در اوایل دههٔ ۸۰ میلادی، تویوتا و جنرال موتورز همکاری مشترکی را آغاز کردند که ابتدا موفق بود اما نهایتاً در سال ۲۰۱۰ منحل شد.
تویوتا و جنرال موتورز که از بزرگترین خودروسازان جهان هستند، رقبای دیرینهای برای یکدیگر بودهاند ولی شاید جالب باشد بدانید که این دو غول خودروسازی، نزدیک به سه دهه باهم همکاری جدی داشتند. این جوینت ونچر که تحت عنوان «نیو یونایتد موتور منیوفکچرینگ» یا بهطور مخفف NUMMI شناخته میشد، در اوایل دههٔ ۸۰ از روی ناچاری شکل گرفت و تأثیرات عمیقی روی هردو شرکت گذاشت تا اینک نهایتاً در پی رکود اقتصادی ۲۰۰۸ پایان یافت. طی نزدیک به سه دهه، از خط تولید کارخانهٔ NUMMI در کالیفرنیا میلیونها خودرو خارج شد. هدف از همکاری دو شرکت این بود که جنرال موتورز فرایند تولید کارآمد تویوتا را بیاموزد و از سوی دیگر، طرف آمریکایی زیرساختهای تولید خودرو در آمریکا را برای تویوتا فراهم کند. هرچند این همکاری شروع امیدوارکنندهای برای هردو طرف داشت اما در پایان شرایط دو شرکت تغییر کرده بود.
خاستگاههای مشترک
جنرال موتورز هرچند امروز شرکت بسیار قدرتمندی است اما بهاندازهٔ اواسط قرن بیستم بزرگ و گسترده نیست. از سال ۱۹۳۱، این شرکت به مدت ۷۷ سال متوالی بزرگترین خودروسازان جهان بود و بخش بسیار مهمی از اقتصاد آمریکا محسوب میشد. جنرال موتورز بر بازار خودرو سلطه داشت و برای چندین دهه، ۶۰ درصد از بازار ایالاتمتحده را در اختیار داشت. طی این دوران، جنرال موتورز بر قلهٔ صنعت خودروسازی جهان قرار داشت. از دههٔ ۷۰ اما تغییر ذائقهٔ خریداران آغاز شد و جنرال موتورز در حرکت به سمت خودروهای کوچکتر و کممصرفتر کُند عمل کرد. در همین حال، کیفیت تولیدات شرکت به دلیل ایجاد تنش با قطعهسازان و اتحادیهٔ کارگران کاهش یافت. ازآنجاییکه اتحادیه قدرت زیادی داشت، جنرال موتورز بهناچار باید به خواستههای کارگران عمل میکرد. درنتیجه، این غول خودروسازی که توان تغییر تکنیکهای تولید منسوخشدهاش را نداشت، خریداران خود را از دست داد و در سال ۱۹۸۰ سهم بازار شرکت برای اولین بار به زیر ۵۰ درصد رسید.
در همان سالها، خودروسازان ژاپنی رو به رشد و شکوفایی بودند. در سال ۱۹۸۰ صنعت خودروی ژاپن برای اولین بار ۱۰ میلیون دستگاه خودرو تولید کرد و این کشور به بزرگترین خودروساز جهان تبدیل شد. به دلیل بحران نفتی سال ۱۹۷۹ و تمایل خریداران به خودروهای کممصرفتر، بیش از نیمی از خودروهای تولید ژاپن صادر میشدند و بازار اصلی آنها آمریکا بود. با رکود اقتصادی ایالاتمتحده و درنتیجه تعطیلی کارخانههای خودروسازی آمریکایی و اخراج کارگران، دولت ایالاتمتحده واردات گستردهٔ خودروهای ارزانقیمت ژاپنی را یکی از دلایل اصلی افزایش بیکاری در این کشور تشخیص داد. این موضوع منجر به انعقاد توافقنامهای بین ژاپن و ایالاتمتحده در سال ۱۹۸۱ برای محدود کردن واردات خودرو شد و خودروسازانی مثل تویوتا را در شرایط سختی قرار داد. به همین دلیل، تویوتا به فکر احداث کارخانه در آمریکا افتاد تا قوانین واردات را دور بزند. بدین منظور، ژاپنیها مذاکراتی با فورد داشتند که به نتیجه نرسید و نهایتاً، در جولای ۱۹۸۱ تویوتا درخواستی از جنرال موتورز برای همکاری دریافت کرد.
شکلگیری NUMMI
جنرال موتورز که در برابر تغییر مقاومت میکرد، به این نتیجه رسید که مسیر کنونی پایدار نخواهد بود. این شرکت بیشازحد بزرگ شده بود و برندهای متعددی داشت که فروش یکدیگر را میربودند. به همین دلیل، جنرال موتورز به دنبال شریکی بود که بتواند شیوههای تولید کارآمدتر و کوچکتر شدن را از آن بیاموزد. در همین حال، این همکاری جایگاهی که تویوتا در بازار آمریکا میخواست را بدون نیاز به سرمایهگذاری بزرگ در اختیارش قرار میداد. بدین ترتیب، کارخانهٔ فریمونت جنرال موتورز در کالیفرنیا که پس از سالها سوء مدیریت در سال ۱۹۸۲ تعطیل شده بود، بهعنوان محل سرمایهگذاری دو شرکت انتخاب و تفاهمنامهٔ نهایی در سال ۱۹۸۳ به امضا رسید. بندهای این قرارداد شامل سرمایهگذاری ۵۰-۵۰ دو شرکت، آغاز تولید از سال ۱۹۸۵ با هدف تولید سالانه ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو و همکاری مشترک به مدت ۱۲ سال میشد. در سال ۱۹۸۴ نیز هردو شرکت ۱۰۰ میلیون دلار برای ایجاد NUMMI سرمایهگذاری کردند و مدیرعامل تویوتا «تاتسورو تویودا» بهعنوان رئیس شرکت مشترک انتخاب شد.
