7 نکته کاربردی برای افزایش طول عمر گیربکس اتوماتیک خودرو

با محبوبیت روز افزون گیربکس اتوماتیک خودرو، طبیعی است که مالکان به دنبال یافتن راه‌هایی برای افزایش طول عمر و دوام آن باشند.


حدود ۵۰ سال قبل، اکثر گیربکس‌های اتوماتیک تولیدی از نوع سنتی با مبدل گشتاور بودند اما در سال ۱۹۶۴ بود که گیربکس سه سرعته هیدراماتیک جنرال موتورز تحول زیادی ایجاد کرد و از آن زمان تاکنون شاهد بهبود عملکرد گیربکس اتوماتیک خودرو و معرفی نسخه‌های دیگری از آن بوده‌ایم. این نوع گیربکس در بازارهای زیادی اولین گزینه خریداران است هرچند در کشور ما همچنان گیربکس دستی سهم بیشتری از بازار را تشکیل می‌دهد. اکثر رانندگان اطلاع زیادی از چگونگی عملکرد گیربکس اتوماتیک و یا انواع گوناگون آن ندارند. در واقع اکثر این نوع گیربکس‌ها فقط دارای حروف سنتی P-R-N-D هستند. با توجه به گرانی قطعات گیربکس اتوماتیک خودرو، ما می‌خواهیم راهکارهایی را برای افزایش طول عمر آن بیان کنیم. البته قبل از آن به مزایا و معایب گیربکس‌های اتوماتیک در مقایسه با نمونه‌های دستی اشاره می‌کنیم. همچنین اگر به دنبال اطلاع از انواع مختلف گیربکس خودرو هستید می توانید مقاله مربوط به آن را مطالعه نمایید.

در همین زمینه بخوانید:

• چرا گیربکس دستی جزو مهم‌ترین ویژگی‌های ایمنی خودرو است؟
• حالت L، S و B گیربکس اتوماتیک به چه معناست؟

مزایا	معایب
پرفورمنس بهتر	نیاز به سرویس و نگهداری بیشتر
مصرف سوخت کمتر	هزینه تعمیر و تعویض قطعات بیشتر
آرامش و رفاه بیشتر راننده	محدود شدن راننده
تعویض دنده‌های سریع‌تر
امکان نصب روی خودروهای بسیار پرقدرت

نکات مهم افزایش طول عمر گیربکس اتوماتیک خودرو

شروع به حرکت از حال سکون

آغاز به کار و حرکت خودرو از حال سکون همیشه فشار زیادی به قوای محرکه وارد می‌کند اما این کار می‌تواند به‌صورت اشتباه صورت گیرد و وضعیت را وخیم‌تر کند. گیربکس‌های دستی با مشکل استفاده نادرست مواجه هستند زیرا امکان بالا بردن دور پیشرانه و رها کردن ناگهانی کلاچ وجود دارد که شوک زیادی را به پیشرانه و گیربکس وارد می‌کند؛ اما در خودروهای گیربکس اتوماتیک این کار به ندرت صورت می‌گیرد و برای شروع به حرکت کافی است راننده دسته‌دنده را در حالت D قرار داده و حرکت کند. البته امکان لمس مختصر پدال گاز در عین نگه داشتن ترمز و چند برابر کردن گشتاور برای حرکت سریع وجود دارد اما این روش اصلاً توصیه نمی‌شود. در برخی خودروهای اسپرت حالت لانچ وجود دارد که باعث شتاب گیری سریع‌تر می‌شود. نکته دیگر به بالا بردن دور پیشرانه در حالت خلاص و سپس انتخاب حالت D مربوط می‌شود که بدترین کار ممکن خواهد بود؛ بنابراین اصلاً نباید این کار را انجام داد هرچند خودروهای مدرن احتمالاً به سیستم‌هایی برای جلوگیری از آن مجهز هستند.

آغاز به حرکت در سربالایی

رانندگان خودروهای گیربکس دستی می‌دانند که برای آغاز به حرکت در سربالایی باید مهارت نسبتاً بالایی داشت تا خودرو به عقب حرکت نکند. راننده باید توازن خوبی بین کلاچ و گاز برقرار کند و درعین‌حال از ترمز دستی و یا تکنیک نیم کلاچ برای شروع حرکت استفاده نماید. همین موضوع ضرورت توجه به چگونگی حرکت با خودروهای گیربکس اتوماتیک را نیز نشان می‌دهد. در گیربکس اتوماتیک سنتی مجهز به مبدل گشتاور شما نمی‌توانید با فشردن پدال گاز به منظور حفظ خودرو در شیب جاده آسیبی به گیربکس وارد کنید زیرا داخل آن سطوح اصطکاک وجود ندارد؛ اما در گیربکس‌های دوکلاچه که از کلاچ برای حرکت استفاده می‌کنند این کار می‌تواند آسیب‌زا باشد. به همین خاطر اگر از روش حرکت خود مطمئن نیستید بهتر است ترمز دستی را کشیده و سپس زمانی که آماده حرکت شدید دنده را در حالت D قرار داده و پس از اندکی گاز دادن ترمز دستی را خوابانده و حرکت کنید.

