موتور عرضی و طولی چیست و کدام بهتر است؟

وقتی کاپوت خودروی خود را بالا بزنید، پیشرانه یا به‌صورت عرضی نصب شده یا طولی، اما مزایا و معایب این شیوه‌های نصب موتور چیست و کدام بهتر است؟

نحوه نصب پیشرانه یکی از مهم‌ترین موضوعات هنگام توسعه یک خودروی جدید است. این موضوع روی عناصر مختلفی از طراحی بیرونی خودرو و توزیع وزن گرفته تا حداکثر اندازه موتور قابل‌استفاده تأثیر می‌گذارد. پیشرانه در خودروها به دو صورت طولی و عرضی نصب می‌شود که در ادامه خواهیم دید این دو شیوه چه معنایی دارد و کدام‌یک بهتر است.

موتور عرضی چیست؟

در این شیوه، پیشرانه به شکل عرضی و عمود بر جهت حرکت خودرو نصب می‌شود. از این شیوه نصب پیشرانه معمولاً در خودروهای دیفرانسیل جلو استفاده می‌شود ولی گاهی اوقات موتور عرضی را در خودروهای دیفرانسیل عقب هم می‌بینیم. طرح نصب پیشرانه عرضی توسط مینی ماینر متداول شد. در این خودرو، برای حداکثر استفاده از فضا، گیربکس زیر پیشرانه نصب شده بود. در طول سال‌ها اما با بزرگ‌تر شدن خودروها، این ترکیب کنار گذاشته شد و در خودروهای امروزی گیربکس معمولاً در یک سمت موتور قرار می‌گیرد و برای انتقال نیرو به چرخ‌های جلو از شافت‌هایی با طول نابرابر استفاده می‌شود.

موتور طولی چیست؟

در این شیوه، موتور موازی با طول خودرو در محفظه پیشرانهٔ نصب می‌شود و از میل‌لنگ تا گیربکس یک خط مستقیم را تشکیل می‌دهد. معمولاً پیشرانه‌های بزرگ‌تر به این روش نصب می‌شوند و درنتیجه فضای بیشتری زیر کاپوت خودرو اشغال می‌شود. از موتور طولی عمدتاً در خودروهای دیفرانسیل عقب و چهارچرخ محرک استفاده می‌شود و استفاده از این شیوه نصب موتور در خودروهای دیفرانسیل جلو غیرمعمول است ولی در طول تاریخ شاهد ساخت معدود خودروهای دیفرانسیل جلوی موتور طولی مثل نسل اول رنو ۵ و برخی مدل‌های آئودی بوده‌ایم.

مزایا و معایب موتور عرضی

مزیت اصلی موتور عرضی، نیاز به فضای کمتر است. با استفاده از شیوه نصب عرضی که معمولاً برای موتورهای کوچک‌تر استفاده می‌شود، محفظه موتور کوچک‌تر طراحی می‌شود و فضای بیشتری برای کابین خودرو باقی می‌ماند. علاوه بر این، فقدان تونل میل‌گاردان در خودروهای دیفرانسیل جلو نیز باعث افزایش فضای کابین می‌شود. در شیوه موتور عرضی همچنین وزن بیشتری روی محور جلو قرار می‌گیرد و کشش خودرو بهتر می‌شود.

از سوی دیگر اما شیوهٔ عرضی اندازه پیشرانه را محدود می‌کند و اجازه نصب موتوری بزرگ‌تر از شش سیلندر را نمی‌دهد. البته خودروسازان آمریکایی شیوه عرضی را با موتور V8 هم امتحان کرده‌اند ولی اکثر خودروهای موتور عرضی از پیشرانه‌های سه، چهار یا شش سیلندر استفاده می‌کنند. علاوه بر این، در خودروهای موتور عرضی قدرتمند مثل هاچ‌بک‌های داغ، شافت‌های انتقال نیروی نابرابر که در بالا اشاره کردیم، مشکل بزرگی بنام تورک استیر یا تأثیر گشتاور روی فرمان را ایجاد می‌کند. به دلیل طول بیشتر شافت بلندتر، نیروی کمتری به چرخی که به این شافت متصل است منتقل می‌شود و خودرو به سمت مخالف کشیده می‌شود.

مزایا و معایب موتور طولی

مهم‌ترین مزیت نصب موتور به شیوهٔ طولی، امکان استفاده از پیشرانه‌های بزرگ‌تری مثل V8، V10 و V12 است. همچنین در این شیوهٔ نصب موتور، توزیع وزن خودرو هم بهتر خواهد بود زیرا گیربکس در پشت موتور و دیفرانسیل در عقب قرار می‌گیرد و درنتیجه بخشی از وزن قوای محرکه روی محور عقب خواهد بود. علاوه بر این، در این شیوهٔ نصب موتور، فضای بیشتری برای نصب سیستم‌های پیچیدهٔ چهارچرخ محرک وجود خواهد داشت. یکی از مشکلات موتور طولی اما نیاز به عقب کشیدن داشبورد است که فضای داخلی را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، برای انتقال نیرو به چرخ‌های عقب نیز به گاردان نیاز است.

نتیجه‌گیری

با توجه به مزایا و معایب که برای شیوه‌های عرضی و طولی نصب موتور برشمردیم، نمی‌توان یکی از این شیوه‌ها را به‌طور قاطع بر دیگری برتر دانست و شیوهٔ مناسب نصب موتور به نیازهای خودرو بستگی دارد. برای خودروهای خانوادگی و اقتصادی معمولی، نصب موتور به شکل عرضی بسیار بهتر است ولی خودروهای اسپرت V8 باید از شیوهٔ طولی استفاده کنند.