اسب بخار!

خودروها قدرت خود را از کجا می آورند؟ انفجارهای خیلی کوچک که داخل موتور، هزاران بار در دقیقه رخ می دهد، باعث تولید قدرت می شوند. هر چه موتور بتواند سوخت را بطور موثرتر و بهینه در زمان کوتاه تری بسوزاند، می تواند انرژی بیشتری تولید کند. قدرت به سرعت تولید انرژی گفته می شود. این تعریف دقیقا مفهوم قدرت یا توان است، یعنی هر چه بتوانیم انرژی بیش تری در زمان کمتری تولید کنیم، قدرت یا توان ما بیشتر است. قدرت به وسیلهٔ یک واحد بسیار قدیمی به نام اسب بخار سنجیده می شود. اگر گفته شود که خودروی شما ۱۵۰ اسب بخار قدرت دارد، فکر کنید شبیه کالسکه ای است که ۱۵۰ اسب نامرئی آن را می کشند.

یک مهندس اسکاتلندی به نام جیمز وات واحد اسب بخار را اختراع کرد. وات، یک ماشین بخار ساخت و تصمیم گرفت آن را به مردم بفروشد. اما مردم تا قبل از آن فقط از اسب استفاده می کردند. بنابراین، او مجبور بود برای مشتریان خود، قدرت ماشین بخار را با قدرت اسب مقایسه کند. اما او در محاسبات خود اشتباه بزرگی مرتکب شد.

داستان به آنجایی بر می گردد که آقای وات محاسبات خود را بر اساس اسب های پاکوتاه در نظر گرفت. اسب هایی که می توانستند بار ۱۰۰ کیلوگرمی را در حدود ۳۰ متر در هر دقیقه بالا بکشند (یعنی حدود ۳۰۰۰ کیلوگرم متر در هر دقیقه).سپس او حدس زد (البته به اشتباه) که اسب های معمولی ۵۰% قوی ترند و می توانند در هر دقیقه ۴۵۰۰ کیلوگرم متر با یک اسب بخار قدرت داشته باشتد. اما واقعیت این است از نظر قدرت، اسب های پاکوتاه با اسب های معمولی تفاوتی تدارند. پس باید نتیجه گرفت که یک اسب معمولی و یک اسب پا کوتاه هر دو ۰.۷ اسب بخار قدرت دارند. خوشبختانه امروزه دانشمندان برای قدرت از یک واحد بهتر و دقیق تر به نام وات استفاده می کنند. حالا اگر گفتید که این واحد از روی نام چه کسی برداشته شده است!؟

شما می توانید اسب بخار هر وسیله ای را که انرژی مصرف می کند، محاسبه کنید. از یک لامپ کوچک گرفته تا یک فضاپیما! در واقع پنج نوع تعریف مختلف برای اسب بخار وجود دارد که کاملا گیج کننده اند. البته خودروسازان دنیا یکی از این واحدها را انتخاب کردند و بیشتر آن ها بر آن توافق دارند. اما دانشمندان بیشتر از واحد وات استفاده می کنند که کاملا تعریف روشنی دارد.

باسپاس از: سید علیرضا سیادتی

# برگرفته از کتاب « دنیای شگفت‌انگیز خودرو » ؛ بازنویسی آقایان: محمدعلی احمدی ، علی واضحی.