انواع شمع خودرو + مشخصات فنی شمع ماشین

شمع خودرو (Spark Plug) یکی از اجزای اصلی پیشرانه محسوب می‌شود و نقش مهمی در کارکرد صحیح آن ایفا می‌کند. در این مقاله می‌خواهیم شما را با شمع خودرو، عملکرد و مشخصات آن آشنا کنیم پس همراه ما باشید.

شمع ماشین چیست؟

شمع قطعه‌ای است که جریان برق را از سیستم احتراق به محفظه احتراق پیشرانه درون‌سوز می‌رساند تا مخلوط سوخت و هوا توسط جرقه‌های ایجاد شده مشتعل شود و فشار اشتعال داخل پیشرانه حفظ گردد. شمع خودرو دارای پوسته‌ای رزوه دار و فلزی است که توسط عایق سرامیکی از الکترود مرکزی جدا می‌شود. الکترود مرکزی که می‌تواند حاوی مقاومت باشد توسط یک کابل کاملاً عایق شده به پایانه خروجی کویل احتراق یا مگنت اتصال پیدا می‌کند. پوسته فلزی شمع خودرو نیز داخل سر سیلندر پیشرانه جای می‌گیرد تا عملکرد صحیح خود را ایفا کند. به‌طور خلاصه می‌توان گفت شمع انرژی الکتریکی تولیدی توسط باتری را به محفظه احتراق می‌رساند تا با اشتعال مخلوط سوخت و هوا انرژی لازم برای حرکت خودرو تأمین شود.

البته امکان دارد شمع‌های خودرو برای اهداف دیگری نیز مورداستفاده قرار گیرند. در پیشرانه تزریق مستقیم شرکت ساب سوئد شمع‌ها برای اندازه‌گیری یونیزاسیون داخل سیلندرها استفاده می‌شوند. اندازه‌گیری جریان یونی برای جایگزینی حسگر بادامک، حسگر ضربه و اندازه‌گیری خطا بکار خواهد رفت. شمع خودرو همچنین می‌تواند کاربردهای دیگری همچون کوره‌ها داشته باشد یعنی جایی که مخلوط سوخت و هوای قابل‌احتراق می‌بایست مشتعل شود. در چنین مواردی معمولاً از شمع به عنوان شعله افروز نام می‌برند.

همچنین بخوانید:

علت ریپ زدن ماشین در شرایط مختلف

علت روشن نشدن خودرو در هوای سرد

رایج‌ترین علل روشن شدن چراغ چک خودرو

تاریخچه شمع خودرو

در سال ۱۸۶۰ میلادی فردی به نام اتین لنویر از شمع برقی در پیشرانه بنزینی خود به عنوان اولین پیشرانه درون‌سوز پیستونی استفاده کرد. لنویر معمولاً به عنوان مخترع شمع خودرو شناخته می‌شود. البته باید به ادموند برگر نیز اشاره‌ کنیم که اگرچه شمع را در ۲ فوریه ۱۸۳۹ اختراع کرد اما هرگز اختراع خود را به ثبت نرساند. پتنت های اولیه شمع‌ها شامل مواردی بودند که توسط نیکولا تسلا، فردریک ریچارد سیمز و رابرت بوش ثبت شدند. البته فقط زمانی که گوتلوب هانولد در سال ۱۹۰۲ اولین شمع ولتاژ بالا را به‌صورت تجاری تولید کرد توسعه پیشرانه‌های احتراقی میسر گردید. بهبودهای بعدی در این زمینه را می‌توان به آلبرت شمپیون و برادران لوج نسبت داد که ایده پدر خود یعنی اولیور لوج را پیگیری کردند. همچنین کنلم لی گینس نیز نقش مهمی در توسعه استفاده از شمع در صنعت خودرو داشت.

انواع شمع خودرو

شمع ماشین بر اساس فاکتورهای گوناگون از جمله جنس و تعداد الکترود و همچنین کد حرارتی به دسته‌های گوناگونی تقسیم می‌شود. از جمله مهم‌ترین انواع شمع‌ها می‌توان به شمع‌های گرم، نیمه گرم، سرد، سوزنی و… اشاره کرد.

شمع گرم

قبل از آنکه به تعریف چنین شمع‌هایی بپردازیم باید بگوییم تقسیم‌بندی شمع‌ها از نظر کد حرارتی به معنی میزان حرارت شمع و مقاومت آن در برابر چنین دمایی مربوط می‌شود؛ به عبارت دیگر شمع باید بتواند انتقال حرارت مطلوب برای ایجاد اشتعال را انجام دهد. بر همین اساس می‌توان گفت شمع‌های گرم حرارت را کمتر منتقل می‌کنند و خودشان گرم‌تر می‌شوند. چنین شمع‌هایی معمولاً برای پیشرانه‌هایی که در دمای پایین‌تری کار می‌کنند انتخاب بهتری خواهند بود.

شمع نیمه گرم

این شمع‌ها در دسته‌ای میانی و بین شمع‌های گرم و سرد قرار می‌گیرند و پایه‌های بلندتری نسبت به شمع‌های سرد و پایه‌های کوتاه‌تر نسبت به شمع‌های گرم دارند. شمع‌های نیمه گرم برای پیشرانه‌هایی با درجه حرارت میانی مناسب‌تر هستند.

شمع سرد

چنین شمع‌هایی دارای پایه‌های کوتاه هستند. شمع‌های سرد حرارت را سریع‌تر از می‌دهند و سرعت انتقال حرارت در آن‌ها بالاست. از شمع‌های سرد برای پیشرانه‌هایی با دمای بالا استفاده می‌شود.