حالت پارک گیربکس اتوماتیک خودرو

گیربکس اتوماتیک خودرو در حالت پارک باعث قفل شدن گیربکس می‌شود تا امکان حرکت ناگهانی خودرو وجود نداشته باشد. درگیر کردن حالت پارک در زمانی که خودرو به‌طور کامل متوقف نشده احتمال شکستن پین قفل پارک را بالا خواهد برد و نتیجه آن صرف هزینه سنگین برای تعمیر خواهد بود. البته بسیاری از گیربکس‌های مدرن مانع انجام این کار می‌شوند زیرا دسته‌دنده‌های جدید دارای میکرو سوئیچ‌های فعالی هستند که به راننده اجازه انتخاب حالت پارک در حین حرکت خودرو را نمی‌دهند. نکته دیگر اینکه حتی زمانی که حالت پارک را انتخاب کردید باید ترمز دستی را بکشید چراکه اقدام ایمنی اضافی برای جلوگیری از حرکت خودروست. همچنین اگر خودرو را در شیب پارک کرده باشید این کار باعث خواهد شد فشار مضاعف به گیربکس وارد نشود.

تعویض روغن گیربکس اتوماتیک خودرو

یک گیربکس دستی خوب با سرویس و نگهداری به موقع ده‌ها هزار کیلومتر را بدون دردسر کار خواهد کرد اما گیربکس اتوماتیک این‌گونه نیست و اگر کوچک‌ترین سستی در سرویس و نگهداری آن وجود داشته باشد مشکلات زیادی به وجود خواهد آمد. گاهی اوقات موضوع فقط به تعویض روغن گیربکس ختم نمی‌شود. ذرات حاصل از اصطکاک قطعات داخل گیربکس به مرور زمان در روغن جای گرفته و استهلاک گیربکس را بالا می‌برند. روغن گیربکس باید طبق توصیه‌های سازنده خودرو تعویض شود و کیفیت آن نیز بالا باشد. همچنین بهتر است برخی قطعات دیگر همچون فیلترها نیز تعویض شوند. نکته دیگر اینکه تعویض روغن گیربکس‌های دوکلاچه باید سریع‌تر انجام شود. گیربکس CVT نیز از روغن مخصوص خود استفاده می‌کند و نمی‌توان از روغن‌های عادی برای آن استفاده کرد.

حالت خلاص گیربکس اتوماتیک

برخی افراد همچنان هنگام رسیدن به سرازیری گیربکس را در حالت خلاص قرار می‌دهند زیرا فکر می‌کنند این کار باعث کاهش مصرف سوخت می‌شود. واضح است که چنین کاری اصلاً خوب نیست. خودروهای مدرن هنگامی‌که در سرازیری حرکت کنند و دنده مناسب نیز انتخاب شده باشد انتقال سوخت به پیشرانه قطع می‌شود و بنابراین قرار دادن گیربکس در حالت خلاص نه تنها باعث کاهش مصرف سوخت نمی‌شود بلکه به دلیل درجا کار کردن پیشرانه، سوخت را نیز مصرف می‌کند. در حقیقت با انتخاب حالت خلاص در سرازیری سوخت بیهوده مصرف می‌شود. حتی در خودروهای کاربراتوری قدیمی نیز تقریباً تفاوتی بین انتخاب دنده مناسب و حالت خلاص وجود ندارد. علاوه بر این، پیشرانه خودروهای قدیمی شاید در حالت خلاص خاموش شود که بسیار خطرناک خواهد بود.

منتظر ماندن پشت چراغ‌قرمز

برخی رانندگان با رسیدن پشت چراغ‌قرمز، گیربکس را در حالت خلاص قرار می‌دهند و فکر می‌کنند با این کار فشار کمتری به گیربکس وارد شده و مصرف سوخت نیز کاهش می‌یابد. در برخی گیربکس‌های اتوماتیک قدیمی شاید باقی ماندن گیربکس در حالت D باعث وارد شدن فشار به گیربکس شود اما در خودروهای مدرن این‌گونه نیست و اگر زمان توقف در چراغ‌قرمز خیلی زیاد نیست بهتر است با همان حالت D منتظر مانده و سپس مجدداً شروع به حرکت کنید. برای اینکه اطلاعات بیشتری در این زمینه به دست آورید بهتر است دفترچه راهنمای خودرو را مطالعه کنید.

ترمز گرفتن با پای چپ

اگر راننده حرفه‌ای و مسابقه‌ای نیستید، از پای چپ برای ترمز استفاده نکنید. در خودروهای گیربکس اتوماتیک پای راست برای ترمز و گاز دادن استفاده می‌شود و نیازی به پای چپ نیست. فشردن هر دو پدال به‌صورت هم‌زمان و حتی کوتاه می‌تواند فشار مضاعفی به گیربکس وارد کند و استهلاک آن را بالا ببرد. استفاده از ترمز در زمانی که پا به‌طور کامل از روی پدال گاز برداشته نشده باعث داغ شدن ترمزها نیز خواهد شد.