چالشها و مشکلات
کارخانهٔ فریمونت جنرال موتورز به دلیل بیمسئولیتی کارگران یکی از بدترین کارخانههای آمریکا محسوب میشد. کارگران این کارخانه حین کار به استعمال مواد مخدر و نوشیدن مشروبات الکلی میپرداختند و حتی گفته میشد برخی کارگران با اقداماتی مثل شل کردن پیچها، بهعمد صدها خودرو را خراب میکردند زیرا پشت کارگران به قدرت اتحادیه گرم بود که مانع از اخراج آنها میشد. همچنین جنرال موتورز معتقد بود که خطوط تولید هرگز نباید متوقف شود و حتی اگر مشکلی تکراری در خودروهای تولیدی مشاهده میشد، خط تولید همچنان به کار خود ادامه میداد و ایرادات بعد از تولید برطرف میشدند. این رویه اما کاملاً مخالف سیستم تولید تویوتا بود.
در این سیستم، از تیمهای کوچکی استفاده میشد که در طول روز وظایف را بهصورت چرخشی انجام میدادند تا خستگی فقط به یک گروه خاص تحمیل نشود. علاوه بر این، خطوط تولید را میشد هرزمانی برای رفع مشکل متوقف کرد. پس از مذاکرات فراوان، سرانجام اتحادیه با قرارداد جدیدی موفقت کرد که مطابق با شیوههای تویوتا بود. همچنین صدها کارگر به ژاپن فرستاده شدند تا تکنیکهای تولید را از نزدیک بیاموزند. سرانجام، در سال ۱۹۸۴ شورلت نوا بهعنوان اولین محصول دوران جدید فریمونت از خط تولید بیرون آمد درحالیکه بیش از ۸۵ درصد از نیروی کار این کارخانه همچنان از همان کارگران قبلی بودند. بدین ترتیب، کارخانهٔ فریمونت حالا خودروها را با سرعت رقبای ژاپنی و با ایراد کمتری تولید میکرد.
زوال تدریجی
جنرال موتورز ۱۶ نفر از مدیران خود را به کارخانهٔ فریمونت فرستاد تا روش تولید جدید را یاد بگیرند و به دیگر کارخانهها در سراسر آمریکا گسترش دهند. در این سیستم جدید، خودروها با نصف تعداد کارگران قبل و با ایرادات کمتری تولید میشدند. بااینحال، متأسفانه مدیران نتوانستند این روش را در دیگر کارخانهها به کار گیرند زیرا جنرال موتورز عجلهای برای ایجاد این تغییرات در دیگر کارخانههای خود نداشت و ترجیح میداد تولید را به همان روش سنتی خود انجام دهد. در همین حال، تویوتا در حال طراحی گامهای بعدی خود در بازار آمریکا بود. این شرکت یک سال پس از افتتاح تأسیسات NUMMI، اعلام کرد که قصد احداث کارخانههایی در کنتاکی آمریکا و انتاریوی کانادا دارد. این کارخانهها تا پایان دههٔ ۸۰ افتتاح و تولید کمری و کرولا را آغاز کردند تا جا پای تویوتا را در آمریکا سفتتر کنند.
انحلال NUMMI
کارخانهٔ فریمونت در طول دوران فعالیت خود خودروهای مختلفی مثل شورلت نوا، تویوتا کرولا، تویوتا تاکوما و پونتیاک وایب را تولید کرد و توانست موفق عمل کند. تیراژ تولید کارخانه بالا بود، ایرادات کاهش یافت، کارگران راضی بودند و خبری از اعتصاب نبود. دو شرکت حتی اقدام به توسعۀ خودروهای مشترکی مثل پونتیاک وایب و تویوتا ماتریکس هم کردند ولی با گذشت زمان مشخص شد مسئله فقط کارخانهٔ فریمونت نبود بلکه مشکل اصلی فرهنگ کلی بود که جنرال موتورز و اتحادیه پرورش داده بودند. این شرکت تلاشی برای رفع مشکلات نداشت و در برابر تغییر مقاومت میکرد. به همین دلیل، غول خودروسازی آمریکا تا زمانی که خیلی دیر شد، به تغییر راضی نشد. نتیجهٔ این لجبازیها، کاهش مداوم سهم بازار و افزایش بدهی بود که نهایتاً به ورشکستگی جنرال موتورز در اواخر دههٔ ۲۰۰۰ منجر شد. جنرال موتورز که با کمک ۵۰ میلیارد دلاری دولت آمریکا دوباره سرپا شد، مجبور به انحلال بسیاری از برندهای خود و تعطیلی کارخانههایی مثل NUMMI شد. در ژوئن ۲۰۱۰ جنرال موتورز اعلام کرد به فعالیت و سرمایهگذاری در این کارخانه پایان میدهد و چند ماه بعد تویوتا هم همین تصمیم را گرفت. بدین ترتیب، در آوریل ۲۰۱۰ یک کرولای قرمزرنگ بهعنوان آخرین خودروی کارخانهٔ فریمونت از خط تولید خارج و این کارخانه به تسلا فروخته شد.
این داستان نشان داد که هر شرکتی حتی به بزرگی و باسابقگی جنرال موتورز اگر بخواهد به حیات خود ادامه دهد باید همگام با زمانه تغییر کند. این شرکت باید ورشکست میشد تا میفهمید باید فرهنگ خود را تغییر دهد و ازاینجهت است که امروز، شیوهٔ تولید و کیفیت محصولات جنرال موتورز از همیشه بهتر شده و این غول خودروسازی هنوز نسبت به تویوتا سهم بیشتری از بازار آمریکا را در اختیار دارد.
hosen
۱۲ آبان ۱۴۰۳مطلب جالب و جذابی بود تشکر از آقای دهقان
amirkhanzadeh
۱۲ آبان ۱۴۰۳آخرشم که جنرال فرایند تولید کارآمد رو یاد نگرفت ورشکسته شد از دولت وام گرفت
NAVID@@98
۱۲ آبان ۱۴۰۳جنرال موتورز که ورشکست نشد چون الان حضور پرقدرت داره دولت کمکش کرد و قوی تر از قبل و برتر ۱ برگشت و الان هستش
amirkhanzadeh
۱۲ آبان ۱۴۰۳کجای وام گرفت رو متوجه نشدی ؟
آرین
۱۲ آبان ۱۴۰۳نتیجهٔ این لجبازیها، کاهش مداوم سهم بازار و افزایش بدهی بود که نهایتاً به ورشکستگی جنرال موتورز در اواخر دههٔ ۲۰۰۰ منجر شد. جنرال موتورز که با کمک ۵۰ میلیارد دلاری دولت آمریکا دوباره سرپا شد، مجبور به انحلال بسیاری از برندهای خود و تعطیلی کارخانههایی مثل NUMMI شد.