شمع سوزنی

شمع‌های سوزنی نسبت به شمع‌های معمولی مزیت‌هایی دارند. تفاوت شمع‌های سوزنی و معمولی به نوع طراحی الکترود مثبت آن‌ها مربوط می‌شود به گونه‌ای که شمع‌های معمولی الکترود مثبت با سر گرد دارند درحالی‌که در شمع‌های سوزنی طراحی الکترود به شکل سوزن خواهد بود. انواع سوزنی به دلیل نوع طراحی خود عمل جرقه‌زنی را بهتر و قوی‌تر انجام می‌دهند و به همین خاطر با بالا بردن کیفیت احتراق در سیلندر باعث کاهش مصرف بنزین، بهبود شتاب و… خواهند شد. خود شمع‌های سوزنی به دو دسته ایریدیومی و پلاتینیومی تقسیم می‌شوند که این تقسیم‌بندی بر اساس جنس آلیاژی است که در الکترودها بکار می‌رود.

شمع ایریدیومی

شمع‌های ایریدیومی ماشین را می‌توان جزو بهترین شمع‌ها دانست. الکترود مثبت چنین شمع‌هایی از عنصر ایریدیوم ساخته می‌شود و الکترود منفی نیز از پلاتین است. با استفاده از چنین متریالی می‌توانید شاهد بهترین نوع جرقه‌زنی باشید که نتیجه آن بهبود عملکرد پیشرانه و پایین آمدن استهلاک سایر قطعات خواهد بود. همچنین شمع‌های ایریدیومی عمر بیشتری دارند.

شمع پلاتینیومی

جنس الکترود چنین شمع‌هایی از پلاتینیوم است و مقاومت حرارتی آن بالاست. به دلیل وجود پلاتینیومی می‌توان شاهد جرقه‌زنی و احتراق خوب بود که نهایتاً منجر به بهبود عملکرد خودرو خواهد شد.

مشخصات فنی شمع ماشین

اجزای شمع خودرو

شمع خودرو اگرچه ابعاد کوچکی دارد اما یکی از وظایف مهم را در عملکرد درست پیشرانه بر عهده خواهد داشت. این قطعه از اجزای گوناگونی تشکیل می‌شود که در تصویر می‌تواند آن‌ها را ببینید. از جمله مهم‌ترین بخش‌های شمع خودرو می‌توان به پایه، عایق، الکترودها (مثبت و منفی) و واشر اشاره کرد.

اگرچه معمولاً تعویض شمع ماشین نادیده گرفته می‌شود اما این قطعه نیز همانند هر بخش دیگری از خودرو عمر مفید خاص خودش را دارد و با دیدن نشانه‌هایی همچون عملکرد نادرست پیشرانه، افزایش مصرف سوخت و روشن شدن چراغ چک خودرو نسبت به بررسی شمع‌ها و تعویض آن‌ها در صورت لزوم اقدام کرد؛ اما برای اینکه بتوانید انتخاب درستی برای خودروی خود داشته باشید می‌بایست مشخصات فنی شمع را بدانید. وقتی می‌خواهید شمعی را انتخاب کنید باید فاکتورهایی همچون جنس الکترود، کد حرارتی، تعداد الکترود و… را مدنظر قرار دهید.

بهتر است قبل از انتخاب شمع جایگزین دفترچه راهنمای خودرو را مطالعه نمایید تا اگر سازنده خودرو توصیه خاصی داشته باشد با در نظر گرفتن آن شمع مناسب را خریداری کنید. یکی دیگر از فاکتورهای مهم جنس الکترود است. اگر خودرو به‌صورت استاندارد از شمع‌های پلاتینیومی یا ایریدیومی استفاده می‌کند نباید نوع دیگری را خریداری نمایید. در غیر این صورت متحمل آسیب‌ها و هزینه‌هایی برای تعمیر قطعات خواهید شد. از نظر تعداد الکترود و اندازه پایه شمع نیز بهتر است شمع فابریک خودرو را بررسی کنید. یکی دیگر از فاکتورهای مهم در زمان خرید شمع ماشین کد حرارتی آن است که معمولاً بین ۴۵۰ تا ۸۰۰ درجه سانتی‌گراد در نظر گرفته می‌شود. عواملی همچون گیربکس دستی یا اتوماتیک، تعداد سیلندر و نوع پیشرانه و… نیز روی انتخاب شمع مناسب با مشخصات خودرو تأثیر دارند.

علائم خرابی شمع خودرو چیست؟

از جمله علائم خرابی شمع خودرو می‌توان به مواردی همچون استارت سخت خودرو، لرزش غیرعادی پیشرانه در حالت درجا و وجود صدای اضافی، افت شتاب و سرعت‌گیری خودرو، افزایش مصر سوخت، اشتعال ناقص سوخت و وجود بوی بنزین در اگزوز، سیاه شدن شمع و وجود ترک روی عایق، روشن شدن چراغ چک پیشرانه اشاره کرد.

علت سوختن شمع ماشین چیست؟

همان‌طور که گفتیم شمع‌ها نیز طول عمر مشخصی دارند اما وجود برخی مشکلات می‌تواند طول عمر آن‌ها را کمتر کند. عدم نصب صحیح شمع یا سفت کردن بیش از حد آن می‌تواند باعث اختلال عملکرد و در نتیجه کاهش طول عمر شمع شود. همچنین عدم تنظیم فاصله گپ الکترود شمع در سیلندرها بر اساس توصیه‌های خودروساز جزو دیگر دلایل خرابی شمع خواهد بود. به این موارد باید روغن‌سوزی، خام‌سوزی، استفاده از شمع‌های بی‌کیفیت و… را نیز اضافه کرد.

تماشا در یوتیوب:

تماشا در آپارات: