می‌شود که شامل یک رویداد ۴ ساعتی تمرین آزاد، دو تمرین آزاد موسوم‌به FP1 و FP2 در روز جمعه و تمرین آزاد سوم، FP3، در صبح شنبه می‌شود. بعدازظهر همان روز رویداد تعیین خط (Qualifying) سه‌بخشی انجام می‌شود تا جایگاه هر خودرو برای شروع مسابقه تعیین شود. گرندپری روز یکشنبه آغاز می‌شود و در طی آن، راننده‌ها باید پیست بسته را به اندازه ۳۰۵ کیلومتر بپیمایند که معمولاً از ۲ تا ۴ ساعت به درازا می‌کشد.

مرحله نخست تعیین خط به ثبت سریع‌ترین رکورد ممکن توسط راننده‌ها اختصاص دارد؛ سپس ۵ راننده که بیشترین زمان را ثبت کرده‌اند (کندتر بوده‌اند) کنار گذاشته خواهند شد و ثبت رکورد بار دیگر با راننده‌های باقی‌مانده انجام خواهد شد. تا ۵ راننده کند دیگر هم حذف شوند. ۱۰ راننده برتر بخش دوم به مرحله سوم می‌روند و به این صورت، ترتیب شروع مسابقه اصلی مشخص می‌شود.

پیت استاپ

پیت به محل قرارگیری تمام خدمه مسابقه اطلاق می‌شود؛ جایی که هر تیم شرکت‌کننده یک گاراژ را در دست خواهد گرفت و به راننده خود کمک خواهد کرد. پیت‌استاپ به توقف راننده در این گاراژها اطلاق می‌شود که به‌منظور تعویض یک قطعه، چرخ‌ها، تعمیر و… انجام می‌شود و یکی از مهم‌ترین المان‌های هر مسابقه خودرویی به شمار می‌رود. به‌خاطر ماهیت سریع فرمول ۱، تعویض تایر خودروهای این مسابقه در زمانی کمتر از ۳ ثانیه انجام می‌شود. هر خودرو باید حداقل یک بار برای تعویض تایر به گاراژ بازگردد.

سیستم امتیازدهی F1

در فرمول ۱ تنها به ۱۰ راننده برتر امتیاز داده می‌شود که در جدول زیر می‌توانید آن را مشاهده کنید:

سریع‌ترین راننده مسابقه هم اگر جزو این ۱۰ راننده باشد، یک امتیاز اضافه هم دریافت خواهد کرد. از سال ۲۰۲۱ قوانین تازه‌ای برای مواجهه با هوای بد در جریان مسابقه معرفی شد. بنابر این قوانین، اگر مسابقه پیش از اتمام دو دور کامل لغو شود هیچ راننده‌ای امتیاز نخواهد گرفت. اگر کمتر از ۲۵ درصد مسابقه تمام شده باشد و آنگاه رویداد لغو شود، پنج راننده برتر به‌ترتیب ۶، ۴، ۳، ۲ و ۱ امتیاز خواهند گرفت. اگر ۲۵ تا ۵۰ درصد مسابقه طی شده باشد، ۹ راننده برتر به‌ترتیب ۱۳، ۱۰، ۸، ۶، ۵، ۴، ۳، ۲ و ۱ امتیاز خواهند گرفت. اگر ۵۰ تا ۷۰ درصد مسابقه کامل شده باشد، ۱۰ راننده برتر به‌ترتیب ۱۹، ۱۴، ۱۲، ۹، ۸، ۶، ۵، ۳، ۲ و ۱ امتیاز دریافت می‌کنند. در صورت لفو مسابقه درحالی‌که بیش از ۷۵ درصد آن کامل شده باشد هم به ۱۰ راننده برتر امتیاز کامل اعطا می‌شود.

چگونه فرمول ۱ را تماشا کنیم؟

صداوسیما گهگاه مسابقات فرمول ۱ را (به‌صورت زنده یا تکرار) پوشش می‌دهد پس اگر به پیگیری بیشتر و جامع‌تر این مسابقه علاقه‌مند هستید بهتر است به فکر تهیه اشتراک از پلتفرم‌های آنلاین باشید. پلتفرم رسمی خود F1 بهترین مرجع برای این کار است اما MotortrendTV و FuboTV هم این کار را انجام می‌دهند. نظر شما درباره فرمول ۱ چیست؟ آیا این مسابقات واقعاً بهترین و جذاب‌ترین رقابت‌های موتوراسپرت زمین هستند؟