در این مقاله با اصلی‌ترین سیستم های کمکی ترمز و ضرورت استانداردسازی آن‌ها آشنا خواهید شد.
اگر شما هم از خوانندگان مقالات بررسی و راهنمای خرید پدال باشید، حتما به عباراتی مانند ترمز ضدقفل یا ABS، سیستم توزیع نیروی ترمز یا EBD و سیستم ترمز کمکی یا BA برخورده‌اید. اما این سیستم‌ها دقیقا چه کار می‌کنند و تجهیز خودروی ما به آن‌ها تا چه اندازه اهمیت دارد؟ اصلا خودرویی که از این فناوری‌ها استفاده می‌کند چه برتری‌هایی دارد؟ در این مقاله قصد داریم به این سوالات پاسخ دهیم. اما پیش از اینکه بخواهیم با سیستم‌های کمکی ترمز آشنا شویم باید شیوه کارکرد ترمزها را بشناسیم.
ترمز خودرو چگونه کار می کند؟
ترمز مدل‌های امروزی بازار خودروی ایران به‌طور کلی از دو نوع ترمز کاسه‌ای یا دیسکی استفاده می‌کنند که توضیح آن‌ها در مجال این مقاله نمی‌گنجد اما به‌طور خلاصه می‌توان گفت که ترمزهای دیسکی که امکان تجهیز به سیستم‌های کمکی پیشرفته را هم دارند، از کالیپرها برای ترمزگیری کمک می‌کنند. این اجزا با تکیه‌بر نیروی هیدرولیکی، لنت ترمز را به صفحه‌ها (همان دیسک‌های ترمز) فشار می‌دهند و درنتیجه از سرعت خودرو می‌کاهند.
سیستم دیسکی که ترمزگیری بهتری را هم برای خودرو فراهم می‌کند، کمتر تحت تاثیر شرایط جوی قرار می‌گیرند و تبادل حرارتی بهتری هم دارند. به این ترتیب از این دسته از ترمزها در خودروهای بالارده‌تر استفاده می‌شود. برخی محصولات اقتصادی هم از این نوع ترمزها تنها در محور جلوی خود سود می‌برند.
سیستم ترمز ضدقفل ABS چیست؟
سیستم ترمز ضدقفل (Anti-lock Brake System) که به استاندارد سیستم ترمزگیری خودروهای مدرن تبدیل شده است، از قفل شدن چرخ‌ها در میان حرکت و در لحظه ترمزگیری جلوگیری می‌کند. در گذشته و در ترمزهایی که از این سیستم بی‌بهره‌اند، با فشرده شدن پدال ترمز، چرخ‌ها امکان چرخش خود را از دست می‌دهند و درصورت ایجاد فشار نامناسب رو پدال، قفل شده و باعث لغزش خودروی روی سطح مسیر می‌شوند. اگر مسیر حرکت خودرو لغزنده هم باشد، امکان این رخداد افزایش پیدا می‌کند.
سیستم ترمز ضدقفل ABS چگونه کار می کند؟
این فناوری از سه بخش پمپ، کنترلگر و حسگر سرعت تشکیل شده است. بخش سرعت‌سنج با تشخیص قفل‌شدگی چرخ، اطلاعات را به واحد کنترلی ارسال می‌کنند و سپس، با قطع کردن جریان روغن هیدرولیکی فعال‌کننده ترمز، عملیات ترمزگیری را متوقف می‌کنند. شاید تصور کنید که این مسئله باعث خطرآفرینی خواهد شد اما ABS برای جلوگیری از حادثه و افزایش ایمنی عملیات ترمز، تنها چند لحظه پس از آزادسازی ترمزها دوباره ترمزگیری را طبق دستور راننده یا واحد ترمز هوشمند انجام می‌دهد. عمل قطع و وصل شدن ترمز چندمرتبه تکرار می‌شود تا سرعت خودرو رفته‌رفته کاهش پیدا کند. برای آشنایی بیشتر با این فناوری مطلب «ترمز ضد قفل یا ABS چیست و چگونه کار می‌کند؟» را مطالعه کنید.
سیستم توزیع نیروی ترمز EBD چیست؟
توزیع نیروی ترمز (Electronic Brake force Distribution) که به‌عنوان مکمل سیستم ABS در خودروهای مدرن به‌کار گرفته می‌شود، به حسگرهای مختلفی مجهز شده است که به‌صورت لحظه‌ای وضعیت چرخ‌ها را پایش می‌کنند. سپس و درصورتی که اطلاعاتی مبنی‌بر کاهش اصطکاک یک چرخ دریافت کند، نیروی ترمز آن چرخ را کم می‌کند تا از این طریق از قفل شدن چرخ‌ها و ازدست‌رفتن تعادل خودرو جلوگیری کند.
