یکی از مهم‌ترین مولفه‌های عملکرد درست چرخ‌ها، بالانس و تعادل آن‌ها است. در این مطلب به روش‌های تشخیص عدم بالانس و نحوه تنظیم کردن چرخ‌ها پرداختیم.
بالانس چرخ خودرو یک عامل بسیار موثر در سلامت لاستیک‌ها و کیفیت راندمان خودرو به شمار می‌رود. تاثیر بالانس روی عمر لاستیک، یکنواختی سواری و پایداری خودرو امری اثبات شده است و عدم توجه به آن می‌تواند هزینه‌های زیادی را متحمل مالک خودرو کند. بالانس درست چرخ باعث می‌شود که لرزش‌های لاستیک و گردش آن حول مرکز محورش به‌صورت یکدست صورت گیرد.
اهمیت بالانس چرخ خودرو
اگر مالک یک خودرو باشید حتما تا اندازه‌ای با بلانس چرخ آشنایی دارید. این فرایند مکانیکی که به‌منظور حذف نوسانات مخرب چرخ و به‌هم‌ریختگی محور چرخش آن انجام می‌شود، سلامت لاستیک‌ها را هم تضمین می‌کند. درصورتی که بخشی از وزن چرخ در گوشه‌ای از آن بیشتر باشد، چرخ از بالانس خارج می‌شود؛ به عبارت دیگر، اگر وزن چرخ به شکل یکپارچه توزیع نشده باشد، می‌تواند خرابی‌های زیادی را به بار آورد. در ادامه به بررسی کاربردی این پدیده خواهیم پرداخت.
علائم بالانس نبودن چرخ
اگر چرخ خودروی شما بالانس نباشد احتمالا در هنگام حرکت با لرزش فرمان، پایداری کمتر، افزایش مصرف سوخت و خرابی بیش از اندازه قطعات مواجه خواهید شد. ناگفته نماند که عمر لاستیک‌های شما بیشتر از همیشه کوتاه خواهد شد و سرانجام شاهد ساییدگی آن‌ها خواهید بود.
یکی از محتمل‌ترین علل لرزش فرمان خودرو می‌تواند بالانس نبودن چرخ‌ها باشد اما نر نظر داشته باشید که این تنها دلیل آن نیست. برای اطلاع بیشتر از «علل لرزش فرمان خودرو»، مقاله مربوطه را در پدال مطالعه کنید. در صورتی که چرخ بالانس نباشد، با افزایش سرعت و گذر پیچ‌ها، راننده متوجه عدم تعادل خودرو خواهد شد که می‌تواند حاکی از چرخ‌های بدون بالانس باشد.
پیامدهای بالانس نبودن چرخ
قاعدتا مانند هر رویداد مهم دیگری در قطعات خودرو، اگر بالانس نبودن چرخ نادیده گرفته شود می‌تواند برای مالک هزینه‌بر باشد؛ اما سوال اینجاست که واقعا چه بلایی بر سر خودرو خواهد آمد؟ آیا حاصل این بی‌توجهی جدی خواهد بود؟ پاسخ به این سوال مثبت است. در ادامه پیامدهای چشمگیر این رویداد را بررسی می‌کنیم.
خرابی قطعات
درصورتی که چرخ بالانس نباشد، ضربات واردشده به مجموعه خودرو بیش‌ازپیش خود را نمایان می‌کند. دست‌اندازها، پستی‌ها و بلندی‌های غیراستاندارد مسیر و… می‌تواند به سیستم تعلیق، جلوبندی و… آسیب وارد کند. با گذر از ضربات فیزیکی که خودرو خواهد دید، به سواری ناخوشایند آن می‌رسید که همراه با لرزش خواهد بود. لرزش خودرو شما یکی از اصلی‌ترین عوامل خستگی قطعات مکانیکی و کاهش عمر آن‌ها به شمار می‌رود.
لرزش فرمان
اگر خودرو شما در سرعت‌های پایین عادی رفتار کرده اما با افزایش سرعت با لرزش فرمان روبه‌رو می‌شود، احتمالا از بالانس نبودن چرخ‌هایش رنج میبرد. هر چه سرعت بیشتر شود، لرزش فرمان ملموس‌تر و محسوس‌تر می‌شود؛ حتی شاید به حدی آزاردهنده برسد. لرزش فرمان بسته به وزن، اندازه و نوع چرخ‌ها می‌تواند از هر خودرو به خودروی دیگر متفاوت باشد. سرعت متداول برای نمایان شدن لرزش فرمان ناشی از بالانس نبودن چرخ، ۸۰ کیلومتر بر ساعت اندازه‌گیری شده است.