Taha Ayoobi
۱۲ آبان ۱۴۰۳حیف عکس اون جی کلاس که رو پروف توعه.
amirkhanzadeh
۱۲ آبان ۱۴۰۳فشار 🤣
Kiarash
۱۲ آبان ۱۴۰۳چه جالب نمی دونستم که تویوتا و جنرال موتورز باهم همکاری داشتن ممنون از آقای امیر دهقان
Nismo
۱۲ آبان ۱۴۰۳دو غول خودروسازی
کاش دوباره باهم همکاری کنن
خودروسازی ژاپن و آمریکا خیلی به هم نزدیکن
ahmad
۱۲ آبان ۱۴۰۳1- پس شورلت نوا محصول تویوتا بود که اینقدر علی شوی طرفدارش است. (علی تویوتا نوا)
2- این شرکت تلاشی برای رفع مشکلات نداشت و در برابر تغییر مقاومت میکرد. نتیجهٔ این لجبازیها، کاهش مداوم سهم بازار و افزایش بدهی بود که نهایتاً به ورشکستگی جنرال موتورز در اواخر دههٔ ۲۰۰۰ منجر شد.
سوشیانت
۱۲ آبان ۱۴۰۳فقط نسل پنجم شورولت نوا حاصل همکاری با تویوتا بود بقیه هیچ ربطی به تویوتا ندارن
Nismo
۱۲ آبان ۱۴۰۳باشه بابا حالا اینکه فشار خوردن و ناراحتی نداره
امریکایی ها از این کارها زیاد کردن دیگه عادی شده :)
سوشیانت
۱۲ آبان ۱۴۰۳شما فعلا نگران این باش که لینک اشتباه نفرستی تا مجبور نشی اسمت رو عوض کنی😁
Nismo
۱۲ آبان ۱۴۰۳به تو ربطی نداره
حداقلش 10 تا اکانت فیک ندارم
سوشیانت
۱۳ آبان ۱۴۰۳پس ریپلای نکن چون کامنت من هم به تو ربطی نداره
KAIZEN
۱۲ آبان ۱۴۰۳با اینکه سالها پیش نسخه مفصل تر این مطلبو خونده بودن اما باز هم از خوندنش لذت بردم.
درسی که جنرال موتورز از این اتفاقات گرفت رو میشه به زندگی شخصی و خانوادگی خودمون هم تعمیم بدیم
غرور را بزار کنار و گاردهای ذهنیتو باز کن و تغییر کن قبل از اینکه دیر بشه
Amard
۱۲ آبان ۱۴۰۳امریکن فن کجایین که جنرالتون کشتن اخرشم از جاپنی یاد نگرفتید و روفوزه شدید
Taha Ayoobi
۱۲ آبان ۱۴۰۳پورشه دهه 90 دوست داری؟
NAVID@@98
۱۲ آبان ۱۴۰۳جنرال موتورز ورشکست نشد چون الان حضور پرقدرت داره دولت کمکش کرد و قوی تر از قبل و برتر ۱ برگشت و الان هستش
یعنی ژاپنی از آمریکایی یاد نگرفته یعنی خواسته یاد بگیره ولی نتونسته روفوزه شده چون در ادامه همین دیدیم و برعکس شده یعنی یه عکس و دوباره برعکس !!!!!!!!!!!
datsun
۱۲ آبان ۱۴۰۳قبلا بحث کردیم در این مورد باز هم یاد آوری میکنم با پولی که دولت آمریکا به خودروسازی تزریق کرد یه کشور ورشکسته رو میشد نجات داد چه برسه به خودروسازی
NAVID@@98
۱۳ آبان ۱۴۰۳چقدر خوب عالیه چون مهم اون نتیجست که الان داریم میبینیم
یانکی من هم فرزند کسی هستم
۱۲ آبان ۱۴۰۳نکته جالب برای من اون بخشی بود که کارگران آنقدر حمایت میشدن که کسی جرات اخراجشون رو نداشته و حتی مست میکردن یا نعشه.پارسال تو شرکت خودرو قالب کار میکردم برای ایران خودرو شاسی میزدیم بعد ۱۰ ماه ریم دچار مشکل شد بماند که دیسک گردن گرفتم و تاندوم دست راستم هم دچار کشیدگی شدید شد رفتم متخصص نامه داد که جام رو عوض کنن که حداقل تهویه مناسب داشته باشه چون قرار دادها یک ماه بود بهم گفتن صبر کن تا جان رو عوض کنیم به دلیل موردی که گفتم روز موعد تمدید قراردادم بهم گفتن به شما نیازی نداریم.من رفتم اداره کار گفتن چون آسیبهات به مرور زمان بوده هیچ کاری نمیتونی بکنی و بهم گفتن متاسفانه قانون کار فقط از کارفرما حمایت میکنه و گذشت زمان گذشته که استخدامها رسمی بود و کسی جرات اخراج کردن نداشت.
! i M α η δ υ α R
۱۲ آبان ۱۴۰۳{{{{ ولی با گذشت زمان مشخص شد مسئله فقط کارخانهٔ فریمونت نبود بلکه مشکل اصلی فرهنگ کلی بود که جنرال موتورز و اتحادیه پرورش داده بودند. این شرکت تلاشی برای رفع مشکلات نداشت و در برابر تغییر مقاومت میکرد. به همین دلیل، غول خودروسازی آمریکا تا زمانی که خیلی دیر شد، به تغییر راضی نشد. نتیجهٔ این لجبازیها، کاهش مداوم سهم بازار و افزایش بدهی بود که نهایتاً به ورشکستگی جنرال موتورز در اواخر دههٔ ۲۰۰۰ منجر شد. جنرال موتورز که با کمک ۵۰ میلیارد دلاری دولت آمریکا دوباره سرپا شد، مجبور به انحلال بسیاری از برندهای خود و تعطیلی کارخانههایی مثل NUMMI شد … }}}}
مکتب مدیریتی ” کایزن ” ژاپن کجا و مکتب ” از رو شکم سیری آمریکایی ” کجا …
KAIZEN
۱۲ آبان ۱۴۰۳Kaizen
👍👍👍
! i M α η δ υ α R
۱۲ آبان ۱۴۰۳Kaizen :
the best managemant course in the milky way galaxy
! i M α η δ υ α R
۱۲ آبان ۱۴۰۳درسهایی از ورشکستگی جنرال موتورز
“جنرالموتورز در 10 تا 20 سال آینده ورشکسته خواهد شد و بازار آمریکا به کویر صنعت خودرو تبدیل خواهد شد. ”
این پیش بینی ناخوشایند توسط لی شوفو[2] رییس هولدینگ خودروسازی جیلی[3] در سال 2001 در یک گردهمایی خودروسازی در پکن صورت گرفت. در آن زمان سخنان لی خشم نمایندگان شرکتهای جنرالموتورز و فورد را برانگیخت و نمایندگان این دو شرکت با حالت قهر گردهمایی را ترک کردند. دقت و صحت این پیش بینی 8 سال بعد بر همگان مشخص شد. در تاریخ 1 ژوئن 2009 هم زمان با بحران فراگیر مالی در آمریکا، جنرالموتورز ورشکستگی خود را بر اساس فصل 11 به دولت ایالات متحده اعلام و از دولت درخواست کرد تا موقتا تحت حمایت و پشتیبانی قرار گیرد. در نتیجه 60 درصد از سهام شرکت به دولت آمریکا و 12.5 درصد آن به دولت کانادا منتقل شد. این ورشکستگی بزرگترین ورشکستگی یک شرکت صنعتی و چهارمین ورشکستگی بزرگ تاریخ آمریکا بود.