استفاده از توزیع نیروی ترمز EBD در چه خودروهایی ضروری است؟
این سیستم الکترونیکی در مسیرهایی با متغیر بالا مناسب هستند. به عبارت دیگر، اگر مسیر جاده برفی یا یخ‌زده باشد ممکن است شرایطی ایجاد شود که میزان اصطکاک چرخ‌های مختلف با سطح جاده تغییر کند و به این ترتیب، نیاز به سیستم پیش می‌آید که بتواند نیروی ترمز به هر چرخ را تحلیل و میزان کند. استفاده از EBD در خودروهای سواری و حتی باری هم بسیار متداول است؛ چراکه ممکن است در اثر سوارشدن سرنشینان یا حمل بار در جهتی مشخص، اصطکاک میان چرخ‌ها و جاده تغییر کند و به این ترتیب، تجهیز خودرو به EBD ضروری باشد.
سیستم ترمز کمکی BA چیست؟
سیستم ترمز کمکی (Braking Assistant) که گاه با نام دستیار ترمز هم شناخته می‌شود، یک سیستم مکمل برای ترمزهای خودرو به شمار می‌رود که مانند دو فناوری یادشده، به استاندارد خودروهای مدرن تبدیل شده است. ترمز کمکی درصورت ناآگاهی، عملکرد دیرتر از موعود راننده و حتی جبران ترمزگیری ضعیف او در خودروها استفاده می‌شود و از برخورد خودرو با مانع روبه‌رویش جلوگیری می‌کند. بسیاری از ما در هنگام ترمزگیری و برای جلوگیری از قفل‌شدن چرخ‌ها آن‌ها را کمتر از حد لازم فشار می‌دهیم. این مسئله می‌تواند در شرایط گوناگون باعث استفاده نکردن از پتانسیل ترمز و برخورد با مانع روبه‌روی خودرو شود.
سیستم ترمز کمکی BA چگونه کار می‌کند؟
ترمز کمکی که از اجزایی مانند حسگر سرعت، حسگر فشار پدال و یک واحد کنترلی تشکیل شده است، با دریافت اطلاعات از پدال ترمز و میزان سرعت و فشار واردشده بر آن، حساسیت و فوریت عملیات ترمزگیری را تعیین می‌کند و همزمان با سیستم ABS، به تنظیم فشار ترمز می‌پردازد. کار این فناوری، استفاده از نهایت پتانسیل سیستم ترمزگیری درحال درگیری ABS است.
سیستم های کمک ترمز جدید کدام اند؟
برخی خودروهای موجود در بازار ایران به فناوری‌های دیگری هم مجهز شده‌اند که درکنار سه فناوری حیاتی یادشده، عملیات ترمزگیری را موثرتر و ایمن‌تر انجام می‌دهند. ازجمله این فناوری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ترمز اضطراری هوشمند AEB
ترمز اضطراری هوشمند (Autonomous Emergency Braking) یک فناوری پیشرفته است که پیش از برخورد خودرو با مانع روبه‌رویش، وارد عمل می‌شود و به‌جای راننده، عملیات ترمزگیری را آغاز می‌کند. این سیستم که در مقایسه با ABS، EBD و BA از اجزای بیشتر و پیچیده‌تری برخوردار شده، پیش از برخورد با مانع به راننده هشدار هم می‌دهد اما اگر راننده آن‌ها را نادیده بگیرد، خود وارد عمل خواهد شد.
اتوهولد
اگر خودروی شما متوقف شده باشد اما مانند ماندن در ترافیک یا صف ورودی یک مجموعه تفریحی مجبور باشید از ترمز استفاده کنید، سیستم اتوهولد ترمزدستی خودرو را به‌صورت خودکار فعال می‌کند. این ویژگی که به‌ویژه در سربالایی به کمک راننده خواهد آمد، تا زمانی که فشار پدال گاز را احساس نکند، ترمزدستی را فعال نگاه می‌دارد. متاسفانه در بازار امروزی خودروهای ما، استفاده از دستیار ترمز، ترمز اضطراری هوشمند و اتوهولد کاملا استانداردسازی نشده است. به نظر شما، کدام فناوری‌های ایمنی دیگری باید در خودروها اجباری شوند؟
