در این مقاله آموزشی به مقایسه دو نمونه از رایج‌ترین موتورهای موجود در دنیای خودرو یعنی موتور تخت و خطی خواهیم پرداخت.
طراحی تخت (باکسر) و خطی موتورها جزو بهترین آرایش‌های موجود در دنیای خودرو و موتورسیکلت است. هر دو نوع موتورها نقاط قوت و ضعف خود را دارند و ما نیز می‌خواهیم آن‌ها را خدمت شما معرفی کنیم. موتورهای تخت یا باکسر معمولاً به‌صورت ۴ یا ۶ سیلندر تولید می‌شوند درحالی‌که موتورهای خطی از ۳ تا ۸ سیلندر را نیز شامل می‌شوند. عجیب اینکه موتورهای خطی را می‌توان در هر تعداد سیلندر به جز ۷ سیلندر پیدا کرد و البته اکثر خودروسازان نیز علاقه‌ای به تولید موتورهای خطی ۵ سیلندر نشان نداده‌اند.
همچنین بخوانید:
همچنین باید دانست اکثر شرکت‌ها از موتورهای تخت یا خطی با تعداد سیلندر بیشتر از ۴ استفاده نکرده‌اند اما در چند سال اخیر شاهد بازگشت دوباره موتورهای ۶ سیلندر خطی به بازار هستیم. تفاوت اصلی موتور تخت و خطی به جهت قرارگیری سیلندرها مربوط می‌شود. مثال بصری ساده در این رابطه به قرار دادن ۴ یا ۶ قوطی نوشابه روی میز مربوط می‌شود که همگی موقعیت خطی نسبت به شما پیدا میکنند. این حالت نشان دهنده آرایش سیلندرها در موتوری خطی است. حالا نزدیک‌ترین قوطی به خود را برداشته و آن را در سمت چپ قرار دهید و سپس قوطی نوشابه را بدون اینکه از روی میز خارج شود روی لبه آن بچرخانید. سپس قوطی دوم را نیز به همین ترتیب در سمت راست قرار دهید. در نهایت قوطی‌های باقی مانده را نیز به‌طور متناوب در سمت چپ و راست قرار دهید تا در نهایت طرح موتور تخت یا باکسر ایجاد شود. با تماشای تصویر آرایش سیلندرها در این موتور خواهید فهمید که چرا موتورهای تخت با عنوان موتور سیلندر افقی مخالف نیز شناخته می‌شوند. در ادامه به بررسی نقاط قوت و ضعف هر یک از این موتورها خواهیم پرداخت تا ببینیم کدام‌یک از آن‌ها بهتر است.
برای مقایسه ما دو موتور تخت و خطی ۴ سیلندر را در نظر می‌گیریم. در هر دو موتور همان‌طور که شاهد عملکرد چهار زمانه کامل هستیم، بنابراین هر جفت پیستون لرزش‌های جفت دیگر را خنثی می‌کند. البته موتور ۴ سیلندر خطی لرزش‌های ثانویه را ایجاد می‌کند، لرزش‌هایی که در نیمه پایینی حرکت پیستون رخ می‌دهد و به همین خاطر نیاز به اقدامات بیشتری برای کنترل لرزش‌ها در مقایسه با موتور باکسر وجود دارد. با اینکه تعادل ذاتی در موتورهای ۴ سیلندر تخت وجود دارد اما به خاطر جهت‌گیری جفت سیلندرها، تمایل به چرخش از جلو به عقب وجود دارد. نکته جالب اینک تمامی نیروهای ارتعاشی و تکان‌ها در موتورهای ۶ سیلندر تخت و خطی از بین می‌روند. مهم‌ترین مزیت موتور تخت در مقایسه با موتور خطی به پروفایل پایین آن مربوط می‌شود. قرار گرفتن در ارتفاع پایین‌تر فضای موتور باعث شده مرکز ثقل خودروهای مجهز به موتورهای باکسر پایین‌تر آمده و توانایی‌های آن‌ها در عبور از پیچ و توقف بهبود یابد. در برخی تصادفات از جلو، نصب موتور در بخش پایین‌تر باعث می‌شود شانس ورود موتور به بخش کابین کمتر شود.
موتورهای خطی کم‌عرض تر و بلندتر از موتورهای خطی هستند و معمولاً دسترسی به آن‌ها راحت‌تر است. ابعاد جمع‌وجور موتورهای خطی باعث می‌شود از نظر تعمیرات و سرویس از جمله تعویض شمع‌ها، واشر سر سیلندر و… بهتر عمل کنند. وقتی بحث مقایسه موتورهای DOHC باشد، تعداد سر سیلندر، میل بادامک و زنجیر تایم موتورهای خطی نصف خواهد بود. کاهش تعداد قطعات باعث ساده‌تر شدن ساختار موتورهای خطی شده و هزینه تولید آن نیز کمتر است. این موارد از جمله مهم‌ترین مزیت‌های موتورهای خطی نسبت به انواع باکسر یا تخت هستند.
هر دو موتور نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارند. موتور باکسر هزینه تولید بالاتری داشته و سرویس آن سخت‌تر است. به‌کارگیری این نوع موتور روی تصمیم خودروسازان در ژئومتری سیستم تعلیق و زاویه فرمان تأثیر دارد. البته نصب موتور تخت در بخش عقب یا میانه خودرو، چیزی که در محصولات پورشه دیده می‌شود، نگرانی از بابت زاویه فرمان را از بین میبرد. طراحی جمع‌وجور موتور خطی و هزینه‌های پایین تولید و نگهداری جزو مهم‌ترین مزیت‌های این نوع موتور هستند و به همین خاطر است که اکثر خودروسازان به جز سوبارو، پورشه و هر از گاهی تویوتا به سراغ موتورهای تخت نمی‌روند. البته استفاده گسترده از یک محصول ارزان‌تر همیشه به معنی بهتر بودن نیست.
مرکز ثقل پایین‌تر برای خودروهای اسپرت بهتر است اما اگر به دنبال طراحی یک خودرو برای عموم مردم باشید استفاده از موتوری خطی منطقی‌تر خواهد بود. البته درباره استفاده از موتورهای باکسر یا تخت برای خودروهای اسپرت باید بین سبد محصولات پورشه و سوبارو تفاوت قائل شد. سوبارو از سیستم چهار چرخ محرک خود به‌صورت استاندارد در اکثر محصولاتش استفاده می‌کند و به ایجاد تمایز با دیگر رقبا تعهد دارد. همین تعهد است که باعث شده ژاپنی‌ها همچنان از موتور تخت استفاده کنند. این اتفاق در حالی رخ داده که موتورهای مطمئن‌تر دیگر با هزینه تولید کمتر هم وجود دارند.
hosen
۲۲ مرداد ۱۴۰۳از پورشه و سوبارو باید ممنون بود بابت ساخت موتور های تخت
کاش کمپانی های دیگه هم از این آرایش استفاده میکردن.
SMS
۲۲ مرداد ۱۴۰۳بنظرم چون موتور های تخت رو آوردین بهتر بود خورجینی ها هم بودند
به جز بخش تعمیر ، رسما تخت ها یا پیستون مخالف ها بهتر هستند
هزینه ی بیشتر :تعادل موتور و آرمش و حالت اسپرت بهتر
مهیار
۲۳ مرداد ۱۴۰۳بستگی داره یک ماشین برای چه نیازی ساخته بشه اگر ماشین روزمره و خانوادگی خیلی سخت تعمیر باشه بعد چند سال هیچ کسی از اون کمپانی خرید نمیکنه
محمدرضا عصمتی
۲۳ مرداد ۱۴۰۳مشکل اصلی موتور های تخت بحث روغن کاری شون هست که بخاطر نوع چینش و جاذبه زمین روغن از یک طرف پیستون فرار میکنه و این باعث تعمیر اساس قبل از ۱۰۰ هزار کیلومتر میشه در حالی که موتور های خطی تست ۳۵۰ هزار کیلومتر رو بدون تعمیر پاس میکنند . و مشکل دیگرش دسترسی بسیار دشوار سیلندرها در زمان تعمیر چون تمام قطعات جانبی موتور مثل باطری . هواکش . منیفولد هوا و دود . سیم کشی های بالای موتور قرار میگیره و مکانیک مجبور همه رو باز کنه
مازیار
۲۲ مرداد ۱۴۰۳مقاله خوبی بود تشکر
و مثل همین مورد معمولا تو اینجور مقایسه ها یه طرف سادگی سرویس و دسترسی و هزینه کمتر هست و طرف دیگه برتری فنی
amirboss
۲۲ مرداد ۱۴۰۳تنها دلیلی که باعث منع استفاده از موتورهای تخت توسط خودروسازها میشه هزینه ,پیچیدگی فنی و شکل قرارگیری موتور در پلتفرم خودرو هست.
