نگهداری خودرو مهم‌ترین نقش را در طول عمر این وسیله و هزینه‌های آن برای مالک دارد. در مقاله قبل در خصوص روغن‌موتور و اهمیت تعویض به‌موقع آن و لزوم استفاده از انواع مرغوب نوشتیم و تجربه یک دستگاه آزرا را که بر اثر بی‌توجهی به این موارد آسیب دیده بود را بنوشته تحریر در آوردیم. این بار می‌خواهیم به بررسی تسمه تایم و تعویض آن و اشتراک یک تجربه عملیاتی از این بخش مهم از خودرو بپردازیم.
تسمه تایمینگ چیست؟
تسمه تایمینگ تسمه ای است که وظیفه هماهنگ کردن حرکت میل‌لنگ با میل‌سوپاپ را دارد وظیفه میل‌سوپاپ نیز باز و بسته کردن سوپاپ‌ها در زمان مناسب است. جایگیری میل‌سوپاپ نیز در خودروهای مختلف متفاوت است. ولی معمولاً این قطعه در سرسیلندر قرار دارد. تسمه تایم نیرو را از دنده تایمینگ سر میل‌لنگ گرفته و به دنده تایمینگ میل‌سوپاپ انتقال می‌دهد. جایگیری صحیح تسمه تایم نیز از اهمیت زیادی برخوردار است و اگر تسمه تایم یک یا چند دندانه جابجا شود زمان باز بودن سوپاپ‌ها به هم ریخته و در کار موتور اختلال پیش می‌آید.
مسئله بعدی میزان سفتی تسمه تایم است که معمولاً با استفاده از هرزگرد تنظیم میشود و سفت کردن بیش از اندازه آن سبب تولید صدای زوزه در موتور و کاهش راندمان میشود.
ابعاد تسمه تایم بسته به نوع خودرو متفاوت است ولی در ساده‌ترین حالت یعنی SOHC تسمه تنها به فولی سر میل‌لنگ و فولی میل‌سوپاپ وصل است و در حالت ِ DOHC تعداد میل‌سوپاپ به دو عدد افزایش یافته است. در برخی خودروها و اکثرا شش سیلندرها نیز زنجیر تایم جایگزین تسمه تایم شده که خود مبحث جداگانه است. البته استثنائاتی نیز وجود دارد برای مثال میتسوبیشی پاجرو با وجود داشتن موتور شش سیلندر وی شکل زنجیر تایم ندارد و از تسمه تایم استفاده می‌کند که البته سبب کارکرد نرم‌تر موتور شده است. لازم به ذکر است که در خودروهای سنگین بجای تسمه یا زنجیر از دنده تایمینگ استفاده میشود البته دنده تایمینگ در بعضی خودروهای سواری و موتورسیکلت‌های دهه ۷۰ نیز به چشم می‌خورد.
عواقب تعلل در تعویض تسمه تایم
تسمه تایم معمولاً پس از فرسوده شدن دچار پارگی میشود. در بهترین حالت پاره شدن تسمه تایم می‌تواند تنها سبب خاموش شدن خودرو شود و با مراجعه به تعمیرگاه می‌توان به‌راحتی نسبت به تعویض آن اقدام کرد اما میزان خسارت بسته به نوع طراحی موتور متفاوت است و در برخی خودروها در صورت پارگی تسمه تایم سبب کج شدن سوپاپ‌ها میشود که برای رفع آن نیاز به باز کردن کامل سرسیلندر است. دلیل این امر نیز این است که با پاره شدن تسمه، زمان باز بودن سوپاپ‌ها به هم خورده و چند تایی از سوپاپ‌ها در زمان رسیدن پیستون به نقطه مرگ بالایی باز می‌مانند که در این حالت پیستون با برخورد با سوپاپ سبب کج شدن آن میشود و یا حتی در برخی از موارد دیده شده که در اثر ضربه پیستون به سوپاپ خود پیستون دچار شکستگی میشود.
چندی قبل یک دستگاه پژو ۲۰۶ صندوقدار با موتور ۱.۶ لیتری به تعمیرگاه مراجعه کرد که به دلیل پارگی تسمه تایم موتور از کار افتاده بود. با باز کردن سرسیلندر مشاهده شد که ۸ عدد از ۱۶ سوپاپ خودرو با پیستون برخورد کرده و کج شده‌اند. پیستون نیز در محل برخورد آسیب جزئی دیده بود. از این رو ما جهت برطرف کردن مشکل پروسه باز کردن سر سیلندر را پیش گرفتیم بعد باز کردن و خارج کردن مجموعه ی سرسیلندر از روی بلوکه سیلندر جهت تعمیرات لازم روی سرسیلندر اقدام کردیم. اقدامات انجام شده شامل موارد زیر بود:
- بازدید تایپیت های هیدرولیکی
- بازدید گیت و سیت سوپاپ‌ها
- بازدید سوپاپ‌ها از لحاظ نشتی و آب‌بندی بودن با سیت و تعویض سوپاپ‌های کج شده
- بازدید کف سرسیلندر از لحاظ تاب‌دیدگی
و اقداماتی که روی بلوک سیلندر انجام شد نیز به شرح زیر میباشد:
- بازدید پیستون‌ها و حصول اطمینان ازلحاظ وجود شکستگی
- چک کردن میزان خلاصی پیستون در داخل سیلندر
پس از برطرف کردن معایب فوق و در مرحله آخر نیز با جایگزینی تسمه تایم و هرزگرد و تسمه سفت کن جدید کار تعمیرات خودرو به اتمام رسید.
هزینه این تعمیرات روی ۲۰۶ TU5 حدود سه و نیم میلیون تومان تمام میشود حال آنکه اگر مالک نسبت به تعویض به‌موقع تسمه تایم اقدام کند هزینه پرداختی حداکثر ۸۰۰ هزار تومان خواهد شد. که این تفاوت هزینه اهمیت لزوم توجه به سرویس‌های دوره ای را نشان می‌دهد. برای ۲۰۶ TU5 معمولاً تسمه تایم باید در کیلومتر ۶۵۰۰۰ کیلومتر و یا هر ۵ سال یک‌بار تعویض شود که در خودروی مورد بحث راننده تا ۱۲۰۰۰۰ کیلومتر تسمه را استفاده کرده بود که ریسک بزرگی است. اما این کیلومتر تعویض در خودروهای مختلف متفاوت است و ما برحسب تجربه کار کیلومتر تعویض تسمه تایم چند خودروی مختلف بازار کشور را در جدول زیر برای شما می‌آوریم البته این کیلومترها ممکن است متفاوت با کاتالوگ خودرو باشد اما با شرایط آب و هوایی و ترافیکی شهر تهران این کیلومترها کیلومتر مناسبی برای تعویض تسمه تایم است:
| نوع خودرو | کیلومتر تعویض تسمه تایم |
| میتسوبیشی پاجرو ۱۹۹۲_۲۰۰۸ | ۱۰۰۰۰۰ |
| میتسوبیشی گالانت ۱۹۹۲_۱۹۹۳ | ۸۵۰۰۰ |
| میتسوبیشی لنسر ۱۹۹۰_۱۹۹۳ | ۹۰۰۰۰ |
| هیوندای آوانته | ۱۰۰۰۰۰ |
| هیوندای ورنا | ۶۵۰۰۰ |
| کیا ریو | ۶۵۰۰۰ |
| مزدا ۳۲۳ | ۷۰۰۰۰ |
| تویوتا کرولا ۲۰۰۵_۲۰۱۲ | ۹۰۰۰۰ |
| فولکس‌واگن کدی | ۸۵۰۰۰ |
| فولکس‌واگن گل | ۸۵۰۰۰ |
| پژو ۲۰۶ TU۳ ۱.۴ لیتری | ۷۰۰۰۰ |
| پژو ۴۰۵ | ۶۰۰۰۰ |
| پراید | ۱۰۰۰۰۰ |
| رنو مگان ۲۰۰۰ | ۶۰۰۰۰ |
| رنو لوگان (تندر) | ۴۰۰۰۰ |
| سیتروئن زانتیا | ۶۵۰۰۰ |
تماشا در یوتیوب:
حسین
۲۶ خرداد ۱۳۹۵سلام تسمه تایم MVM X33 کی باید عوض بشه؟
میلاد
۴ آبان ۱۳۹۵اه به این ماشین داشتم با ۱۹ تومن ضرر بزور فروش رفت
حسین شریفی
۳۰ تیر ۱۳۹۵سلام پژوپارس ELXباموتورXUMدارم که 48هزارکارکرده.یک ماه پیش ماشین اسارت نمیخورد باتریش روعوض کردم الان اگه کلرروشن کنم برق ماشین ضعیف میشه وبعضی موقعها خاموش میشه دینام هم چک کردم گفتند مشکلی نداره صفحه کیلومترهیچ چراغی روشن نمیشه احتمال تسمه تایم هست. باتشکر
Sajjad-R
۲ شهریور ۱۳۹۵سلام.من همین مشکلو رو 405 داشتم.مشکل ماشین من که از سیم باطری بود.سیم از داخل سولفات زده بود و برق به درستی در جریان نبود.شما هم چک کنید سیم های باطری تون رو.تکرار میکنم سیمها از داخل سولفات زده بود.یعنی یه خورده از روکش سیم رو ببرین مشخص میشه.
ممد
۱۸ مهر ۱۳۹۵مورد تسمه تایم فقط ماشین روشن نمیشه یا ماشین بد کار میکنه که اینایی که گفتید برقیه باید پیش یه تنظیم موتوری دیاگ بزنید.
دانیال
۴ مرداد ۱۳۹۵تعمیر کار داریم تاتعمیر کار تعمیر کار من اولین تمیر کار هیوند ا با دو مدرک از کشور زاپن میباشد صداقتش رو دست نداره فقط دوستای ناباب که بهش حسودی کردند بد جوری معتادش کردند حیف اگه یکی پیدا میشد اونو از این بیماری نجاتش میداد و میتونه حتیدر ایران خود رو یبکی از بالا ترین مکانیک های اونجا باشه این فرد با این همه اعتیادی که داره حتی اگه تیکه تیکه اش کنند دستش کج نرفته ونمیره این مرد اخر همه صداقت هاست الان همه چیزش رو از دست داده و در وضع هلاکت باری زندگی میکنه کاش داشتم مغازه و ابزار در اختیارش میگذاتشتم و تو در امد با هم شریک بودیم بیست وپنچ ساله که میشناسمش حتی یک ریال کسی رو این ور اور نکرد و نمیکنه اون اگه بیماریش بهبود پیدا کنه یه تیکه جواهری که الان در حال حاضر افتاده تو لجن اگه کسی خواست در موردش تحقیقات کنه شماره تماس من 09128611223 بیگ محمدی هستم با تشکر …
حاجی قادری
۲۳ مرداد ۱۳۹۵سلام , بسیار عالی و مفید بود از مطالب ارزشمندتان سپاسگزارم
navit
۲۵ مرداد ۱۳۹۵با سلام و تشکر از مطلبتون
من دقیقن همین مشکل به همین میزان خسارت برام پیش اومد و دادم تعمیرکار درستش کرد. ولی متاسفانه بعد از 10 دقیقه کار کردن موتور ، چراغ موتور روشن میشه و دور موتور ماشین به شدت افت میکنه و موتور به تپ تپ میوفته. بردم دوباره پیش طرف گفت از شمعات هست که هر چهار تارو عوض کرد ولی مشکل حل نشد دیاگ هم هیچی نشون نمیده. حالا میگه از کویلته..میخواستم بپرسم آیا درسته حدسش؟؟ یا دوباره 250 هزار تومن بدم کویل رو هم عوض کنم مشکل حل نمیشه؟ ممنون از راهنماییتون
آشنا
۷ شهریور ۱۳۹۵سلام.اگه ماشین شما206 هست.کویل عوض کن درست میشه.من تازه عوض کردم و مشکل شمارو داشتم
مجید
۱۰ آبان ۱۳۹۵دوست عزیز ایراد از روغن ماشین هست حتما توتال 10به 40 بریز خوب میشه
مسعود
۲۴ فروردین ۱۳۹۶سلام..داداش گلم قبل هزینه اضافه سنسور دریچه گاز تعویض کن احتمال خیلی زیاد نتیجه میگیری..اگر درست نشد برو سراغ صافی بنزین و بعد خود پمپ بنزین
ش
۲۶ مرداد ۱۳۹۵سلام دوستم برای شما تایمش اشتباهه
ممد
۱۸ مهر ۱۳۹۵بدیدیه جا دوباره تایم بگیره.
