اشکودا، راه نفوذ فولکس‌واگن به شرق اروپا

شرکت خودروسازی اشکودا که قدمتی بس طولانی‌تر از سرپرست آلمانی خود، گروه فولکس‌واگن دارد، متأثر از اقتصاد کمونیستی و تصمیم‌گیری‌های دولتی، راهی طولانی و پرفراز نشیب را برای پیشرفت خود طی کرده است. با تصمیم دولت چک برای واگذاری این کارخانه به بخش خصوصی و ایجاد شراکت خارجی برای پیشرفت صنعت خودروسازی کشور چک، گروه فولکس‌واگن که به دنبال ایجاد راهی برای ورود به بازارهای کم‌توان اروپای مرکزی و شرقی بود، شرکت خودروسازی اشکودا را به تصرف خود در آورد.

حال بعد از گذشت دو دهه از ادغام شرکت خودروسازی اشکودا در دل گروه خودروسازی فولکس‌واگن، محصولات تولیدی این شرکت به چنان جایگاهی دست پیدا کرده‌اند که به مدد مختصر قیمت ارزان‌تر خود، در بسیاری از بازارهای اروپایی تنه به تنه محصولات سواری فولکس‌واگن با شرکت مادر رقابت می‌کنند. محصولات شرکت خودروسازی اشکودا که بیشتر با عنوان خودروهای خانواده شناخته می‌شوند، از چنان کیفیت و مرغوبیتی برخوردارند که از مصرف‌کنندگان این محصولات به‌عنوان راضی‌ترین مردم روی زمین یاد می‌شود.

اشکودا با قدمتی بیش از یک قرن
جرقه‌های اولیه تأسیس شرکت خودروسازی اشکودا به اوایل ۱۸۹۰ میلادی برمی‌گردد، زمانی که واکلاو کلمنت، یک کتاب‌فروش اهل جمهوری چک نتوانست قطعات مورد نیاز برای تعمیر دوچرخه آلمانی‌اش را به دست آورد. وی نامه‌ای به زبان چک به شرکت سازنده آلمانی نوشت و جواب ناشایست دوچرخه‌ساز آلمانی انگیزه‌ای شد تا واکلاو کلمنت کارگاه تعمیر دوچرخه خود را به کمک دوستش لورین تأسیس کند. بعدها و در سال ۱۹۰۰ میلادی شرکت لورنت و کلمنت با ۳۲ نفر نیروی کار راه‌اندازی شد. شرکت لورنت و کلمنت نیز مانند بسیاری از کارخانه‌های خودروسازی در اواخر قرن نوزدهم، کار خود را با دوچرخه‌سازی و بعد از آن با ساخت موتورسیکلت آغاز کرد.

بعد از آن و در سال ۱۹۲۴ شرکت لورنت و کلمنت با آتش‌سوزی مواجه شد و درنهایت بر اثر مشکلات مالی دچار ورشکستگی شده و به‌عنوان یک بخش خودروسازی در غول صنایع آن زمان کشور چک‌اسلواکی، شرکت اشکودا ورکس، ادغام شد و از آن پس با عنوان شرکت خودروسازی اشکودا به فعالیت خود ادامه داد.

در خلال جنگ جهانی دوم، کارخانه خودروسازی اشکودا به تصرف آلمان نازی در آمد و پس از جنگ، از سال ۱۹۴۵، با تولید اشکودا ۱۱۰۱ تولیدات خود را از سر گرفت. در همین سال این شرکت تحت تأثیر برنامه اقتصادی کمونیستی کشور چک‌اسلواکی، به‌صورت یک شرکت خودروسازی ملی در آمد و از شرکت مادر جدا شد تا به‌صورت مستقل به فعالیت خود ادامه دهد. در سال‌های بعد و در دهه ۱۹۶۰ میلادی، شرکت اشکودا با وجود شرایط سیاسی نامطلوب و عدم ارتباط با کشورهای غیر کمونیستی، توانست به‌خوبی به فعالیت خود ادامه دهد.

در انتهای این دهه، شرکت خودروسازی اشکودا توانست یک محصول کانورتیبل جمع‌وجور و چهار سیلندر را به آمریکا صادر کند. علاوه بر این در خلال دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی، اشکودا بخشی از محصولات خود را به انگلستان و غرب اروپا صادر می‌کرد. در اواخر دهه هشتاد، این شرکت متعلق به چک‌اسلواکی تعامل خوبی با شرکت‌های اروپای غربی پیدا کرد. اشکودا محصولی به نام اشکودا فوریت، با طراحی ظاهری یک شرکت ایتالیایی به نام برتون را در سال ۱۹۸۷ به بازار عرضه کرد که همچنان از موتور اشکودا بهره می‌برد و به تأثیر از خودروهای اروپای غربی به‌صورت یک خودروی هاچ‌بک محور جلو بود.
محصولات شرکت خودروسازی اشکودا به دلیل قیمت پایین خود توان رقابتی مناسبی با خودروهای اروپای غربی داشتند و به مدد ارتباط این شرکت چک‌اسلواکیایی با خودروسازهای غربی، اختلاف تکنولوژی اشکودا با سایر خودروسازهای اروپایی روز به روز کاهش پیدا می‌کرد تا اینکه با فروپاشی کمونیسم در اروپایی شرقی، سرنوشت این خودروسازی به گروه فولکس‌واگن پیوند خورد.