هرچند بسیاری علت این فروپاشی را بحران بزرگ اقتصادی آمریکا می دانند ولی حتی اگر بحران مالی فراگیر هم وجود نداشت فروپاشی این خودروساز بزرگ به علت انباشته شدن مشکلات متعدد در طول حیات طولانیش اجتناب ناپذیر به نظر می رسید . این شرکت زمانی بیدار شد که مشکلات بزرگتر از آن بود که بتوان چاره ای برای آن اندیشید. بهرحال ورشکستگی جنرالموتورز و اقداماتی که پس از آن برای سازماندهی مجدد شرکت انجام شد میتواند درسهای بسیاری برای صنعت خودرو داشته باشد.
تاریخچه
شرکت جنرالموتورز (General Motors) یا به اختصار جِیام (GM) در سال ۱۹۰۸ در دیترویت میشیگان تأسیس شد. جنرالموتورز طی دو دهه رشد از یک شرکت کوچک به یک غول عظیم صنعتی تبدیل شد. این شرکت به مدت 77 سال از 1931 تا 2007 رهبری صنعت خودرو جهان را در اختیار داشت. این ابرکمپانی در طی دوران طلایی خود در 34 کشور، کارخانههای خودروسازی دایر کرده و محصولات خود، شامل خودروهای سواری و کامیون را به بیش از ۲۰۰ کشور میفروخت. شرکت در سراسر جهان 244.500 نفر را در استخدام خود داشت و بیش از ۲۵ هزار تامین کننده جهانی، قطعات خودروهای تولیدی شرکت را تامین می کردند. جنرالموتورز درواقع مجموعهای از چندین کارخانه مختلف خودروسازی و موتورسازی بود که به مرور زمان به هم پیوسته بودند. اکنون اسامی آن شرکتها بر روی محصولات مختلف شرکت وجود دارد و نشان تجاری خودروها محسوب می شود. بعضی شرکتهای مهم تحت مالکیت جنرالموتورز عبارت بودند از : GMC. بیوک، کادیلاک، شورولت، اپل. پونتیاک، دلفی، وکسهال، ساترن، بدفورد، هولدن، ، هامر، دوو ، ایسوزو، ساب، سوبارو و سوزوکی.
برای سالیان متمادی برنامه منظم آموزش کارکنان در دستور کار شرکت قرار داشت و برای رسیدن به سطح استاندارد، کارکنان تشویق می شدند تا سالانه ۲۰ ساعت آموزش مربوط به اهداف شغلی خود را بگذرانند. در سال ۱۹۹۷ نیز دانشگاه جنرالموتورز در راستای توجه به یادگیری سازمان و حرکت به سمت یک سازمان یادگیرنده تاسیس شد. ریچارد واگونر[4] مدیرعامل شرکت همواره کارکنان شرکت را اعضای تیم جنرالموتورز خطاب می کرد و معتقد بود نیروی انسانی عظیمترین سرمایهای است که شرکت در اختیار دارد.
! i M α η δ υ α R
۱۲ آبان ۱۴۰۳ورشکستگی جنرال موتورز
شرکت خودروسازی جنرالموتورز که بزرگترین سازنده خودرو در جهان و نماد صنعت امریکا محسوب می شد پس از یک قرن فعالیت در روز ۱۱ خرداد ۱۳۸۸ (1 ژوئن 2009) با 172 میلیارد دلار بدهی بر اساس فصل 11 ورشکستگی خود را به دولت ایالات متحده اعلام کرد و تحت پوشش قانون ورشکستگی ایالات متحده قرار گرفت. خوشبختانه شرکت پس از ورشکستگی سازماندهی مجدد گردید و شانس دوبارهای برای ادامه فعالیت پیدا کرد. در صورتیکه ورشکستگی بر اساس فصل 7 قانون ورشکستگی صورت می گرفت شرکت بصورت کامل منحل می گردید که درآن صورت میلیاردها دلار زیان به سرمایهگذاران وارد می شد و بیش از 200.000 نفر از کارکنان شغل خود را از دست می دادند.
بندرت شرکتی چنین شانس دوبارهای برای ادامه حیات پیدا می کند. اما دولت ایالات متحده نمیخواست شاهد انحلال شرکت جنرالموتورز باشد .بر اساس طرحی که مورد توافق دولت امریکا و مسوولان شرکت جنرالموتورز قرار گرفت شرکت جنرالموتورز منحل و شرکتی کوچکتر تشکیل شد که بتواند در بازار جهانی با سایر شرکتهای خودروسازی رقابت کند. بر اساس این طرح دولت امریکا برای بازپرداخت دیون جنرالموتورز 50 میلیارد دلار در اختیار آن شرکت قرار داد و در مقابل 60 درصد سهام شرکت جدید را به خود اختصاص داد. اتحادیه کارگران صنایع خودروسازی آمریکا نیز 17.5 درصد، دولت کانادا 12 درصد و صاحبان اوراق قرضه این شرکت نیز 10 درصد سهام این شرکت را در اختیار گرفتند.