بهزادانتطاری
۲۸ مرداد ۱۳۹۵خیلی خیلی ممنون از اطلاعات ناب ومفیدتان.پایداروپیروزباشید.
بهزادانتطاری
۲۸ مرداد ۱۳۹۵ماشین من ریوهست.1خرداد93سرشش سال با 49000 کارکرد تسمه پاره کردم وسرسیلندر عوض کردم.سه ونیم میلیون هزینه کردم.حالابا اطلاعات مفیدشما متوجه شدم باید یکسال قبلش تسمه را عوض می کردم.خدا توفیقتان بدهد.ممنون
مجید عباسی انبوهی
۱۰ مهر ۱۳۹۵خودم توو کار پخش تسمه هستم. پارگی تسمه صرفا بخاطر جنسش نیست. رانندگی با دور موتور بالا، تیک آف، روشن کردن موتور با هُل دادن، دنده مرده راندن، نشتی روغن از کاسه نمد میل لنگ و … به شدت روی عمر تسمه تایمینگ تأثیر داره.
نخجیری
۵ شهریور ۱۳۹۵با سلام من تندر 90 سال 87 دارم معمولا با حد اکثر دور مو تور 3000 رانندگی می کنم تا حال 90000 km رانندگی کرده ام تسمه تا یمینگ ر ا عوض گنم؟یک نفر پس از تعویض در 40000 دوباره تسمه برید
ابوذر
۸ شهریور ۱۳۹۵سلام دوستان
یه خودروی صفر 405 slx دارم با موتور tu5
از روزی که ماشینو تحویل گرفتم اول صبح که موتور رو روشن میکنم یه صدای خرت خرت از سمت چپ موتور میاد و بعد از گرم شدن موتور صدا قطع میشه از چند نفر سوال کردم گفته اند از تسمه تایم هستش
و احتمالا از سفتی اون هست که بعد از گرم شدن جا باز میکنه و صدا قطع میشه
اینو هم گفتند که بعد از یه مدت که باهاش بری صدا کلا قطع خواهد شد
خواستم ببینم نظر شما چیه؟
و اگه از تسمه تایم باشه ببرم دست تعمیر کار یا چیز مهمی نیست و خودش درست میشه؟
سپاس از پاسخ شما دوستان
عزیزی
۸ دی ۱۳۹۵باسلام برادر،منم همین مشکلو داشتم مشکل از جنس قاب تسمه تایم هست .موقع تعویض تسمه تایم حتمٲ از قبل قاب جنس خوب از نوع پژو ۲۰۷ تهیه نمایید بطور کل مشکل برطرف میشه.باتشکر عزیزی از ساوه
محسن
۱۱ شهریور ۱۳۹۵سلام دوستان.من ریو دارم امروز خاموش شد و روشن نشد تسمشو نگاه کردم دیدم رد کرده و پاره نشده. تسمه سالمه فقط رد کرده.کسی میدونه هزینه تعمیرش چقد میشه؟(ضروریه دوستان)
رضا
۱۳ شهریور ۱۳۹۵سلام دوست. بهترین تسمه تایمینگ برای پژو405 از چه نوعی باید تهیه بشه؟
مجید عباسی انبوهی
۱۰ مهر ۱۳۹۵تسمه 114 دنده Hutchinson یا Goodyear
تسمه های گودیر بازرگانی تایمیران
Continental و Power Grip Gats هم خوبه. فقط مراقب باش که اصلیش رو بخری
امید
۱ مهر ۱۳۹۵تسمه تایم پراید یورو 4عوض کردم ولی. صدای بوربیلینگ خراب میده مشگل از چیه
سامان
۴ مهر ۱۳۹۵سلام ممنون از اطلاعات مفیدتون من دو روز پیش تو حرکت تسمه تایم پاره کردم با یدک کش بردم تعمیرگاه گفته 1 تا 1/5 خرجش هست ( 206 اتومات ) . شاید باورتون نشه ولی همون موقع داشتم میرفتم تسمه تایم تعویض کنم . از این بدشانسی حالم به هم میخوره . الان ماشین تعمیرگاه هست .دارم این ور اون ور پول جور میکنم برم بیارمش . حالا با این اطلاعاتی که گذاشتین دیگه زود به زود تعویض میکنم هر چند که این دفعه هم 50000 تا بیشتر کار نکرده بود شاید جنس خوبی نداشته.مرسی از همتون
تیمور
۱۲ مهر ۱۳۹۵باسلام.من پراید یورو ۴ دارم.میخاستم بدونم پرایدهای یورو ۴هم وقتی تسمه تایم پاره کرد باعث کج شدن سوپاپ میشن یا مثل پرایدهای قدیمی مشکل خاصی پیش نمیاد.لطفا راهنمایی کنید.باتشکر
حسین
۴ آبان ۱۳۹۵پراید های جدید یورو 4 هم بعد از پاره شدن یارد کردن تسمه تایم سوپاپ کج میکنن
علی
۷ آبان ۱۳۹۵سلام دوستان من یک سیتروئن C فایو مدل 2005 خریدم ولی نمیدونم تسمه تایمش عوض شده یا نه ولی الان 126000 کیلومتر راه رفته. به نظر شما دوستان. چطور میشود فهمید که تسمه تایمش عوض شده یا نه
رزا
۷ آبان ۱۳۹۵بابت تصویر ها خیلی ممنونم در درسام خیلی کمکم کردن با تشکر
هومن
۲۱ آبان ۱۳۹۵عرض سلام و ادب
و تشکر بابت اموزش مفید و کاربردی تون
من هم مشکل یکی از دوستان بالا رو دارم، کارکرد و عمر تسمه تایم رو چطور باید تشخیص داد ؟
ماشین 206 هست با موتور tu5 برای مشکل کوئل و شمع مراجعه کردم که تعمیرکار گفت چند وقت دیگه باید تسمه تایم تعویض بشه. راهی برای تشخیص توسط شخص هست یا نیاز به مهارت و ابزار داره ؟ و مورد دیگه به تاریخ روز ( آبان سال نود و پنج) چقدر هزینه تعویض تسمه تایم هست؟
لطفا راهنمایی بفرمایید
saeid
۱۲ آذر ۱۳۹۵سلام دوستان عزیز. من 405 2000 دارم تازه تعمیر کامل کردم.دیسک صحفه هم نو کردم..کاربرات هم تنظیم..موتور در حالت در جا مثه ساعت اما بیشتر از 140 تا راه نمیره میشه کمکم کنین تشکر
sepehr
۲۱ اسفند ۱۳۹۵مشکل از شمع و وایر و دلکوت هستش اگرم درست نشد مشکل از پمپ بنزین توی باکته
(۲تا پمپ داره یکی توی باکه یکی توی کاپوت)
صالحی
۱۹ آذر ۱۳۹۵سلام خسته نباشید.
ضمن تشکر از مطالب مفیدتون ،می خواستم بدونم که مزدا‌دوکابین یا همون مزدا۲۰۰۰که سال تولیدش هم ۹۰هست،از نوع خودروهایی هست که تسمه تایم دارند ؟اگه دارند،چه موقع باید عوض بشه؟
ممنون میشم اگر جواب بدین.
