کالیپر ترمز چیست؛ هر آنچه باید بدانید

یکی از بخش‌های اصلی سیستم ترمز خودرو کالیپر آن است اما این قطعه چه وظیفه‌ای دارد و علائم خرابی آن چه خواهد بود؟ در این مقاله به دنبال یافتن پاسخ پرسش‌های یاد شده خواهیم بود.

سیستم ترمز خودرو از تمامی سیستم‌های ایمنی دیگر در خودرو مهم‌تر است. مجموعه ترمز به کاهش سرعت وسیله نقلیه و توقف آن کمک می‌کند و بنابراین راننده می‌بایست با بخش‌های مهم آن آشنا باشد. سیستم ترمز اگرچه از چندین قطعه تشکیل شده و پیچیدگی‌های خاص خود را دارد اما کارکرد آن بسیار ساده به نظر می‌رسد. راننده با فشار یک پدال باعث فعال شدن ترمز می‌شود و فرایند کاهش سرعت خودرو با استفاده از روغن ترمز انجام خواهد شد.

اکثر ترمزها با استفاده از اصطکاک بین دو سطح کار خود را انجام می‌دهند. در حقیقت سیستم ترمز خودروها انرژی جنبشی را به گرما تبدیل می‌کند هرچند پیشرفت‌های زیادی در سال‌های اخیر برای افزایش کارایی ترمز وسایل نقلیه رخ داده است. سیستم ترمز خودرو از بخش‌های گوناگونی همچون پدال ترمز، مخزن روغن، لوله‌های ترمز، لنت‌ها، روتور یا دیسک و کالیپر تشکیل می‌شود و تمرکز ما در این مقاله روی کالیپر ترمز خواهد بود.

کالیپر ترمز چیست و چه وظایفی دارد؟

در خودروهای مجهز به ترمز دیسکی، کالیپر نقش بسیار مهمی در کاهش سرعت و توقف وسیله نقلیه بازی می‌کند. این قطعه دو نقش اصلی دارد: اول اینکه کالیپر ترمز پذیرای لنت‌های دو سمت دیسک یا روتور ترمز است و آن‌ها را در جای خود نگه می‌دارد و دوم اینکه از پیستون‌های مخصوص برای تبدیل فشار روغن ترمز به اصطکاک روی روتور استفاده می‌کند؛ به‌عبارت‌دیگر هدف کالیپر ترمز فشردن لنت‌های ترمز روی روتور است تا خودرو متوقف شود.

دو نوع اصلی کالیپرهای ترمز شامل انواع تک پیستونه و دو پیستونه خواهد بود. اکثر نمونه های بکار رفته در چرخ‌های جلوی خودرو از نوع دو پیستونه هستند و در بسیاری از خودروها شاهد نصب کالیپرهای تک پیستونه در چرخ‌های عقب هستیم چراکه در چرخ‌های عقب نیروی ترمز کمتری موردنیاز است. زمانی که راننده پدال ترمز را فشار می‌دهد، نیرو از طریق سیلندر اصلی به کالیپر منتقل می‌شود تا پیستون‌های آن باعث فشرده شدن لنت‌ها به دیسک یا روتور شوند و در نهایت سرعت خودرو کاهش یابد. با این تفاسیر سیستم ترمز خودرو بدون وجود کالیپر کارایی نخواهد داشت.

همان‌طور که قبلاً نیز در مقاله لوازم مصرفی خودرو اشاره کرده‌ایم لنت‌ها و روتورها با گذشت زمان مستهلک می‌شوند و می‌بایست تعویض گردند. البته کالیپرها طول عمر بسیار بیشتری دارند اما درصورتی‌که آسیب ببینند حتماً باید آن‌ها را تعویض کرد. باید دانست درصورتی‌که لنت و دیسک بسیار داغ شوند این گرما به پیستون‌های کالیپر آسیب وارد خواهد کرد. حتی امکان سرایت گرمای لنت‌ها و روتورها به روغن ترمز نیز وجود دارد که این امر باعث خرابی روغن ترمز خواهد شد و خطرات زیادی را در بر خواهد داشت. پیستون آسیب دیده شاید از جای خود تکان نخورد که در این حالت قابلیت ترمز گیری آن چرخ از بین خواهد رفت و در برخی موارد نیز شاهد درگیر بودن پیستون با لنت و روتور هستیم که باعث می‌شود ترمز آزاد نشود. چنین مشکلی باعث خرابی لنت‌ها، روتور و خود پیستون می‌شود و آسیب زیادی به سیستم ترمز وارد می‌کند.

علائم خرابی کالیپر ترمز

یکی از مشکلات پیستون را می‌توان جمع شدن آن دانست که در این حالت شاید خودرو با ترمز گرفتن به یک سمت کشیده شود. همچنین در صورت خرابی کالیپر ترمز احتمال افزایش فاصله توقف وجود خواهد داشت. همچنین در صورت درگیر باقی ماندن کالیپر ترمز، داغ کردن قطعات رخ خواهد داد که مشکلات زیادی را در بر خواهد داشت. در این حالت لنت‌ها سریعاً از بین می‌روند و تمامی این نشانه‌ها به معنای سرویس فوری سیستم ترمز است.

یکی دیگر از علائم خرابی قطعه یاد شده نشتی روغن ترمز است چراکه پیستون آسیب دیده دیگر به‌طور کامل مهر و موم نشده است. اگر نشتی روغن ترمز زیاد باشد چراغ مربوط به آن در پشت آمپرها روشن خواهد شد. همچنین درصورتی‌که استهلاک لنت‌های ترمز را بررسی نمایید خواهید دید که لنت‌های یک طرف بیشتر از طرف دیگر کار کرده‌اند. در این صورت باید عملکرد قطعه موردبحث را بررسی نمایید. نشانه دیگر از خرابی کالیپر را می‌توان گردوغبار ترمز زیاد روی یک چرخ در مقایسه با چرخ دیگر دانست. در برخی موارد که البته به ندرت دیده شده است احتمال خرابی قلاب کالیپر نیز وجود دارد که باعث ایجاد صدا در زمان ترمز گرفتن می‌شود. اگر چنین صدایی را شنیدید خودرو را سریعاً متوقف کرده و از آن استفاده نکنید. دقت داشته باشید که نادیده گرفتن هرکدام از این نشانه‌ها می‌تواند باعث بیشتر شدن آسیب‌ها شود.

زمان تعویض کالیپر ترمز

کالیپر استهلاک کمتری نسبت به لنت‌ها و روتورها دارد اما درصورتی‌که شاهد نشتی روغن ترمز، سر و صدای عجیب، استهلاک نابرابر لنت‌ها و داغ کردن آن‌ها بودید حتماً می‌بایست کالیپر و پیستون ترمز را بررسی کرده و در صورت نیاز نسبت به تعویض آن‌ها اقدام کنید.

قیمت کالیپر ترمز

قیمت این قطعه به عواملی همچون نوع خودرو، تعداد پیستون و جنس مواد سازنده بستگی دارد اما برای مثال کالیپر خودروی پژو ۴۰۵ حدود ۱.۵ تا ۲.۵ میلیون تومان قیمت دارد. قیمت قطعه یاد شده برای خودروهای پراید و ساینا نیز به ترتیب حدود ۱.۷ و ۲ میلیون تومان خواهد بود.