خصوصی‌سازی یا تصاحب به‌دست فولکس‌واگن
سقوط نظام کمونیستی در بلوک شرق، وقوع انقلاب مخملی در کشور چک‌اسلواکی و جدایی این دو کشور از یکدیگر، باعث شد که بسیاری از صنایع این کشور تغییرات بزرگی را در قالب پروژه خصوصی‌سازی تجربه کنند. شرکت خودروسازی اشکودا نیز تحت تأثیر تصمیم مقامات دولتی، در دستان یک شریک قدرتمند خارجی قرار گرفت. در سال ۱۹۹۰، دولت چک، گروه فولکس‌واگن را به‌عنوان شریک تجاری اشکودا انتخاب کرد و در سال ۱۹۹۱ یک قرارداد شراکت جوینت ونچر بین اشکودا و فولکس‌واگن منعقد و ۳۰% از سهام اشکودا به گروه فولکس‌واگن انتقال یافت. البته بعدها و در سال ۱۹۹۴، فولکس‌واگن سهام خود را به ۶۰.۳% و بعد از آن در دسامبر ۱۹۹۵ به ۷۰% افزایش داد.
هرچند که در ابتدای انتخاب این شرکت آلمانی به دلیل حساسیت‌های موجود در سطح عوام و خواص کشور چک نسبت به پیشینه آلمان نازی، مخالفت‌هایی به این انتخاب وجود داشت اما گروه فولکس‌واگن توانست با عملکرد موفق خود در احیای این شرکت اروپای شرقی، بسیار مورد پذیرش قرار گیرد. به شکلی که به پشتوانه تجربه و سرمایه‌گذاری گروه خودروسازی فولکس‌واگن، طراحی محصولات اشکودا در هر دو زمینه استایل و مهندسی بهبود فراوانی پیدا کرد. اکنون شرکت خودروسازی اشکودا به طور کامل در اختیار گروه فولکس‌واگن قرار داشته و به‌عنوان دروازه ورود گروه به بازارهای اروپای مرکزی و شرق اروپا شناخته می‌شود.

موفقیت خیره‌کننده اشکودا در بدنه بازار
به مدد و تلاش گروه فولکس‌واگن، شرکت اشکودا به یکی از چهره‌های مطرح خودروسازی در سراسر اروپا و جهان تبدیل شده است. امروزه محصولات اشکودا در پنج کشور و شش کارخانه تولید می‌شود. دفتر مدیریت، مرکز توسعه و نیز بزرگ‌ترین محل تولید محصولات اشکودا هم چنان در شهر ملادا بلسلاو باقی مانده است. شهری که بیش از یک صد سال پیش، اولین محصول اشکودا در آن تولید شد. همچنین اشکودا از دیگر کارخانه‌های مستقر در جمهوری چک شامل کارخانه کواسینی برای تولید سه مدل یتی، سوپرب و رومستر و نیز از کارخانه ورکابی برای تولید جعبه دنده‌های ۷ سرعته خود استفاده می‌کند. علاوه بر این، شرکت خودروسازی اشکودا برای غلبه بر رقیبان در دیگر بازارهای رو به توسعه، کارخانه‌هایی در روسیه، چین و هند تأسیس کرده است. همچنین، امروزه مدل سیتیگو اشکودا در کارخانه تولیدی مورد توجه گروه فولکس‌واگن در براتیسلاوا اسلواکی تولید می‌شود.

مجموع تولیدات اشکودا در سال میلادی گذشته بیش از یک میلیون دستگاه انواع خودرو بوده است. که نسبت به سال ۲۰۱۴، نزدیک به ۰.۳% کاهش داشته است. از این تعداد محصول، در حدود ۷۳۷۰۰۰ دستگاه در جمهوری چک، ۱۲۰۰۰ دستگاه با رشد ۱۶.۴% نسبت به سال ۲۰۱۴ در پونه هند، ۴۱۰۰۰ دستگاه در براتیسلاوا و ۲۶۸۰۰۰ انواع خودرو در کشور چین تولید شده است. علاوه بر این کارخانه‌های خودروسازی اشکودا سهمی از تولید محصولات دیگر شرکت‌های زیر مجموعه گروه فولکس‌واگن و به طور مخصوص برای دو شرکت سئات و آئودی را نیز بر عهده دارند.