امین
۳ دی ۱۳۹۵سلام
من یه تندر نود دارم مدل ۸۷ و ۲۵هزار تا هم بیشتر کارکرد نداره به نظرتون تسمه تایمش رو عوض کنم و اینکه کلا چقدر هزینه تعویضش میشه؟
احمد
۱۰ بهمن ۱۳۹۵سلام امین جان من پس از 80هزار کارکرد تسمه تایم رو عوض کردم الان هم تسمه جدید 64 هزار کارکرده هنوز تسمه دومش عوض نکردم هزینه با کیت کامل 280000تومان و دستمزد 80000تومان
افضل
۱۶ دی ۱۳۹۵با سلام خدمت دوستان ال 90 دارم 56000 کار کرده مدل 91 یعنی پنج سال از عمرش میگذره خیلی کار نمیکنه تسمه تیم اولیه است ایا تسمه رو عوض کنم یا خیر وایا برای بازدید ببرم تعمیر کارا متوجه میشن تسمه عیب پیدا کرده وایا نمایندگیها ی ایران خودرو میتونن عیب یابی کنند و تعمیر کنند یا فقط سرهم بندی میکنن لطفا راهنمایی بفرمایید ممنون از مهندس عزیز
Kia
۲ بهمن ۱۳۹۵ممنون از توضیحات خوبتون
علی
۴ اسفند ۱۳۹۵سلام.
ماشین من پراید هست و 28000 را رفته ولی از صفر از سال 89 تا الان که وارد 96 میشیم تسمه تایم عوض نکردم.نیاز هست عوض کنم؟ حدودا کسی میدونه چقدر هزینه بر میداره؟
ممنون
مسعود
۱۷ اسفند ۱۳۹۵با سلام
میخواستم بپرسم آیا تسمه تایم گودیر برای ۲۰۶ تیپ ۵ مناسب هست ؟ و کارکرد تسمه گودیر چند کیلومتره؟
محسن
۲۰ اسفند ۱۳۹۵سلام دوستان ،ببخشید من یک میتسوبیشی گالانت عینکی دارم موتور ۲۰۰۰ ،۱۶ سوپاپه،میخواستم بدونم ایا اینا هم اگر تسمه تایم پاره کنن مثل پژو میرن تو خرج سوپاپ کج میکنن یا مثل پراید یا پژو ۲۰۰۰ مشکلی براشون ایجاد نمیکنه ،از هرکی پرسیدم یه چیز قانع کننده نشنیدم ،ممنون میشم اگر کسی اطلاعاتی داره بهم بگه ،سپاس دوستان
رسول حسيني
۱۶ فروردین ۱۳۹۶سلام. من روا سال ۸۵ دارم. حالا سوال اینجا است که با توجه به اینکه موتور این ماشین ها پیکانی هست آیا اصلا تسمه تایم داره یا خیر؟ و اگر داره رو کیلومتر چند بایستی عوض بشه. ممنون.
Rahimyan
۱۹ فروردین ۱۳۹۶سلام ببخشید من ام وی ام ایکس ۳۳ دارم چند هزار باید کار کنه .تا تسمه تایمه شو عوض کنم…باتشکر
مجتبی نیک
۱۹ فروردین ۱۳۹۶با سلام و تشکر از مطالب کامل و مفید شما سوالی داشتم درباره تعویض تسمه تایم پژو405 در جدول گفتید با توجه به آب و هوای تهران زمان مناسب 60000کیلومتر است آیا برای آب و هوای شمال هم همین مقدار کیلومتر است یا فرق دارد لطفا راهنمایی کنید.باتشکر
میترا
۲۸ فروردین ۱۳۹۶با سلام
واقعا لازم هست که برای تعویض تسمه تایم مگان 2000 ( در کارکرد 60.000 کیلومتر ) به تعمیرگاه های مرکزی مراجعه کرد ؟
هزینه تعویض در تعمیرگاه مرکزی با تعمیرگاه های متفرقه تفاوت زیادی دارد
لطفا راهنمایی بفرمایید