آفتامات دینام چیست و چه وظیفه‌ای در خودرو دارد؟

در یکی دیگر از مقالات بخش آموزش پدال به بررسی قطعه آفتامات دینام و نقش آن در سیستم برق‌رسانی خودرو خواهیم پرداخت.

پیش از آنکه درباره آفتامات دینام صحبت کنیم بهتر است خود دینام را بهتر بشناسیم. همان‌طور که مطلع هستید سیستم برق‌رسانی خودرو جزو مهم‌ترین اجزای آن به شمار می‌رود و در این میان دینام نقشی کلیدی در تأمین انرژی و برق سایر اجزا را بر عهده خواهد داشت. در حقیقت دینام وظیفه تولید برق موردنیاز وسایل نقلیه در زمان روشن بودن آن‌ها را بر عهده دارد و بدون کارکرد دینام باتری سریعاً خالی خواهد شد. در داخل دینام قطعات گوناگونی وجود دارد که کار آن‌ها تبدیل انرژی مکانیکی به الکتریکی خواهد بود.

همچنین بخوانید: تسمه دینام چیست و چه کاربردی در خودرو دارد؟

جریان الکتریکی تولید شده توسط دینام به باتری فرستاده می‌شود تا از آنجا انرژی لازم برای کارکرد سایر بخش‌های خودرو تأمین شود. علاوه بر این دینام خود باتری را نیز شارژ می‌کند. دینام از اجزای مختلفی تشکیل شده که از جمله آن‌ها می‌توان به پوسته، سیم‌پیچ‌های ثابت و متحرک، آفتامات یا رگلاتور، زغال‌ها، پولی و… اشاره کرد. ما در این مطلب می‌خواهیم یکی از اجزای کلیدی دینام یعنی آفتامات را بررسی نماییم.

آفتامات دینام چیست و چه وظیفه‌ای در خودرو دارد؟

رگلاتور یا تنظیم کننده دینام که در بین عموم با نام آفتامات دینام شناخته می‌شود جریان الکتریکی ورودی به این قطعه مهم را تنظیم خواهد کرد. باید دانست مقدار الکتریسیته تولیدی در سیم‌پیچ‌های ثابت به نیروی مغناطیسی سایر اجزای دینام از جمله آرمیچر وابسته است و به همین خاطر آفتامات با کنترل جریان ورودی، به‌طور مستقیم بر میزان ولتاژ خروجی از دینام تأثیر خواهد گذاشت. در حقیقت باید گفت آفتامات دینام وظیفه نظارت و تنظیم توان خروجی دینام را بر عهده دارد و هرگونه مشکل در آن آسیب‌های زیادی را به مجموعه برق‌رسانی خودرو خواهد رساند. دینام‌های قدیمی از رله و مقاومت در آفتامات استفاده کرده بودند اما در مدل‌های جدید از قطعات الکترونیکی استفاده شده است. رگلاتورهای جدید کارایی و دقت بیشتری نسبت به نمونه‌های رله‌ای قدیمی دارند.

آفتامات یا رگلاتور دینام کنترل ولتاژ تولیدی و خروجی از دینام را انجام می‌دهد تا نوسان در میزان برق ارسالی به سایر بخش‌های وسیله نقلیه منجر به آسیب دیدن آن‌ها نشود. از طرف دیگر آفتامات را می‌توان رابطی بین خود دینام و باتری دانست. درصورتی‌که چنین قطعه‌ای وجود نداشته باشد یا اینکه خراب شود مشکلاتی به وجود خواهد آمد. به‌طور مثال با بالا رفتن دور موتور، جریان الکتریسیته تولید شده در دینام بیشتر می‌شود که در نهایت منجر به سوختن سیستم‌های دیگر خودرو خواهد شد. همچنین درصورتی‌که دور موتور پایین باشد یا موتور خاموش شود، دینام به باتری متصل خواهد شد و جریان برق از باتری به دینام خواهد بود. در صورت عدم وجود آفتامات یا رگلاتور، دینام آسیب دیده و خواهد سوخت. به همین خاطر است که از قطعه موردبحث در دینام وسایل نقلیه استفاده می‌شود. از دیگر وظایف مهم آفتامات دینام می‌توان به جلوگیری از ارسال برق باتری به دینام در زمان خاموش بودن موتور، قطع عمل شارژ پس از پر شدن باتری و شارژ کردن باتری سالم اما تخلیه ‌شده اشاره کرد.