ساییدگی لاسیتک
یکی از نشانه‌های اصلی چرخ بدون بالانس، ساییدگی ناهمگون لاستیک آن محسوب می‌شود. زمانی که وزن چرخ به صورت نامنظم در بدنه آن پخش شده باشد، فرسایش لاستیک افزایش می‌یابد. فرسایش لاستیک هم به‌جز تحمیل هزینه‌های بیشتر بر دوش مالک، می‌تواند عاملی مهم برای ایجاد تصادف باشد.
مصرف سوخت بیشتر
این یک مفهوم ساده و ابتدایی است که اگر چرخ خوب نچرخد، عملکرد وسیله‌نقلیه نیز خوب نخواهد بود؛ حال چه این وسیله یک ارابه باشد یا یک خودرو. بالانس نبودن چرخ بازدهی کلی سوخت را پایین می‌آورد و در نتیجه، راننده مجبور خواهد شد دفعات بیشتری سوخت‌گیری کند.
عملکرد فنی نامناسب
حتی شتاب و ترمزگیری خودرو نیز تحت تاثیر چرخش درست چرخ‌ها است. در صورت نبودن بالانس، موتور خودرو بخشی از انرژی خود را صرف ایجاد گشتاوری بی‌مورد هدر داده و به این ترتیب، شتاب اولیه خود را از دست می‌دهد. اگر نیروی لازم برای رسیدن به سرعت «الف» را در دو حالت بالانس بودن و نبودن چرخ بررسی کنیم، خواهیم دید که بالانس صحیح چرخ به صرف انرژی کمتر کمک می‌کند؛ بنابراین با صرف بیشتر انرژی روی چرخ سالم می‌توان به سرعت بالاتری دست یافت.
کی باید چرخ را بالانس کرد
زمان معین شده خاصی برای این کار وجود ندارد اما با پیدا شدن علائم یادشده در مقاله بهتر است خودروی خود را برای بررسی به آپاراتی ببرید. اگر به دنبال اعداد و ارقام هستید، می‌تواند هر ۶ ماه یا هر ۹ هزار کیلومتر یک‌بار خودروی خود را برای معاینه بالانس چرخ به نزد متخصص ببرید.
به‌جز مشکلات حاکی از بالانس نبودن چرخ و یک دوره خاص، باید بعد از هر بار بازشدن چرخ‌ها مثلا برای تعویض لاستیک، نسبت به بالانس دوباره آن‌ها اقدام کنید تا از مشکلات یادشده جلوگیری شود.
روش های بالانس چرخ
بالانس چرخ به‌صورت عمده به دو شکل انجام می‌شود:
- بالانس استاتیکی
- بالانس دینامیکی
بالانس استاتیکی چرخ
همان‌گونه که از نام این روش پیداست، این بالانس بر مبنای ایستا بودن کار خود را انجام می‌دهد. چرخ روی یک محور چرخنده سوار شده و می‌چرخد. درصورت مشاهده هرگونه عدم تعادل در چرخش آن، وزنه‌ای کوچک بر قسمت داخلی و در محلی دقیق قرار خواهد گرفت که بالانس آن را باز خواهد گرداند. تعیین محل مناسب برای این وزنه‌ها برعهده متخصص این کار است.
بالانس دینامیکی چرخ
روش دینامیکی یا پویا در کنار رفع مشکل عدم تعادل در چرخش محوری، توازن چرخ‌ها نسبت‌به صفحه تقارن عمودی را نیز سنجیده و آن را نشان می‌دهد.
نهایتا می‌بینیم که یک عامل ساده می‌تواند تاثیر به سزایی بر عملکرد درست خودروی ما داشته باشد. مسئله این است که خودرو به‌عنوان یک مجموعه درهم تنیده، شباهت زیادی به بدن انسان دارد و درصورت نقص کارایی یک عضو آن، سایر اعضایش هم سرانجام دچار مشکل می‌شوند. برای شناسایی مشکلات خودرو تنها لازم است به رفتار آن و بازخوردهایی که از فرامین خود دریافت می‌کنید توجه داشته باشید تا در آینده و در لحظه‌ای حساس، با مخاطره و ریسک کنترل‌نشده روبه‌رو نشوید.
اگر شما هم درباره بالانس چرخ تجربه یا دانشی دارید، آن را از طریق بخش نظرات با ما و سایر مخاطبان پدال در میان بگذارید.
مازیار
۸ خرداد ۱۴۰۲مطالب آموزشی همیشه مفیدن
هرچند احتمالا به اندازه معرفی یه گرندتور هشتصد اسبی جذابیت نداشته باشن اما همیشه مفیدن