میل بادامک چیست و چه نقشی در خودرو دارد؟

در ادامه سلسله مقالات بخش آموزش پدال به بررسی نقش میل بادامک یا میل‌سوپاپ خودرو خواهیم پرداخت.

اکثر مالکان خودروها با سرویس و نگهداری قطعات مهم وسیله نقلیه خود آشنا هستند اما برخی قطعات به ویژه در درون پیشرانه وجود دارند که شاید به چشم نیایند اما نقش بسیار مهمی در عملکرد صحیح خودرو خواهند داشت. پیش از این به نقش و وظیفه قطعات مهمی همچون میل‌لنگ، شفت، سوپاپ و یاتاقان در خودروها پرداخته‌ایم و حالا نوبت به یکی دیگر از قطعات مهم بکار رفته در پیشرانه‌های درون‌سوز یعنی میل بادامک یا میل‌سوپاپ camshaft می‌رسد؛ اما این قطعه چیست و چه نقشی دارد؟

میل بادامک چیست و چه نقشی در خودرو دارد؟

قبل از پرداختن به نقش میل بادامک در پیشرانه بهتر است اشاره‌ای کوتاه به چگونگی کارکرد یک پیشرانه درون‌سوز داشته باشیم. همان‌طور که مطلع هستید این دسته از پیشرانه‌ها انرژی حاصل از سوختن بنزین را در نهایت به انرژی حرکتی تبدیل می‌کنند. زمانی که همه‌چیز مطابق برنامه پیش برود بنزین سوزانده شده کار مکانیکی انجام خواهد داد و نهایتاً با حرکت چرخ‌ها خودرو به پیش خواهد رفت.

پیشرانه‌ها دارای پیستون‌هایی هستند که داخل محفظه‌ای فلزی به نام سیلندر بالا و پایین می‌روند. این قطعات با میل لنگی در ارتباط هستند که حرکت خطی را به چرخشی تبدیل می‌کند. احتمال دارد در هر خودرو بین ۲ تا ۱۲ سیلندر بکار رفته باشد و تعداد پیستون‌ نیز بسته به نوع و طراحی پیشرانه متفاوت خواهد بود. تمامی پیشرانه‌های مدرن دارای سیکل‌های مشخص جذب، کمپرس، احتراق و خروج گازها هستند. در حالت احتراق پیستون‌ها از پایین به بالای سیلندر می‌روند. از آنجایی که پیشرانه‌ها نیازمند هوا برای سوزاندن سوخت هستند بنابراین در زمان جذب هوا سوپاپ‌ها باز هستند تا هوا وارد محفظه احتراق شود. زمانی که پیستون به کف سیلندر برسد سوپاپ‌ها برای کمپرس یا فشرده‌سازی مخلوط سوخت و هوا بسته می‌شوند و پس از احتراق نیز گازهای تولید شده از طریق سوپاپ دود خارج می‌شوند.

البته در این میان باید به میل بادامک بپردازیم که نقش ویژه‌ای در عملکرد صحیح خودرو داشته و ارتباط نزدیکی بین آن و فازهای جذب و کمپرس مخلوط سوخت و هوا وجود دارد. میل بادامک قطعه‌ای است که سوپاپ‌ها را باز و بسته می‌کند تا اجازه ورود و خروج مخلوط سوخت و هوا به محفظه احتراق را می‌دهد. هر پیشرانه تولیدی حداقل از یک یا دو میل بادامک استفاده می‌کند. وظیفه اصلی میل بادامک یا میل‌سوپاپ باز و بسته کردن سوپاپ‌ها خواهد بود و به همین خاطر دارای لوب‌های تخم‌مرغی شکل است. با چرخش میل بادامک این لوب‌ها با دیگر قطعات به منظور فعال‌سازی سوپاپ‌ها و ورود و خروج مخلوط سوخت و هوا به فضای احتراق ارتباط برقرار می‌کند. چنین فرایندی به‌صورت متوالی و بی‌وقفه انجام می‌شود به گونه‌ای که در هر دقیقه شاهد صدها بار چرخش میل بادامک هستیم. کارشناسان بر اساس محل نصب میل سوپاپ و تعداد آن‌ها پیشرانه‌ها را به دسته‌های متفاوتی تقسیم می‌کنند و ما در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• پیشرانه‌های OHC

در این نوع پیشرانه‌ها میل بادامک یا میل‌سوپاپ در سر سیلندر و بالای سوپاپ‌ها نصب شده است. در برخی از پیشرانه‌های OHC یک میل بادامک با سوپاپ‌های ورودی و خروجی ارتباط می‌گیرد و باعث ورود و خروج مخلوط سوخت و هوا می‌شود. البته اکثر پیشرانه‌های مدرن دارای دو میل بادامک هستند که یکی برای سوپاپ‌های ورودی و دیگری برای سوپاپ‌های دود یا خروجی بکار گرفته می‌شود. البته در پیشرانه‌های خورجینی یا V شکل، هر دسته از سیلندرها دارای یک میل بادامک هستند. همچنین باید گفت بسیاری از پیشرانه‌های ۶ یا ۸ سیلندر خورجینی دارای دو سوپاپ ورودی و خروجی برای هر سیلندر هستند. در پیشرانه‌های OHC میل بادامک‌ها مستقیماً با سوپاپ‌ها یا بازوهای مخصوص برای باز کردن سوپاپ‌ها ارتباط دارند. فنرها به سوپاپ‌ها اجازه می‌دهند تا پس از عملکرد میل سوپاپ دوباره بسته شوند.

• پیشرانه‌های OHV

برخلاف پیشرانه‌های قبلی، نمونه‌های OHV به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تنها یک میل سوپاپ در بلوک پیشرانه وجود دارد. با چرخش میل بادامک لوب‌ها با پوش رادها تماس برقرار می‌کنند و باعث می‌شوند بازوها در سر سیلندر عمل کنند. البته همانند پیشرانه‌های OHC، فنرها در نزدیکی سوپاپ‌ها نصب می‌شوند و بازوها با نقش متضاد خود باعث بسته شدن آن‌ها خواهند شد. میل‌سوپاپ‌های این نوع پیشرانه‌ها با کمک تسمه یا زنجیر متصل به میل‌لنگ کار می‌کنند. این تسمه‌ها یا زنجیرها با نام تسمه تایم یا زنجیر تایم شناخته می‌شوند زیرا باز شدن سوپاپ‌ها مستقیماً با بالا و پایین رفتن پیستون ارتباط دارد. در مجموع باید گفت در حال حاضر میزان استفاده از پیشرانه‌های OHV کاهش یافته و معمولاً در وانت پیکاپ ها یا شاسی بلندهای بزرگ با پیشرانه‌های V شکل دیده می‌شوند.

مشکلات ناشی از خرابی میل بادامک

همانند هر قطعه متحرک دیگری امکان خرابی قطعه یاد شده نیز وجود دارد. لوب‌های این قطعه می‌تواند با گذشت زمان مستهلک شده و اگر سایر قطعات مرتبط با میل‌سوپاپ به خوبی سرویس و نگهداری نشوند و برای مثال نشتی روغن وجود داشته باشد این قطعه مشکل پیدا خواهد کرد. از جمله نشانه‌های وجود اشکال در این سیستم صداهای زیاد خروجی از اگزوز و یا اطراف میل بادامک است. مشکل دیگر می‌تواند به حسگر میل بادامک مربوط شود. این حسگر وسیله‌ای الکترونیکی است که توسط سیستم مدیریت پیشرانه برای بررسی موقعیت میل‌سوپاپ بکار می‌رود. این سیستم از داده‌های حسگر یاد شده برای کنترل تزریق سوخت و احتراق استفاده می‌کند و در صورت خرابی خودرو مشکلاتی را به ویژه در بخش احتراق و جرقه‌زنی تجربه خواهد کرد. کاهش توان و قدرت، خاموشی پیشرانه و افزایش مصرف سوخت از نشانه‌های خرابی حسگر میل‌سوپاپ هستند.

اما مشکل حادتر زمانی به وجود می‌آید که زمان‌بندی حرکت میل‌لنگ و میل بادامک به هم بخورد. در این حالت پیستون‌ها و سوپاپ‌ها می‌توانند درون سیلندر با یکدیگر برخورد کنند و نه تنها سوپاپ‌ها به شدت آسیب ببینند بلکه لوب‌ها و بازوها نیز شکسته خواهند شد و حتی احتمال خرابی شدید میل بادامک نیز وجود خواهد داشت. درصورتی‌که چنین مشکلی به وجود آید تعمیر سنگین پیشرانه نیاز خواهد بود.

علائم خرابی میل ‌سوپاپ

از جمله علائم خرابی میل‌سوپاپ می‌توان به صداهای انفجار مانند از منیفولد هوای ورودی یا گازهای خروجی، افت شدید توان و قدرت پیشرانه، افزایش مصرف سوخت و لرزش غیرعادی پیشرانه و صدای خاص از قسمت میل‌سوپاپ اشاره کرد.

میل بادامک پراید

با جست‌وجو در فروشگاه‌ها می‌توان میل بادامک خودروی پراید را بسته به شرکت سازنده و کیفیت قطعه با قیمت حدودی ۷۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان پیدا کرد.