بوستر ترمز چیست و روش عملکرد آن چگونه است؟

اگر شما کاپوت خودرویتان را بالا زده باشید احتمالاً بوستر ترمز (تقویت کننده نیروی ترمز) که یک قطعه گرد سیاه رنگ است و در پشت موتور در طرف راننده قرار دارد را دیده‌اید. در ترمزهایی که از نوع کاسه‌ای هستند نیازی به تأمین توان از قبل نیست ولی در ترمزهای دیسکی که در خودروهای امروزی حداقل در محور جلو کاربرد دارد، نیاز به تأمین توان است (یا نیاز به تقویت توان ترمزی دارند).

تقویت کننده ترمز از خلاء استفاده می‌کند تا نیروی فشاری پای شما را بر روی پدال چند برابر کند و به سیلندر بزرگ بفرستد.

تقویت کننده خلاء

بوستر خلاء یک قوطی فلزی است که شامل سوپاپ و دیافراگم است. میله‌ای از مرکز این بوستر عبور می‌کند که از یک طرف به پیستون سیلندر بزرگ متصل است و از طرف دیگر با یکسری میله اتصال به پدال متصل است.

یکی دیگر از اجزاء مهم در تولید توان ترمزی سوپاپ چک می‌باشد. سوپاپ چک یک سوپاپ یک‌طرفه است که اجازه می‌دهد تا هوای داخل بوستر خلاء بیرون مکیده شود. اگر موتور خاموش باشد یا نشتی در محفظه خلاء وجود داشته باشد، سوپاپ چک از داخل نشدن هوا به داخل بوستر خلاء اطمینان حاصل پیدا می‌کند. این عمل خیلی مهم است چون بوستر خلاء باید توانایی داشته باشد تا نیروی ترمزی کافی را برای راننده جهت توقف وسیله نقلیه خود حتی زمانی که موتور خاموش است، ایجاد کند. ممکن است شما در اتوبان بنزین تمام کنید و موتور به طور ناگهانی خاموش شود، در صورت عدم وجود سوپاپ چک ترمز خودرو شما نیروی کافی برای ایستادن را نمی‌تواند تولید کند.

اجزای بوستر ترمز

اگر کاپوت خودرو را بالا بزنید بوستر را به راحتی مشاهده خواهید کرد. این قطعه به شکل یک دایره فلزی با رنگ مشکی است که اگرچه ظاهر ساده‌ای دارد اما در داخل خود از اجزای گوناگونی تشکیل می‌شود. از جمله اجزای بوستر ترمز می‌توان به بدنه فلزی، سوپاپ کنترل، دیافراگم، سوپاپ هوا یا یک‌طرفه، میله رابط، فنر و پیستون بوستر اشاره کرد. هرکدام از این قطعات و اجزا وظیفه ویژه‌ای دارند. برای مثال بدنه از دو بخش فشار ثابت و متغیر تشکیل می‌شود درحالی‌که فنر بوستر وظیفه برگشت پیستون را بر عهده می‌گیرد و خود پیستون نیز فشار ناشی از هوای ورودی بر دیافراگم را ایجاد می‌کند. همچنین میله رابط بین پیستون و پدال ارتباط برقرار می‌کند و جنس آن از فلزی مستحکم و مقاوم است. باید به این نکته نیز اشاره کنیم که بوستر همه خودروها مشابه یکدیگر نیست و اندازه آن با توجه به پمپ ترمز خودرو تعیین می‌شود.

نحوه عملکرد بوستر

بوستر خلاء خیلی ساده و زیبا طراحی شده است. این وسیله به منبع خلاء برای کار کردن نیاز دارد. در خودروهای بنزینی، موتور، خلاء مناسب برای تقویت کننده را تولید می‌کند. در حقیقت اگر شما یک محفظه‌ای را به یک قسمت از موتور وصل کنید، می‌توانید مقداری هوا از داخل محفظه به بیرون بکشید یعنی در آن خلاء ایجاد کنید. خودروهای دیزل معمولا برای ترمز از یک پمپ خلاء استفاده می‌کنند.

