تیک آف (Take Off) چیست ؟

تیک آف چیست؟
تیک آف یکی از اصطلاحات رایج برای فارسی زبانان عاشق سرعت است. این عبارت (Take Off) در زبان انگلیسی برای لحظه ی آغاز پرواز هواپیما به کار برده می شود.
تیک آف در اتومبیل ها برای جلب توجه ، ایجاد هیجان ، تولید دود ، تولید صدا و در مجموع برای نمایش اتومبیل انجام می شود. یک تیک آف طولانی نشان دهنده ی مهارت راننده و قدرت بالای اتومبیل است.

تیک آف چرا اتفاق می افتد؟
با توجه به عرض لاستیک ، وزن روی چرخ ، جنس آسفالت و … هر اتومبیلی می تواند مقدار خاصی قدرت را در لحظه آغاز به حرکت تحمل کند. در صورتی که قدرت موتور به صورت آنی به چرخ منتقل شود برای چند لحظه شاهد تیک آف خواهیم بود که دلیل آن بیشتر بودن گشتاور چرخ از مقدار نیروی قابل انتقال به سطح است. با نزدیک شدن سرعت حرکت به سرعت چرخ ، چسبندگی افزایش یافته و تیک آف تبدیل به حرکت می شود.

با چه ماشینی می توان تیک آف کرد؟
تقریبأ با تمام اتومبیل ها می توان تیک آف کرد اما هرکدام شیوه خاص خود را دارند. نوع گیربکس ، محور انتقال نیرو ، و سیستم های کنترل پایداری ، و هرزگردی عواملی هستند که باید برای تشخیص شیوه تیک آف بررسی شوند. بهترین اتومبیل ها برای تیک آف ، اتومبیل اسپرت و قدرتمند با موتور جلو و دیفرانسیل عقب هستند. اتومبیل های اسپرت دیفرانسیل جلو با ترمز دستی روی چرخ های عقب نیز مناسب هستند.

تاریخچه تیک آف به کجا بر می گردد؟
شاید بتوان گفت که اولین تیک آف های طولانی و قوی توسط اتومبیل های مسابقات درگ انجام می شد زیرا اتومبیل های عادی قدیمی قدرت لازم برای این کار را نداشتند. اتومبیل های درگ با استفاده از ترمز جلو اتومبیل را نگه داشته و لاستیک های عقب را برای چند لحظه کوتاه به حالت تیک آف می بردند تا لاستیک ها گرم شده و آغاز حرکت سریع تر باشد. با قوی شدن اتومبیل ها از حدود ۶۰ سال پیش تیک آف با اتومبیل های عادی نیز برای نمایش انجام می شد.

چگونه تیک آف کنیم؟
در اتومبیل های دنده ای کار بسیار ساده است. فقط کافیست کلاج را تا انتها گرفته ، اتومبیل را در دنده قرار داده و گاز دهید سپس به صورت ناگهانی کلاج را رها کرده و بر گاز بیفزایید. در صورتی که اتومبیل دارای سیستم های کنترلی مانند DSC ، TC و ESP است باید آن را خاموش کنید. در اتومبیل های اتوماتیک باید اتومبیل را در حالت N قرار داده و گاز دهید و سپس به صورت ناگهانی دنده را در حالت D قرار دهید. بعضی اتومبیل های اتوماتیک در صورت بالا بودن دور موتور در دنده قرار نمی گیرند و یا دور موتور را کاهش می دهند. در اتومبیل های بسیار قوی تخت گاز کردن برای انجام تیک آف کافی است. در اتومبیل های بسیار ضعیف نیز می توان با دنده عقب حرکت کرد سپس اتومبیل را به صورت ناگهانی در دنده یک گذاشته و پدال گاز را انتها نگه داشت.

چگونه بهتر تیک آف کنیم؟
برای تیک آف طولانی تر اولین و مهم ترین مسئله مهارت است . شما باید اتومبیل خود را شناخته و تمرین کنید. مقدار گاز اولیه قبل از رها کردن کلاج و سرعت رها کردن کلاج مهم هستند. راه های دیگر تیک آف طولانی با کاهش اصطکاک سطح میسر می شوند. برای مثال در سطح خیس تیک آف کنید ، بر روی سطح موزاییک یا سیمان مانند کف پارکینگ ها اینکار را بکنید. در اتومبیل هایی که ترمز دستی و انتقال نیرو در دو محور مختلف هستند با آزاد نکردن ترمز دستی می توان زمان تیک آف را طولانی تر کرد. آخرین راه حل هم که فقط در حرکات نمایشی و محیط های کنترل شده انجام می شود ریختن روغن بر روی لاستیک و زمین است. اینکار تیک آف های بسیار طولانی همراه با دود را امکان پذیر می کند. اینکار بسیار خطرناک است و فقط در شرایط نمایشی انجام می شود زیرا به آتش گرفتن لاستیک می انجامد!