چگونه بفهمیم آفتامات دینام خراب است؟

همانند هر قطعه دیگری امکان خرابی آفتامات یا رگلاتور نیز وجود خواهد داشت. درصورتی‌که علائم زیر را در خودروی خود مشاهده کنید احتمال خرابی آفتامات بالا خواهد بود.

• نوسان ولتاژ قابل‌توجه

باتری استاندارد خودروها حدود ۱۲.۵ ولت برق را در زمانی که خودرو خاموش است تولید می‌کند. با روشن شدن موتور این ولتاژ حدود ۲ ولت بیشتر خواهد بود. درصورتی‌که ولتاژ خروجی از ۱۶ ولت بالاتر باشد احتمال خرابی آفتامات وجود دارد. باید توجه کرد ولتاژ بالا باعث آسیب دیدن اجزای گوناگون خودرو از جمله چراغ‌ها خواهد شد. از طرف دیگر آفتامات خراب باعث افت ناگهانی ولتاژ نیز می‌شود که این امر خطراتی همچون خاموش شدن خودرو را در پی خواهد داشت. برای مطالعه بیشتر در این زمینه می توانید به مقاله های دلایل استارت نخوردن ماشین و روش حل آن و عیب یابی خودرو؛ جدول کامل + انواع راه‌حل مراجعه نمایید.

• چراغ‌های کم‌نور

خرابی این قطعه می‌تواند باعث افت ولتاژ خروجی و کم شدن نور چراغ‌ها شود. شاید ایراد موردبحث از باتری نیز باشد اما بهتر است در صورت مشاهده چنین علائمی آفتامات دینام را نیز بررسی نمایید.

• عدم کارکرد نوربالا

معمولاً چراغ‌های جلو کاملاً تحت تأثیر ولتاژهای کم و زیاد قرار می‌گیرند و درصورتی‌که قطعه موردبحث خراب شود نوربالا کار نخواهد کرد.

• خاموش شدن چراغ پشت آمپر

پشت آمپر خودرو نیز برای عملکرد صحیح خود به مقدار مشخصی برق نیاز دارد و اگر آفتامات دینام کار نکند پشت آمپرها نیز با مشکل مواجه خواهند شد.

• خوردگی سر باتری

اگر باتری خودرو به ویژه در بخش سر باتری نشانه‌های خوردگی را بروز می‌دهد شاید علت آن خرابی قطعه موردبحث باشد.

• روشن شدن چراغ باتری در پشت آمپرها

خودروهای امروزی برای هشدار درباره وجود ایراد در سیستم برق‌رسانی از نماد باتری در پشت آمپرها استفاده می‌کنند. اگر ایرادی در آفتامات دینام وجود داشته باشد این چراغ روشن خواهد شد. البته امکان روشن شدن چراغ باتری به خاطر مشکلات دیگر نیز وجود دارد.

• خالی شدن باتری

تخلیه شارژ باتری عوامل گوناگونی از جمله طول عمر زیاد، روشن ماندن چراغ‌ها، مشکلات دینام و… دارد و درصورتی‌که ریشه خالی شدن باتری هیچ‌کدام از موارد یاد شده نبود شاید آفتامات دینام خراب شده باشد.

دلیل سوختن آفتامات دینام

از جمله دلایل خرابی این قطعه می‌توان به تحت‌فشار قرار گرفتن سیستم برق‌رسانی، خرابی باتری و دینام، سبک رانندگی نادرست و پرفشار و… اشاره کرد.

قیمت آفتامات دینام

بسته به کیفیت قطعه و شرکت سازنده، آفتامات دینام خودروها با قیمت‌های متنوعی عرضه می‌شود. برای مثال آفتامات پراید حدود ۳۵۰ هزار تومان قیمت دارد درحالی‌که برای آفتامات خودروی پژو ۴۰۵ باید حدود ۴۵۰ هزار تومان پرداخت کرد.