تاثیرات ورشکستگی شرکت جنرالموتورز براقتصاد آمریکا بسیار جدی بود. تاثیر واقعی ورشکستگی شرکت جنرالموتورز متوجه کارگران این شرکت بود که طی چندین سال تجارب ارزندهای کسب کرده بودند و در این مقطع زمانی همزمان با بروز بحران اقتصادی ، باید شرایط سخت معیشتی را نیز تحمل می کردند. بهرحال همانگونه که موفقیتهای جنرالموتورز یک شبه کسب نشده بود، شکستهای این شرکت نیز یک شبه رخ نداد و معلول عوامل متعددی بود که به برخی از آنها میتوان به شرح ذیل اشاره کرد:
! i M α η δ υ α R
۱۲ آبان ۱۴۰۳اشتباهات استراتژیک
تهاجم جدی خودروسازان آسیایی به بازار آمریکای شمالی در جریان دهههای 80 و 90 میلادی آغاز شد. آنها محصولاتی را به بازار ارائه دادند که عموما کوچکتر، کارآمدتر و پیچیدهتر از خودروهای «بنزین خور» مورد علاقه مصرف کنندگان آمریکایی بودند. منتقدان میگویند خودروسازان آمریکایی بسیار کند به این روند واکنش نشان دادند و واکنش آنها هم تولید خودروهای بزرگتر و سنگینتر همچون وانت و خودروهای [5]SUV بود. اما چند سال بعد وقتی فروش خودروهای کم مصرف و اقتصادی مانند خودروهای ساخت شرکت تویوتا بیشتر شد، انتقادها از استراتژی شرکتهای آمریکایی نیز افزایش یافت. این مسئلهای بود که باب لوتز، رئیس وقت شرکت جنرالموتورز در وبلاگی در سال 2005 به آن اذعان کرد. او نوشت: «به نظر میرسد از وقتی که ما قصد به بازار آوردن خودروهای بزرگتر خود را اعلام کردهایم، مردم احساس میکنند تصمیمیغیرعاقلانه گرفتهایم. من اعتراف میکنم که با توجه به قیمت امروز سوخت، ممکن است تصمیم ما کمیناسازگار با شرایط جهان باشد. اما باید بگویم که این محصولات هنوز کارآمد هستند.»
با این وجود در اوایل سال 2008 وقتی قیمت سوخت به طرز بیسابقهای افزایش یافت و مردم آمریکا برای هر لیتر بنزین یک دلار پرداختند ، سیاست جنرالموتورز به هیچ وجه عاقلانه به نظر نمیرسید. بازار خودروهای SUV سقوط کرد و مصرف کنندگان به طرف خودروهایی رفتند که سوخت را بهینه مصرف میکردند. البته نقش بداقبالی شرکتهای خودروساز آمریکایی را نیز در این میان نباید نادیده گرفت. وقتی رکود و بحران اقتصادی بزرگ آغاز شد آمریکاییها در میانه راه بازسازی و احیاء صنعت خودروسازی خود بودند و اگر رکود تنها دو سال بعد رخ میداد شرکتهای خودروساز آمریکایی سرنوشت بهتری داشتند.
! i M α η δ υ α R
۱۲ آبان ۱۴۰۳علل شکست
علاوه بر اشتباه استراتژیک ، تعدادی از مسائل و مشکلات در ورشکستگی شرکت جنرالموتورز نقش داشتند که به برخی از آنها به شرح ذیل میتوان اشاره کرد:
1. بحران اقتصادی : همانگونه که اشاره شد، تردیدی نیست که بخشی از مشکلات جنرالموتورز به رکود اقتصادی باز میگشت. با دشوار شدن شرایط اقتصادی مردم و مصرف کنندگان از هزینههای خود به ویژه هزینههایی همچون خرید خودرو تازه میکاهند. معمولا در چنین شرایطی تولیدکنندگان هم اقدام به کاهش هزینههای خود میکنند یا برای افزایش میزان فروش وامهای ارزان قیمت در اختیار مشتریان خود قرار میدهند. اما ارائه تخفیف از میزان سود میکاهد و بحران مالی جهانی هم فراهم کردن منابع مالی کافی برای ارائه وام را با مشکل مواجه می سازد .
2. خطوط و مدلهای ناموفق خودرو: ارائه برخی مدلهای ناموفق که با شکست تجاری مواجه شد باعث لطمه به شهرت جنرال موتورزگردید و باعث کاهش درآمد و سودآوری شرکت شد.
3. هزینههای پرسنلی و تعهدات به اتحادیه کارگری: سالیان مدید جنرالموتورز برای ارائه خدمات بیمه و بازنشستگی سخاوتمندانه به کارکنان ستایش می شد. هنگامی که کسب و کار خوب بود، آنها برای سخاوت خود مورد احترام جامعه بودند ولی زمانی که آنها دیگر توان پرداخت این هزینهها را نداشتند، این امر موجب نارضایتی سرمایهگذاران و سهامداران را فراهم کرد. این تعهدات به مرور شروع به تضعیف بنیه مالی شرکت نمود که در نهایت با عدم همراهی اتحادیههای کارگری، شرکت اعلام ورشکستگی نمود.
4. از دست دادن نوآوری : روح نوآورانه نیروی محرکه جنرالموتورز در طی یک قرن بود. محصولات با کیفیت و ایدههای جدید عامل موفقیت در کسب رتبه نخست بود ولی این روحیه به تدریج در محصولات جدید جنرالموتورز تحلیل رفت.
5. عدم توجه به خواست مشتریان: با افزایش توجه مردم به جنبههای اقتصادی و زیست محیطی محصولات ، تقاضای مشتریان برای خرید خودروهای سبزتر و با بهرهوری سوخت بالاتر مانند خودروهای هیبریدی افزایش یافت که متاسفانه آنگونه که باید پاسخی به این خواست مشتریان از جانب جنرالموتورز ارائه نگردید که این امر منجر به رویگردانی مشتریان از محصولات شرکت گردید.
! i M α η δ υ α R
۱۲ آبان ۱۴۰۳6. رقابت شدید بینالمللی : برای مدت زمان طولانی، جنرالموتورز یکی از چند بازیگر کلیدی در صنعت انحصاری خودرو بود. فقدان یک برنامه مشخص برای پاسخ به رقابت بازیگران جدید که تولیدکنندگان خودرو در ژاپن و اروپا بودند منجر به کاهش قابل توجهی در سهم بازار جنرالموتورز گردید.