چطور بعضی از اتومبیل ها تیک آف های بسیار طولانی می کنند؟
همانطور که اشاره شد مهارت راننده و قدرت اتومبیل فاکتورهای اصلی هستند اما بعضی رانندگان روش های جالبی برای نگهداشتن هرزگردی برای مدت طولانی پیدا کرده اند. بعضی رانندگان با اتومبیل هایی که ترمز دیسکی قوی در جلو و ترمز کاسه ای در عقب هستند از روش گاز و ترمز همزمان استفاده می کنند. این روش که در اتومبیل های آمریکایی مرسوم است عبارت است از گاز دادن ناگهانی برای تولید تیک آف اولیه و سپس نگهداشتن پدال گاز تا انتها و پدال ترمز تا نصف. با اینکار ترمزهای قوی جلو از حرکت اتومبیل جلوگیری می کنند و ترمزهای ضعیف عقب به چرخ های عقب اجازه چرخش سریع می دهند. در اتومبیل های قوی دیفرانسیل جلو نیز ترمزدستی قوی کشیده شده و سپس در دنده و با گاز زیاد کلاج رها می شود.

چرا در هنگام تیک آف طولانی از لاستیک دود بلند می شود؟
زیرا سطح لاستیک و آسفالت با سرعت بالا روی هم دیگر کشیده شده و گرمای شدیدی ایجاد می شود. این دمای بالا باعث سوختن و دود شدن لاستیک می شود. در حرکات نمایشی که دود تولید شده بسیار زیاد است مایع مخصوصی روی چرخ ریخته می شودکه با داغ شدن لاستیک بخار شده و حجم دود را بسیار زیاد می کند. با اتومبیل های قدرتمند می توان با تیک آف حرفه ای سطح آسفالت را نیز به دمایی رساند که قیر موجود در آن ذوب شده و بسوزد!

آیا تیک آف باعث حرکت سریع تر می شود؟
خیر ، بعضی ها به اشتباه تصور می کنند در آغاز یک مسابقه تیک آف باعث حرکت سریع تر می شود. تنها مزیت تیک آف اندکی گرم شدن لاستیک است که در مقابل زمان از دست رفته برای این حرکت ناچیز است. در مسابقات حرفه ای تمام سیستم های الکترونیکی و تمام مهارت راننده در این است که با هرزگردی ناچیز از حالت سکون خارج شود. بعضی اتومبیل های اسپرت جدید آنقدر قوی هستند که حرکت بدون هرزگردی با آنها سخت است به همین دلیل کلیدی به نام Launch control در آنها تعبیه شده است که راننده قبل از حرکت آن را فشار داده و سیستم های الکترونیکی اتومبیل مقدار گشتاوری که لاسنیک می تواند تحمل کند را محاسبه کرده و به همان میزان از موتور گشتاور می گیرد تا تیک آف اتفاق نیفتد.

آیا هر نوع هرزگردی تیک آف نام دارد؟
خیر ، تیک آف فقط به هرزگردی در ابتدای حرکت گفته می شود. در صورتی که هرزگردی در هنگام حرکت و در خط مستقیم انجام شود (تعویض دنده در اتومبیل های قوی) به آن wheelspin گفته می شود. در صورتی که در پیچ و به صورت عمدی با استفاده از فرمان خلاف جهت و بازی با کلاج ، اتومبیل هرزگردی طولانی کند به آن Drift گفته می شود. در صورتی که در پیچ و به دلیل گاز دادن زیاد اتفاق بیوفتد به آن Power slide گفته می شود که به حرکت عرضی اتومبیل می انجامد. اگر هرزگردی چرخ در دایره های حرکتی کوچک و با سرعت پایین انجام شود به آن Burnout می گویند.

آیا تیک آف به اتومبیل صدمه می زند؟
بله ، تیک آف صدمات بسیار زیادی به اتومبیل وارد می کند. خراب شدن کلاج ، آسیب دیدن شدید گیربکس ، از بین رفتن لاستیک ، شکستن دسته موتور ، آسیب دیدن موتور و آسیب دیدن پلوس و دیفرانسیل فقط بعضی از موارد زیان این حرکت هستند. در اتومبیل های سواری عادی صدمات ناشی از این کار حتی با یک بار انجام این کار قابل درک است. در بعضی موارد خرابی آنی کلاج و گیربکس نیز مشاهده شده است. پس بهتر است این کار را در محیطی امن و با اتومبیلی قدرتمند و اسپرت انجام داد.

…………………………………………………………………………………..

# این مقاله در شماره ۵۵ ماهنامه « عصرنوین اتوموبیل » به چاپ رسیده است.