از نظر کارکرد,موتورهای تخت با توجه به مهندسی که تو ساختشون به کار رفته دارای طول عمر بیشتر و تنش پذیری بهتری نسبت به موتورهای خطی هستن اما موتورهای خطی با ساختار جمع و جور و هزینه ساخت پایینی که دارن بیشترین استفاده رو خودروسازهای از این موتورها میکنن
محمدرضا عصمتی
۲۳ مرداد ۱۴۰۳برعکس مجبورا از ۲ پمپ روغن استفاده کنن و بیشتر مواقع یک طرف پیستون با روغن کم کارمیکنه و رینگ میسوزونه این نوع موتور برای پست مسابقه مناسبه نه استفاده های شهری و عمومی چون بیشتر از ۱۰۰ هزارتا جواب نمیده و باید تعمیر اساس بشه در حالی که خطی ها تا ۳۵۰ هزارتا هم کارمیکنن
محمد
۲۲ مرداد ۱۴۰۳یه دوره ای تو محل کارم چپ و راست فقط تویوتا جی تی یاتاقان زده میاوردن.به نظرم بزرگترین اشتباه صاحبین این خورد اینه که تو این ماشین از روغن 0w20 استفاده میکنند .در صورتی که توی بخش سرویس دفترچه مالک خودرو نوشته شده اگه خورد تحت فشار زیاد هست مثل مسابقه ، بهتره از روغن 0w30 استفاده بشه.دوستان به جرات میگم ۷۰ تا ۸۰ درصد تویوتا جی تی های موجود در ایران یا یاناقان زده هستند و یا تصادف شدید داشتند.اگه قصد خرید داشتید خیلی مراقب باشید.لوازم یدکی موتوریش خیلی کم یاب و گرون هست.
البته بماند که از یکی از مالکینش میگفت تویوتا این ماشین رو فراخوان اعلام کرده بود که بخاطر ضعف فنی باید موتورشون تعویض بشه ولی خب متاسفانه شامل مدل های موجود تو ایران نمیشد.
JaMsHiD_R1988
۲۲ مرداد ۱۴۰۳هر موقع تونستید بین لنسر اوولوشن و سوبارو ایمپرزا WRX STI یکی رو انتخاب کنید ، میتونید بین موتور باکستر و خطی انتخاب کنید
ولی واقعا هیچ برتری نیست بیشتر قضیه به خواسته و هدف خریدار برمیگرده
مازیار
۲۲ مرداد ۱۴۰۳دقیقا همین سوال رو در کنار سوالات بسیار دیگه از یه دوست بشدت ماشین باز ساکن انگلستان که خودش و برادرش دو نسل متفاوت از 911 رو داشتن پرسیدم و بلافاصله گفت میتسوبیشی
JaMsHiD_R1988
۲۳ مرداد ۱۴۰۳جالب بود
حتما دلیلی داشتن وگرنه که اینقدر با صراحت پاسخ نمیدادن
مهدی
۲۲ مرداد ۱۴۰۳موتور باکسر با موتور تخت تفاوت دارد. در موتور باکسر ، هر پیستون به یک لنگ از میل لنگ متصل است ولی در موتور تخت ، هر دو پیستون مقابل هم به یک لنگ از میل لنگ متصل هستند.
سبحان
۲۶ مرداد ۱۴۰۳بنظر من موتور v6ازهمشون بهتره چون هم قوی تره هم خوش صداتره هم خرکاره