دنده عقب: افتتاح مرکز فنی جنرال‌موتورز

در چنین روزی در سال ۱۹۵۶، غول خودروسازی مستقر در دیترویت، جنرال‌موتورز، مرکز فنی جدید خود را در «وارن» میشیگان افتتاح کرد. در این مرکز که نزدیک به ۱۰۰ میلیون دلار و یا به عبارتی نیم‌میلیارد دلار امروزی برای جنرال‌موتوزر هزینه در بر داشت، حدود ۴ هزار نفر اعم از دانشمند، مهندس و طراح مشغول به کار شدند. مرکز فنی جنرال‌موتورز یکی از بزرگترین مراکز تحقیقات صنعتی در جهان به شمار می‌رفت.

دو شخصیتی که بیشتر از همه در ابعاد و افق‌های مرکز فنی مسئولیت داشتند، یک آلفرد پی. اسلون جونیور (Alfred P. Sloan Jr.)، رئیس هیئت مدیره بسیار تأثیرگذار جی‌ام و هارلی اِرل (Harley Earl) بودند. «هارلی ارل» کسی بود که «اسلون» وی را در سال ۱۹۲۷ به سرپرستی بخش طراحی جنرال‌موتورز منصوب کرد. «ارل» با طراحی «لاسال» مدل ۱۹۲۷ شهرتی برای خود دست و پا کرد. لاسال که توسط «کادیلاک» ساخته شده بود، اولین خودروی تولیدی بود که از یک بدنه گردگوشه، کشیده و جمع‌و‌جور بهره‌مند شده بود. محبوبیت این مدل باعث شد که در طول سال‌های آینده، به عنوان یک خودروی نمادین در بازار شناخته شود. وقتی «اسلون» پیشنهاد کرد که جنرال‌موتورز یک فضای ترکیبی برای استقرار پروژه‌های تحقیقاتی کمپانی بسازد، «اِرل» که بسیار به طراحی و استایل اهمیت می‌داد، وی را ترغیب کرد که ساختاری با معماری و ویژگی‌های زیباشناسانه متمایز بنا کند.

سپس «اسلون» و «ارل» به سراغ معمار فنلاندی، ایرو سارینِن (Eero Saarinen) رفتند؛ کسی که قبلاً به خاطر همکاری با پدرش، معمار مشهور الیِل سارینن (Eliel Saarinen) شناخته شده بود. مرکز فنی جنرال‌موتورز که اولین پروژه مستقل سارینن جوان محسوب می‌شد، می‌توانست تحسین‌های همگان را به دنبال داشته باشد. ساخت و ساز این مرکز در سال ۱۹۴۹ آغاز گردید و در سال ۱۹۵۵ به پایان رسید. در میان سازه‌های مدرن تهاجمی در این مرکز، یک برج آب ۴۰ متری از جنس فولاد ضدّ زنگ و یک گنبد آلومینیومی درخشان که تالار کنفرانس «جی‌ام استایلینگ» را در خود جای داده بود، بیش از همه جلب‌توجه می‌کردند. «سارینن» وسواس زیادی نسبت به مناظر اطراف داشت و بر این اساس در مساحتی برابر ۱/۳۳۵ کیلومترمربع، بیش از ۱۳ هزار درخت کاشت و بیش از ۶۲۷ هزار مترمربع نیز به چمن اختصاص داد. ابعاد و زیبایی‌های ظاهری این مرکز با نسخه قرن بیستم مجموعه سلطنتی «ورسای» در فرانسه قابل مقایسه است.

مطابق یک مقاله روزنامه نیویورک تایمز که در ماه می سال ۱۹۵۶ میلادی منتشر شده، حدود ۵ هزار از سرآمدهای دانش، مهندسی، صنعت و آموزش برای افتتاح این مرکز فنی در «وارن»، شمال دیترویت گرد هم آمده‌اند. همچنین در گردهمایی‌های مشابه در ۶۱ شهر دیگر در امریکا، دیگران نیز این مراسم را در «تلویزیون‌های مدار بسته» نظاره‌گر بوده‌اند. کارهای صورت گرتفه در این مرکز، دامنع وسیعی از تجربه‌های کاملاً علمی و تحقیقات پایه گرفته تا مهندسی پیشرفته، طراحی و توسعه را شامل می‌شد.

نشریه «تایمز» به نقل از هارلو اچ. کورتیس (Harlow H. Curtice)، رئیس جنرال‌موتورز می‌نویسد:

وفتی می‌گویم که این مرکز از نظر ابعاد، وسعت و افق‌های درنظر گرفته شده برای آن، بی‌نظیر و منحصر به فرد است، فکر نمی‌کنم که درباره آن اغراق کرده باشم. هیچ مجموعه دیگری در دنیا شبیه به این مرکز نیست.

مرکز فنی جنرال‌موتورز سال‌ها بعد یک نوسازی نیز تجربه کرد؛ کاری که با هزینه یک میلیارد دلار در سال ۲۰۰۳ به اتمام رسید.