7. نقش مهم سوء مدیریت در ورشکستگی جنرالموتورز : این شرکت در طول حیاتش به واقع یک شرکت متحدالمرکز نبود و همیشه از عدم تمرکز لازم رنج میبرد. درواقع نبود سهامدار عمده ذی نفوذ و تشتت در تصمیم گیری در خصوص مسائل استراتژیک شرکت یکی از مهمترین عوامل ورشکستگی شرکت بود.
8. تغییر ماهیت شرکت: تبدیل جنرالموتورز از یک بنگاه اقتصادی به یک قلمرو سیاسی- اقتصادی یکی از عوامل شکست این غول اقتصادی بود.
9. عدم بهینه سازی هزینهها: جنرالموتورز استراتژی کاهش هزینه و افزایش سود را به دقت دنبال نکرد.
10. بیانگیزگی کارکنان : دلیل اصلی ورشکستگی و فروپاشی شرکت را شاید بتوان در بیانگیزگی کارکنان آن جستوجو کرد. بیانگیزگی نیروی کاری عاملی است که میتواند هر شرکتی را از پای درآورد. مسوولان جنرالموتورز نسبت به بیانگیزگی کارگران خود بیتوجه بودند.[6]
تمام عوامل فوق منجر به از دست دادن تمامی عناوین، کاهش فروش و حتی افت تولید شرکت گردید که در نهایت منجر به زیاندهی و ورشکستگی جنرالموتورز شد. با اشراف بر مشکلات فوق ، این شرکت اقدام به حرکت به سمت سازماندهی مجدد برای دستیابی به آیندهای سودآور نمود.
! i M α η δ υ α R
۱۲ آبان ۱۴۰۳سازماندهی مجدد برای یک آینده جدید
دولت ایالات متحده یک برنامه برای کمک به سازمان دهی مجدد جنرال موتورز تحت فصل 11 قانون ورشکستگی تدوین نمود. شرکت جدید، جنرالموتورز با مسئولیت محدود [7] از شرکت اصلی جنرالموتورز منفک شد. تغییرات مختلف ساختاری اعمال شد تا اطمینان حاصل شود که شرکت در آینده موفق تر خواهد بود.
این شرکت پس از سازماندهی با 27 هزار کارمند و 13 کارخانه کمتر در آمریکا شروع به فعالیت کرد. تغییرات عمده انجام شده به شرح ذیل میباشد:
· تغییرات در مدیریت : مدیران جدید اجرایی برای بازسازی شرکت آورده شدند و تیم مدیریت قبلی به عنوان مسئول مشکلات شرکت جنرالموتورز قدیم برکنار شدند . این یکی از مهم ترین تغییرات در شرکت بود.
· تبدیل شدن به یک شرکت سبزتر: در زمان طی نمودن مراحل ورشکستگی پرزیدنت او باما اظهار داشت که شرکت جنرالموتورز باید به یک شرکت سبزتر با تمرکز بر روی خودروهای هیبریدی ، سلول های سوختی و سایر فن آوری های پاک تبدیل شود.در سال گذشته، جنرالموتورز اعلام کرد که قصد حرکت به سوی سلول های سوخت در آینده را دارد.
! i M α η δ υ α R
۱۲ آبان ۱۴۰۳· کنار گذاشتن تولید مدل های که سود آوری کمتری داشته اند: جنرالموتورز اعلام کرده است برنامهای برای قطع تولید بسیاری از خطوط که در طول سالیان گذشته سودآوری کمتری داشته است، دارد. این خطوط شامل خودروهای ساتورن، اوپل ، واکسهال و ساب میباشد. بسیاری از این مدل ها به شرکتهای خار جی که عمدتا چی نی بودند فروخته شدهاند. تمرکز بر روی خطوط سودآورتر نویدبخش آینده بهتر برای جنرالموتورز است.
· تغییر در منافع کار گران باز نشسته و خانوادههای آنان : طبق برنامه جدید تغییراتی در خصوص برنامه بهدا شت و در مان و حقو ق کار گران باز نشسته و خانوادههای آنان در راستای کاهش هزینهها صورت گرفت. جنرالموتورز موفق شد با اتحاد یه کار گران صنعت خودرو به توافقی دست یابد که بر اساس آن این شرکت از پرداخت 50 میلیارد دلار از تعهدات خود به کارمند ان پیشین معاف شد.
فروش خودروهای کارکرده : شرکت جنرالموتورز امریکا که با بحران اقتصادی مواجه شده بود شبکه فروش خودروهای کارکرده خود در منطقه خاورمیانه را گسترش داد. به عقیده کارشناسان تقاضا برای وسایل نقلیه شخصی کارکرده در طول رکود اقتصاد جهانی افزایش یافته و جنرالموتورز امریکا که با بحران مواجه است در نظر دارد از این بحران استفاده کند. مدیر بخش ملی خودروهای کارکرده این شرکت می گوید: جنرالموتورز ، متعهد شده است که تمامی مشتریانی که خواهان وسایل شخصی کارکرده هستند را تنها رها نکند. با وجود خریداران جدید خودرو در کشورهای عربی خلیج فارس که به طور منظم مدلها را تعویض می کنند. این منطقه پتانسیل عظیمی از خودروهای کارکرده دارد که باید مورد بهره برداری قرار بگیرد.
· برونسپاری قطعات غیرکلیدی : جنرال موتورز به دنبال آن است که با برونسپاری قطعات غیرکلیدی خود هزینههای تولیدی را کاهش دهد تا بازارهای نوظهوری چون چین، هند و آمریکای جنوبی را بیش از پیش از آن خود کند.
· تکیه بر تیمهای کاری واکنش سریع : در این مدت تغییرات بسیار گستردهای در ساختار درون سازمانی ایجاد شد تا با تکیه بر تیمهای کاری، سرعت انجام کارها و واکنش سازمان به تحولات بازار بهبود یابد.
· تمرکز بر استراتژیها : یک سازمان در صورتی به موفقیت میرسد که کلیه استراتژیهایش در یک راستا باشد. از همین رو با وجود آنکه خودروی هامر پرسودترین محصول شرکت بود، اما تولید آن به دلیل مغایرت با استراتژی خودروهای کممصرف متوقف شد.
· فروش آنلاین : شرکت جنرالموتورز اعلام کرده در تلاش است راههایی برای مشارکت با سایت حراجی آن لاین e Bay بیابد تا محصولات خود را از این طریق عرضه کند.
