سیبک فرمان چیست و علائم خرابی آن کدامند؟!

سیبک فرمان بخشی مهم از سیستم تعلیق و فرمان است که درصورت ایجاد مشکل در آن باید در اسرع وقت برطرف شود. اما علائم خرابی آن چیست؟!

همه ما از اهمیت سیستم فرمان و تعلیق در خودرو آگاه هستیم. نقص در فرمان، فنربندی و هر بخش مهم دیگری در خودرو می‌تواند حوادثی جبران‌ناپذیر را به واقعیت تبدیل کند؛ چراکه حرکت منظم و کنترل‌شده آن به‌وسیله کار قطعات ریز و درشتی صورت می‌گیرد. در این میان، سیستم فرمان و تعلیق به‌ویژه در خودروهای رده پایین داخلی با مشکلات فراوانی رو‌به‌رو می‌شود؛ بنابراین با مواجهه هر یک از اجزایی چون سیبک فرمان، فنرها، میراگرها (دمپرها) یا اتصالات میانی با مشکلات متعدد باید نسبت‌به رفع آن تلاش کنیم.

انواع سیبک

این اصطلاح صرفا به سیبک فرمان محدود نمی‌شود؛ چراکه در خودرو سیبک‌های گوناگونی وجود دارند که با ساختاری آشنا، وظایف متفاوتی را به دوش می‌کشند. سیبک‌ها در انواع زیر یافت می‌شود:

• سیبک تعادل: همان‌گونه که نام این سیبک مشخص می‌کند، وظیفه آن  کمک به حفظ تعادل خودرو است.  این قطعه که به حرف U شباهت دارد در دو سمت شاسی خودرو نصب می‌شود؛ پس یکی از پرکابردترین سیبک‌های موجود در بازار است.
• سیبک طبق خودرو: این جزء که یکی از مقاوم‌ترین قطعات خودرو به شمار می‌رود سه بخش دارد: اتصال از بخش داخل بوش فلزی و لاستیکی به شاسی، قسمت میانی اتصال به شاسی و اتصال بخش بیرونی سیبک به سگدست خودرو.
• سیبک زیرکمکی: این قطعه که با نام سیبک زیر اکسل (محور) نیز شناخته می‌شود جزئی از سیستم جلوبندی و تعلیق است و راه اتصال کمک‌فنر به شاسی را ایجاد می‌کند.
• سیبک فرمان (مفصلی): این بخش، اتصال به جعبه فرمان و انسجام فرمان‌پذیری را ممکن می‌کند.

سیبک فرمان چیست؟

سیبک که در اصطلاح علمی‌تر به‌عنوان اتصال توپی یا (ball joint) نیز شناخته می‌شود، بخشی از سیستم فنربندی محسوب می‌شود که درکنار اتصال چرخ و تعلیق خودرو، به چرخش چرخ نیز کمک می‌کند. این اتصال مکانیکی درحقیقت نوعی قید به شمار می‌رود که آزادی انتقالی اتصال را سلب می‌کند اما امکان چرخش را همچنان برایش فراهم می‌کند و به این صورت به چند محور اجازه می‌دهد تا به‌صورت همزمان و مجزا حرکت داشته باشند. سیبک در نقاط مختلفی از خودرو به کار رفته که هر یک وظیفه خاص خود را دارند. بحث امروز ما درباره سیبک فرمان است.

سیبک چگونه کار می‌کند؟

سیبک فرمان وظیفه اتصال طبق‌ها و چرخ‌ها را در دو طرف خود دارد؛ پس زمانی که راننده فرمان را می‌چرخاند، سیبک واسطه انتقال چرخش آن به چرخ‌ها می‌شود. این قطعه که همواره تحت نیروی کششی قرار دارد و میزان اصطکاک میان قطعات را کم می‌کند، می‌تواند با آزادی حرکتی که دارد هنگام گذر خودرو از دست‌اندازها، بالا و پایین‌ها و هر نوع ناهمواری دیگری تا حدی ارتعاش به‌وجود آمده را به خود جذب کند.

سیبک مانند هر قطعه مکانیکی دیگری باید به‌طور مناسب گریس کاری و گردگیری شود؛ چراکه ممکن است روانکاری داخل قطعه کارایی خود را از دست بدهد یا گردوغبار وارد آن شود.

وظایف سیبک فرمان

1. کمک کردن به هدایت خودرو
2. پیشگیری از وارد شدن ضربه به کابین
3. پیشگیری از انتقال ارتعاشات به کابین خودرو هنگام رانندگی
4. تسهیل حرکت چرخ ها

علائم خرابی سیبک فرمان

سیستم فرمان یکی از بخش‌های حیاتی و مهم خودرو به شمار می‌رود. آسیب آن هم می‌تواند مسئله‌ای مهم قلمداد شود پس باید از علائم خرابی آن آگاه بود و به آن توجه ویژه کرد. ورود ناگهانی ضربه‌های محکم (که در جاده‌ها و مسیرهای شهری ایران نسبتا متداول هستند) می‌تواند باعث لهیدگی یا شکست خستگی این قطعه شود. درکنار موارد یادشده، سیبک از زنگ‌زدگی و خوردگی نیز در امان نیست و در اثر کارکرد زیاد می‌تواند دچار لقی یا سایش شود.

از جمله علائم واضح خرابی سیبک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عدم بازگشت خودکار فرمان به حالت اولیه پس از چرخش
• کشیده شدن فرمان به یک سمت
• شنیده شدن صدا از اجزای فرمان
• لرزش فرمان هنگام حرکت
• سفتی فرمان
• هرزگردی فرمان

خطرات خرابی سیبک فرمان

آسیب‌دیدگی سیبک از رویدادهای گوناگون می‌تواند به سیستم فرمان خودرو آسیب وارد کند و باعث افزای روند فرسودگی در اجزای آن شود. اگر سیبک کار خود را به درستی انجام ندهد، فشار کاری آن به بخش‌های دیگر وارد خواهد شد. ساییده‌شدن لاستیک‌های جلو، کاهش فرمان‌پذیری، سفتی و هرزگردی فرمان هم می‌توانند از اثرات خرابی سیبک باشند.

نتیجه این مشکلات می‌تواند باعث شود تا در اثر خرابی سیستم فرمان، خودرو از مسیر خود منحرف شود که امری خطرناک به شمار رفته و باید مرتفع گردد.