برای ترمزگیری در یک خودرو ابتدا پدال ترمز فشرده می‌شود، میله‌ای که از وسط بوستر عبور کرده و به طرف سیلندر بزرگ رفته است، به سمت جلو حرکت می‌کند و پیستون واقع در سیلندر بزرگ را فعال می‌کند. موتور خلاء نسبی در داخل بوستر خلاء از دو طرف دیافراگم ایجاد می‌کند. هنگامی که پدال ترمز فشرده می‌شود، میله سوپاپ را باز می‌کند و اجازه می‌دهد که هوا از یک طرف دیافراگم در بوستر وارد شود. این عمل فشار وارد بر یک طرف دیافراگم را افزایش می‌دهد بنابراین به هل دادن میله کمک فراوانی می‌کند که در نهایت به فشردن پیستون سیلندر بزرگ کمک زیادی می‌کند.

به محض آزاد شدن پدال ترمز، سوپاپ هوا را به بیرون می‌دهد در حالی که سوپاپ خلاء دوباره باز می‌شود. این عمل خلاء را در دو طرف دیافراگم ایجاد می‌کند. همچنین باعث می‌شود که پیستون سر جای اصلی خودش قرار بگیرد.

شماتیک بوستر ترمز

نمودار زیر نمایی نزدیک از اجزاء ترمز و همچنین تقویت کننده آن را نشان می‌دهد.

علائم خرابی بوستر ترمز

از آنجایی که قطعه موردبحث نقشی کلیدی در توقف خودرو دارد بنابراین هرگونه اختلال در عملکرد یا خرابی آن می‌تواند امری بسیار خطرناک تلقی شود؛ بنابراین با مشاهده کوچک‌ترین نشانه‌ها که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم می‌بایست نسبت به رفع مشکلات بوستر ترمز اقدام کنید. بوستر نیز همانند هر قطعه دیگری ممکن است با اشکال مواجه شود. از جمله علائم خرابی این قطعه می‌توان به سوراخ شدن دیافراگم داخلی، نشت روغن از بوستر، افزایش فاصله توقف خودرو به خاطر کاهش توان ترمز، سفتی یا شل شدن ترمز و به‌طورکلی تغییر غیرعادی در احساس پدال، نشت هوا از شلنگ خلأ و… اشاره کرد. البته از بین موارد یاد شده، رایج‌ترین علامت خرابی بوستر به نشت روغن ترمز از آن مربوط خواهد شد.

انواع بوستر ترمز

قطعه یاد شده اکثراً به دو نوع تقسیم می‌شود که شامل بوسترهای ترمز مستقیم و غیرمستقیم خواهد بود. در بوستر ترمز مستقیم فشاری که راننده به پدال ترمز منتقل می‌کند به‌صورت مستقیم به بوستر انتقال خواهد یافت درحالی‌که در بوسترهای غیرمستقیم، فشار پای راننده ابتدا از پدال به پمپ ترمز منتقل شده و سپس به وسیله روغن ترمز به بوستر می‌رسد. البته نوع دیگری از بوسترهای ترمز نیز وجود دارد که کمتر در خودروها دیده می‌شود. این نوع بوستر دو پیستونه است و به خاطر قدرت بالای توقف خودرو اکثراً در محصولات اسپرت و پیشرفته نصب می‌شود. اجزای کلی و عملکرد بوستر دو پیستونه تفاوت خاصی با انواع یاد شده ندارد و فقط تعداد فضاهای داخلی و پیستون‌ها تفاوت دارد که نتیجه نهایی آن افزایش قدرت ترمز خودرو خواهد بود.

قیمت بوستر ترمز

با توجه به افزایش قیمت خودروها واضح است که قیمت قطعات یدکی نیز افزایش خواهد یافت. بوستر ترمز را می‌توان قطعه‌ای نسبتاً گران‌قیمت دانست هرچند قیمت آن بسته به نوع خودرو متفاوت خواهد بود. تا لحظه نگارش این خبر اگر سری به فروشگاه‌های لوازم‌یدکی بزنید خواهید توانست بوستر ترمز پراید را با قیمتی حدود ۵۵۰ هزار تومان بیابید. این قطعه در خانواده پژو و سمند قیمت حدود ۲ میلیون تومان، در لیفان حدود ۵ میلیون تومان و در خانواده تیبا حدود ۶۰۰ هزار تومان قیمت دارد. البته باید به این نکته توجه داشت که قیمت‌های یاد شده بر اساس شرکت سازنده و نوع قطعه فرق می‌کند و قبل از تعویض قطعه حتماً با مکانیک خبره دراین‌باره مشورت داشته باشید.