! i M α η δ υ α R
۱۲ آبان ۱۴۰۳· مشارکت مشتریان در تصویرسازی در زمینه بازاریابی: این شرکت برنامههای بسیار گستردهای برای مشارکت مشتریان در تصویرسازی در زمینه بازاریابی در آینده دارد تا از طریق تعامل با مشتریان نیازهای آنان را به سرعت شناسایی کند. مدیران کنونی جنرالموتورز به خوبی دریافتهاند که تنها عامل ثابت در جهان، تغییر است، پس باید انعطافپذیر بود[8]
نقش دولت در نجات جنرال موتورز
وقتی دولت آمریکا با پا گذاشتن روی خطوط قرمز اقتصادیاش که تخطی از اصول اقتصاد آزاد بود تصمیم به نجات جنرالموتورز از ورشکستگی و تملک این شرکت از محل مالیاتهای مردمی را نمود، این امر با انتقادهای فراوانی از سوی مالیات دهندگان روبهرو شد اما هر چه بود، اقدام فوق نتیجه مثبتی درپی داشت و اجازه داد این غول بزرگ خودروسازی از زیر بار بحران اقتصادی کمر راست کرده و دوباره به عرصه تولید خودرو بازگردد. گرچه دولت آمریکا سهامدار عمده جنرالموتورز شده بود ولی با اتخاذ سیاستهای عدم دخالت در برنامههای بازسازی و اعتماد به تصمیم مدیران این مجموعه ، طی دوسال توانست به سرعت مالیات شهروندان آمریکایی را به خزانه بازگرداند و به این ترتیب نقش دولت در این شرکت به کمترین حد خود رسید .
پایان دوران ورشکستگی
روند تغییر ساختار این شرکت بسیار سریعتر از آنچه انتظار می رفت به پایان رسید؛ اعلامیه خروج از ورشکستگی جنرالموتورز کمتر از شش هفته پس از زمانی منتشر شد که این شرکت اعلام ورشکستگی نموده بود. شرکت جنرالموتورز اعلام کرد با ایجاد “یک جنرالموتورز جدید” از بهترین داراییهای پیشین خود، به دوران ورشکستگی پایان داده است. مدیرعامل جنرالموتورز این مقطع را آغاز یک “دوران جدید” خواند. جنرالموتورز پس از جرح و تعدیل، در نهایت تنها چهار نام تجاری خود (از جمله کادیلاک) را حفظ خواهد کرد . این شرکت 16 ماه پس از ورشکستگی، مجددا به بازار سهام بازگشت. شرکت جنرالموتورز که در سال 2008 زیانی معادل 30 میلیارد دلار را تجربه کرده بود پس از 3 سال در پایان سال 2011 سود شیرین 9 میلیارد دلاری را کسب نمود.
حلاوت این سود زمانی بیشتر شد که جنرالموتورز توانست بعد از وقفه ای سه ساله بار دیگر عنوان بزرگترین شرکت خودروسازی جهان را باز پس گیرد. جنرالموتورز در سال 2011 توانست از تویوتا که بر اثر سونامی ، زلزله و سیل ژاپن و تایلند صدمه زیادی خورده بود پیشی بگیرد. [9]
درس هایی از شکست جنرالموتورز
ورشکستگی جنرالموتورز درسهای زیادی داشت که تا مدتها در سمینارها ، مجلات و محافل علم مدیریت مورد نقد و بررسی قرار گرفت که به چند مورد آن میتوان اشاره کرد:
درس 1 ) موفقیت برای همیشه نیست : موفقیت جنرالموتورز بسیار بزرگ بود و در اذهان تمام آمریکایی ها جا گرفته بود حتی در مورد ماشینهای این شرکت ترانه سرایی می گردید. از روشهای مدیریت جنرالموتورز همیشه به عنوان الگو یاد می شد. ولی این شرکت هم به سرنوشت فورد و آیبیام دچار شد و این همان اتفاقی است که ممکن است برای شما هم رخ بدهد.
درس 2 ) همه چیز به یک باره اتفاق نمی افتد: بسیاری از کتب استراتژی این تصویر را ایجاد میکنند که یک تصمیم خوب موفقیت را به ارمغان می آورد و یک تصمیم بد میتوان عامل تمام شکستها باشد. ولی اعلام ورشکستگی جنرالموتورز ناشی از هزاران تصمیم بدی بود که طی چند دهه اتخاذ شده بود. مانند تصمیماتی در خصوص خطوط تولید ، روابط با اتحادیههای کارگری و غیره.
! i M α η δ υ α R
۱۲ آبان ۱۴۰۳درس 3 ) فرهنگ و استراتژی عامل موفقیت شما می تواند بذر نابودی را در شرکت بپراکند: برای مثال شعار ” یک خودرو برای هر بودجه و هر هدف” تا مدتی کاربرد خوبی داشت اما با گذشت زمان جنرالموتورز شروع به استفاده از قطعات مشترک در برندهای مختلف خود نمود تا اینکه به مرور مدلهای مختلف خودرو از نظر ظاهر و عملکرد شبیه به یکدیگر شدند. یا موردی دیگری که به آن میتوان اشاره کرد ایجاد مزیت رقابتی از طریق ایجاد کنترلهای داخلی بود ولی به مرور زمان که این کنترلها بیشتر و بیشتر شد ، بیشتر و بیشتر وقت با ارزش کارکنان صرف کنترل به جای تسهیل انجام کسب و کار گردید یا همچنین نظم و انضباط که عامل برتری جنرالموتورز در رقابت با فورد بود به مرور زمان تبدیل به فرهنگی شد که به اطاعت و فرمانبرداری به جای خلاقیت و نوآوری پاداش می داد.
درس 4 ) غرور شما را به سوی شکست رهنمون می کند: سالهای سال مدل جنرالموتورز بهترین الگوی کسب و کار بود و کتاب زندگینامه آلفرد اسلون مورد توجه همه بود. پیتر دراکر، شهرت خود را با تدوین مفاهیم مدیریتی شرکت جنرالموتورز کسب نموده بود. ولی کسب و کار و بازارها ایستا نیستند و شما مجبور به تغییر و انطباق با پویایی آن هستید و قانونی برای به ارث رسیدن موفقیت وجود ندارد.