چین با خرید نزدیک به ۲۸۱۰۰۰ دستگاه از محصولات تولیدی خودروسازی اشکودا، بزرگ‌ترین بازار مستقل محصولات این شرکت متعلق به گروه فولکس‌واگن است. پس از کشور چین، آلمان و خود کشور چک بازارهای مهم بعدی اشکودا به حساب می‌آیند. به غیر از کشور روسیه که در سال میلادی قبل، تحت تأثیر بحران اوکراین و تحریم اقتصادی اتحادیه اروپا قرار داشت، بیشتر بازارهای اشکودا در سال ۲۰۱۵ نسبت به سال میلادی قبل از آن با رشد مواجه بوده است.
نکته قابل توجه در مورد بازارهای هدف شرکت اشکودا این است که با توجه به شباهت کلاس محصولات این شرکت خودروسازی از نظر بدنه و عملکرد و نیز نزدیکی این محصولات از نظر قیمت و کارایی به سایر محصولات گروه فولکس‌واگن، به خصوص محصولات تولیدی شرکت خودروهای سواری فولکس‌واگن، گروه بازارهای آمریکایی اعم از آمریکای شمالی، مرکزی و جنوبی را از مقاصد صادراتی این شرکت خودروسازی خارج کرده و صادرات عمده شرکت اشکودا به اروپا و آسیا محدود شده است.

علاوه بر این، شرکت خودروسازی اشکودا توانسته است با توجه به این میزان از فروش، یک پنجم از کل بازار خودروی اروپای مرکزی را در دستان خود بگیرد. سهم شرکت اشکودا در بازار اروپای شرقی نیز به دلیل کاهش ۳۴.۸% فروش محصولات این شرکت در بازارهای روسیه با ۲۶.۴% کاهش مواجه شده است. همچنین، شرکت اشکودا سهم ۱.۴% از کل بازارهای جهان در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ را در اختیار خود دارد.

کل درآمد شرکت خودروسازی اشکودا از فروش محصولات خود در سال میلادی قبل، بالغ بر ۳۱۴ میلیارد کرون چک بوده است که چیزی در ۱۲.۳۷۳ میلیارد یورو می‌باشد. این مقدار درآمد شرکت اشکودا نسبت به سال میلادی قبل از آن، ۵.۲% رشد نشان می‌دهد. همچنین، سود عملیاتی شرکت اشکودا نیز با افزایش به بیش از ۳۵ میلیارد کرون چک، سهم ۱۱.۱۶% از کل درآمد این شرکت خودروسازی موفق را به خود اختصاص داده است. نکته قابل توجه در مورد درآمد شرکت خودروسازی اشکودا، افزایش مقدار سود عملیاتی آن در سه سال گذشته است، به شکلی که مقدار این سود در سال ۲۰۱۳ مقدار ۵.۱% و برای سال ۲۰۱۴ چیزی در حدود ۷% بوده است که خود نشان‌گر روند رو به رشد مالی شرکت است.

اشکودا، محصول دست گروه فولکس‌واگن
با غلبه بلوک شرق بر اروپای شرقی، شرکت خودروسازی اشکودا جزو معدود تولیدکنندگان خودروی اروپای مرکزی و شرقی بود که توانست با موفقیت به کار خود ادامه دهد اما با فروپاشی دیوار برلین و برچیده شدن نظام‌های کمونیستی در شرق اروپا، این شرکت خودروسازی سرنوشتی جز تصاحب به دست گروه فولکس‌واگن نداشت. فولکس‌واگن نیز با انتقال فن‌آوری‌های مهندسی و مدیریتی به این شرکت، تحولی در ساختار و تولیدات اشکودا ایجاد کرد که همچنان آثار آن در محصولات این خودروساز اهل چک قابل مشاهده است.
سال به سال، مصرف‌کنندگان محصولات اشکودا از خرید خود راضی‌تر هستند و درنتیجه سودآوری شرکت خودروسازی اشکودا سال به سال افزایش می‌یابد. به شکلی که سود عملیاتی این شرکت خودروساز که در ساخت خودروهای سواری معمولی به توانمندی بالایی دست پیدا کرده است با سود عملیاتی شرکت‌های برتر خودروسازی مانند دایملر بنز و پورشه رقابت تنگاتنگی دارد. این میزان از سودآوری برای شرکتی که خودروهای سواری برای بدنه بازار تولید می‌کند بسیار عالی است.
البته هیچ‌گاه نباید در موفقیت و سودآوری شرکت‌هایی خودروسازی نظیر اشکودا سهم شرکت مادر، گروه فولکس‌واگن را فراموش کرد، چراکه باید پذیرفت این چنین شرکت‌ها راه و رسم طراحی، تولید، مدیریت و فروش را از سرپرست خود یاد می‌گیرند. علاوه بر این، رد پای فن‌آوری شرکت فولکس‌واگن به‌خوبی در محصولات اشکودا مشخص است به‌صورتی که استفاده از پلت‌فرم MQB گروه فولکس‌واگن در اغلب محصولات تولیدی اشکودا مهم‌ترین جلوه این بهره‌مندی فن‌آورانه است.

منبع جدول‌ها: گزارش سالانه شرکت اشکودا