احتمالاً شما نیز در زمان روشن بودن موتور خودرو شاهد جا نرفتن دنده گیربکس اتوماتیک بوده‌اید اما علت آن چیست؟
گیربکس اتوماتیک در چند دهه اخیر کاملاً تکامل یافته و انواع مختلف آن شامل نمونه‌های دوکلاچه و CVT تولید شده‌اند. البته هنوز هم شاهد استفاده از قطعات الکتریکی، هیدرولیکی و مکانیکی زیادی در گیربکس‌های اتوماتیک هستیم که پیچیدگی زیادی دارند و با همکاری یکدیگر عمل تعویض دنده‌ها بدون دخالت راننده را انجام می‌دهند. برخلاف گیربکس دستی که نیازمند مهارت راننده برای هماهنگی سرعت موتور با دنده مناسب است، گیربکس اتوماتیک تمامی کارها را انجام می‌دهد و تنها کاری که راننده باید انجام دهد انتخاب حالت D یا R و سپس فشردن پدال گاز است؛ اما همانند گیربکس دستی، انواع اتوماتیک هم نیازمند بررسی و سرویس دوره‌ای و همچنین تعویض روغن گیربکس هستند تا عملکردی بی‌نقص داشته باشند.
همچنین بخوانید:
مهم‌ترین نشانه از نیاز گیربکس اتوماتیک به سرویس و نگهداری را می‌توان جا نرفتن دنده گیربکس پس از روشن کردن موتور است. در چنین حالتی حتی اگر پدال گاز هم فشرده شده و دور موتور بالا برود هم خودرو حرکت نخواهد کرد. این وضعیت با روشن شدن چراغ چک همراه است و خبر از وجود یک مشکل می‌دهد. معمولاً چنین مشکلی با تعمیر گیربکس و استفاده از روغن تازه رفع می‌شود اما در این مقاله می‌خواهیم به مهم‌ترین دلایل جا نرفتن دنده گیربکس اتوماتیک در زمان روشن بودن موتور اشاره کنیم.
روغن گیربکس کثیف و بی‌کیفیت
همانند روغن‌موتور که از قطعات داخلی محافظت کرده و دمای آن‌ها را کاهش می‌دهد، روغن گیربکس نیز همین وظایف را انجام خواهد داد. روغن گیربکس مایعی هیدرولیک است که به گیربکس اجازه تعویض دنده‌ها را با درگیر کردن کلاچ‌ها می‌دهد. اگر این مایع کثیف شده و کیفیت خود را از دست دهد می‌تواند روی توانایی گیربکس در تعویض دنده تأثیر منفی گذاشته و باعث لرزش‌های ناخواسته و سروصداهای اضافی شود. همچنین داغ کردن گیربکس نیز می‌تواند به علت خرابی روغن باشد. علاوه بر این، روغن گیربکس کثیف باعث آسیب دیدن قطعات آن نیز خواهد شد. اگر خودرو پس از قرار دادن گیربکس در حالت D حرکت نمی‌کند باید موتور را خاموش کرده و میزان روغن گیربکس را بررسی کنید. برای این کار میله مخصوص اندازه‌گیری روغن گیربکس را از جای خود خارج کنید و رنگ آن را نیز بررسی نمایید. اگر رنگ روغن گیربکس مشکی یا قهوه‌ای بود و بوی سوخته می‌داد باید آن را سریعاً تعویض کنید.
در همین زمینه بخوانید: نحوه اندازه گیری و چک کردن روغن گیربکس
شیر برقی، سنسور یا سوپاپ خراب
عدم تعویض روغن بی‌کیفیت و کثیف می‌تواند باعث خرابی شیر برقی و سوپاپ‌های داخل گیربکس شود. روغن گیربکس باید با نرمی تمام در لوله‌های تحت‌فشار گیربکس حرکت کند تا عمل تعویض دنده‌ها صورت بگیرد. شیر برقی و سوپاپ‌ها چنین امری را میسر می‌سازند. به محض اینکه شما حالت D را انتخاب کنید گیربکس باید اولین دنده را درگیر کند اما اگر روغن گیربکس کثیف بوده یا قطعات ذکر شده خراب باشند، احتمالاً این عمل با تأخیر صورت گرفته و یا اصلاً شاهد جا نرفتن دنده گیربکس اتوماتیک خواهید بود. باید دانست بررسی و تعویض شیر برقی، سنسورها و سوپاپ‌ها نیازمند بالا بردن خودرو و خالی کردن روغن گیربکس است. گاهی اوقات حتی باید گیربکس از موتور جدا شود که بی‌شک تمامی این موارد می‌توانند هزینه بالایی را به مالک تحمیل نمایند.
قطعات مکانیکی شکسته شده
یکی دیگر از دلایل جا نرفتن دنده گیربکس اتوماتیک می‌تواند به مشکلات مبدل گشتاور یا کلاچ‌ها مربوط باشد. برای تعمیر یا تعویض این قطعات نیز باید به یک مکانیک خبره مراجعه کرد. البته رانندگی ملایم و تعویض به موقع روغن گیربکس تأثیر زیادی روی سلامت و طول عمر این قطعات خواهد داشت. از طرف دیگر باید گفت گیربکس‌های دستی نیز استهلاک خود را دارند و اگر شما مالک خودروی گیربکس دستی هستید و پس از فشردن پدال کلاچ، دنده جا نمی‌رود شاید علت آن خرابی کلاچ، دیسک صفحه مستهلک، بلبرینگ کلاچ معیوب و… باشد. از دیگر مشکلاتی که می‌توانند باعث جا نرفتن دنده گیربکس شوند می‌توان به نشتی سیستم هیدرولیک و صفحات فشار مستهلک اشاره کرد؛ اما صرف‌نظر از نوع گیربکس بهتر است با مشاهده اولین نشانه‌های مشکل در گیربکس به یک مکانیک باتجربه مراجعه کنید.
در همین ارتباط بخوانید:
- حالت B گیربکس اتوماتیک به چه معناست و چه موقع باید از آن استفاده کرد؟
- حالت S گیربکس اتوماتیک به چه معناست و چه کاربردی دارد؟
- دلایل جا نرفتن دنده گیربکس اتوماتیک در زمان روشن بودن موتور چیست؟