درس 5 ) گسترش غیرمنطقی : شرکت جنرالموتورز اشتها زیادی برای تملک و ادغام شرکتهای دیگر و سرمایهگذاری در برندهای جدید داشت. با اینکه در ظاهر شرکت بسیار بزرگ شده بود ولی در عمل از قدرت و استحکام لازم برخوردار نبود. در طول سال 2008 جنرال موتورز 8.35 میلیون دستگاه خودرو سواری و کامیون ها در سطح جهان تحت 12 برند بیوک، کادیلاک، شورلت، جی ام سی، دووجیام، اوپل، واکسهال، هلدن، پونتیاک، ساب، ساترن و هامر فروخت. با این همه هسته اصلی دارائیهای شرکت در 4 برند بیوک، کادیلاک، شورلت و جیامسی متمرکز شده بود. پرونده محافظت از ورشکستگی برای این 4 دارایی کلیدی دنبال می شود و توافقاتی برای فروش جداگانه برندهای ساب، اوپل و هامر صورت گرفته است. کاهش سود شرکت مادر نتیجه سیاست غیر منطقی در تملک سایر شرکتها بوده است. این رفتار درسی برای خودروسازان دیگر است که به جای تعجیل در گسترش فعالیت از طریق تملک سایر شرکتها، خصوصا شرکتهای خارج از کشور بر روی توانائیهای خود تمرکز کرده و اقدام به بهینه سازی ساختار تولید خود بنمایند. همچنین خودروسازان باید بسیار محتاط باشند که در تملک و ادغام با سایر شرکتها خصوصا شرکتهای خارجی تشابه فرهنگی و اولویت های توسعه دراز مدت مد نظر قرار گیرد.
درس 6 ) استفاده از چند نام تجاری: هر چند استراتژی استفاده از چند نام تجاری[10] برای دستیابی به بخشهای بیشتری از بازار در ابتدا عامل موفقیت جنرالموتورز بود ولی به مرور اشتباه و شکست یک برند باعث تضعیف موقعیت بقیه برندها گردید. در عمل هم جنرالموتورز با ارائه 60 مدل خودرو تحت 8 نام تجاری مختلف باعث سردرگمی مشتریان گردیده بود. همچنین این امر باعث کاهش بهرهوری و توانایی مدیریت و کارکنان ارشد ستادی شده بود زیرا آنها باید وقت، منابع و توجه خود را میان چند برند تقسیم می کردند.
! i M α η δ υ α R
۱۲ آبان ۱۴۰۳درس 7 ) عدم توجه به خواست مشتریان: جنرالموتورز به طور سنتی بر روی ماشین های بزرگ و پر مصرف تمرکز داشت. در صورتیکه در دوره کنونی مصرف کنندگان اولویتهای خود را تغییر داده و خواهان خودروهای اقتصادی و دوستدار محیط زیست هستند. در اوایل سال 1978، با ظهور بحران جهانی نفت، شرکتهای رقیب جنرالموتورز در ژاپن، کره جنوبی و آلمان شروع به تمرکز بر توسعه خودروهای کوچکتر با بهرهوری سوخت بالاتر به عنوان پاسخی به چالش بحران انرژی نمودند. با این حال، جنرالموتورز تولید محصولات پر مصرف خود مانند پیکاپ ها و SUV ها را حفظ و حتی گسترش داد. با افزایش رقابت از سوی خودروهای اقتصادی ژاپنی و کره ای سهم GM از بازار ایالات متحده از 50 درصد کاهش و به سطح 20 درصد تنزل یافت.
درس 8 ) پیش دستی در تغییر : آخرین درس از ورشکستگی جنرال موتورز قراردادن تغییر به عنوان یک اصل غیرقابل اجتناب است. اگر شما چیزی را در شرکت خود می بینید که نیازمند تغییر است آنقدر صبر نکنید که خیلی دیر شود. این مانند خونریزی آهسته و پیوستهای است که سرانجام باعث مرگ بیمار می شود. مانند بی عملی چند نسل از مدیران جنرالموتورز پس از شوک نفتی اول و افزایش واردات خودروهای ژاپنی که نهایتا به ورشکستگی جنرال موتورز منجر گردید.
منابع :
1. مقصر ورشکستگی جنرال موتورز کیست؟ نویسنده : ویلیام.جی هولستین، روزنامه یو.اس.ای تودی ترجمه سایت الف به آدرس اینترنتی :
http://alef.ir/vdcex78e.jh8fzi9bbj.html?47013
2. درسهایی از ورشکستگی جنرالموتورز نویسنده : کالن اسمیت به آدرس اینترنتی :
http://www.moneycrashers.com/general-motors-gm-bankruptcy-timeline-future
3. جنرالموتورز از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد به آدرس اینترنتی :
http://www.en.wikipedia.org/wiki/GM
4. جنرال موتورز بزرگترین خودرو ساز جهان شد. همشهری آنلاین 10بهمن 90 به آدرس اینترنتی :
http://www.hamshahrionline.ir/news-157971.aspx
5. درسهایی که شرکتهای خودروسازی چین باید از جی ام یاد بگیرند. نویسنده لی فانگفنگ سایت چاینا دیلی به آدرس اینترنتی :
http://www.chinadaily.com.cn/cndy/2009-06/29/content_8331466.htm
6. درسهایی از جنرال موتورز و رفتار دولت آمریکا/خودروسازی که از ورشکستگی نجات یافت
http://www.khabaronline.ir/detail/150003/
7. سقوط و بازگشت جنرال موتورز – دنیای اقتصاد 10 آذر90
http://www.donya-e-eqtesad.com/Default_view.asp?@=234389
8. http://www.gm.com/
9. http://www.oica.net/category/production-statistics/
[2] Li Shufu
[3] Geely Automobile Holdings
[4] Richard (Rick) Wagoner
[5] SPORTS UTILITY VEHICLE
[6] مقصر ورشکستگی جنرال موتورز کیست؟ ویلیام.جی هولستین، روزنامه یو.اس.ای تودی
[7] General Motors Company LLC (Limited Liability Company)
[8] سقوط و بازگشت جنرال موتورز – دنیای اقتصاد 10 آذر90
ه جنرال موتورز بزرگترین خودرو ساز جهان شد. همشهری آنلاین 10بهمن 90
[10] multi-brand strategy
آرین
۱۲ آبان ۱۴۰۳خسته نباشی دمت گرم
! i M α η δ υ α R
۱۲ آبان ۱۴۰۳🙏🙏🙏
فیات مولتیپلا
۱۶ آبان ۱۴۰۳گزینش کاملی بود دست مریزاد
Taha Ayoobi
۱۲ آبان ۱۴۰۳چقدر این کارگرای آمریکایی بی فرهنگ بودن، حالم بد شد.